ورم لثه معمولا ناشی از التهاب، تراکم باکتری و تجمع پلاک و تارتار روی دندان است. این مشکل عوارضی چون قرمزی، خونریزی لثه و دیسکولوراسیون دندان ایجاد می‌کند. اگر لایه نازک پلاک پاک نشده و به طور مداوم روی دندان‌ها باقی بماند، سخت شده و به تارتار تبدیل می‌شود. تارتار، رسوب سختی است که باعث تحریک و ورم لثه می‌شود. در صورت بی‌توجهی به ورم لثه و پیشروی آن، با بیماری‌های جدی‌تری مانند پریودنتیت (بیماری لثه) مواجه خواهید بود. پس اگر می‌خواهید، علت ورم لثه و راهکارهای درمان آن را بدانید با ما همراه شوید.
آنچه در این مقاله می خوانیم
علت ورم لثه چیست؟
لثه یک بافت ضخیم، معمولاً صورتی رنگ و رشته‌ای است که روی استخوان فک را می‌پوشاند. اهمیت لثه‌ها در این است که این بافت پر از عروق تأمین‌کننده اکسیژن و مواد غذایی برای دندان‌ها است. لثه به‌عنوان پایه‌ای برای محافظت ریشه دندان‌ها به طور مداوم در معرض انواع مواد غذایی، نوشیدنی‌های مختلف و البته انواع باکتری‌ها قرار دارد. چنین گستره‌ای از تماس بستر مناسبی برای بیماری‌های مختلف از جمله ورم لثه ایجاد می‌کند. علت ورم لثه، عدم رعایت بهداشت دهان و دندان است. رشد بیش از حد لثه‌ها و باد کردگی لثه معمولاً هایپرپلازی (Gingival Hyperplasia) یا هایپرتروفی لثه نیز نامیده می‌شود.
دلیل اصلی ورم لثه
با پیشرفت بیماری لثه‌ای، استخوان و بافت بیشتری در اطراف دندان‌ها از دست می‌رود که منجر به عوارض زیادی از جمله تحلیل لثه و از دست‌دادن دندان می‌شود. تشکیل پلاک‌های ناشی از باقی‌ماندن مواد غذایی در فضای بین دندان‌ها و اطراف بدنه دندان موجب جدایی لثه از دندان می‌شود. فضای ایجاد شده بستری برای نفوذ باکتری‌ها، پلاک‌ها و تارتار فراهم می‌کند که موجب التهاب و عفونت مکرر لثه و در نهایت بادکردن لثه برای مدت طولانی خواهد شد. وجود این عارضه برای بیمار، موجب حساسیت، درد مداوم و ناراحتیهای شدید هنگام خوردن و نوشیدن می‌شود.
بیشتر بدانید: کمبود کدام ویتامین باعث التهاب لثه ها می شود؟
علل وجود ورم لثه را بیشتر بشناسیم
علاوه بر عدم رعایت مناسب بهداشت دهان و دندان، علل زیر نیز برای بروز ورم لثه ذکر شدهاند:
- مصرف دخانیات مخصوصاً تنباکوی جویدنی و کشیدن سیگار
- برخی بیماری‌های زمینه‌ای مثل دیابت
- تغییرات هورمونی ناشی از حاملگی، قاعدگی، بلوغ و یائسه شدن در بانوان
- انجام شیمی‌درمانی
- مصرف مداوم برخی از استروئیدها
- مصرف داروهای ضدبارداری و بعضی داروهای ضدتشنج
- رژیم‌های غذایی نامناسب مثل خوردن زیاد کربوهیدرات‌ها
- کمبود ویتامین ب و ث و نیز کمبود کلسیم
- مصرف الکل و نوشیدنی‌های الکلی
- ترمیم نامناسب پوسیدگی در دندان‌ها
- خشک بودن دهان و کم‌بودن میزان ترشح بزاق در فرد
- برفک دهان
پلاک و تارتار چیست؟
تجمع برخی باکتری‌ها منجر به ایجاد پلاک می‌شود. در اصل پلاک ناشی از رشد باکتری‌ها به دلیل عدم رعایت بهداشت دهان و دندان است. اگر این باکتری‌ها هر روز از محیط دهان زدوده نشوند، تکثیر شده و منجر به ایجاد پلاک می‌شوند. ادامه این وضعیت و باقی‌ماندن پلاک‌ها باعث سخت‌شدن آنها و تبدیل پلاک به توده‌ای سخت به‌عنوان تارتار می‌شود. زدودن تارتار بسیار مشکل و گاهی نیازمند مداخله پزشکی است.
با بهترین راهکارها برای درمان تورم لثه آشنا شویم
به طور خلاصه بهترین راهکار برای مراقبت از لثه‌ها، رعایت بهداشت دهان و دندان است. استفاده صحیح از مسواک و نخ دندان از بروز بسیاری از بیماری‌های لثه از جمله تورم لثه پیشگیری می‌کند. در خرید مسواک، خمیر دندان و نخ دندان باید دقت داشته باشید و از جنس مرغوب استفاده کنید.
تورم لثه‌ها معمولاً نشانه‌ای از التهاب و عفونت در منطقه دهان است. برای درمان تورم لثه‌ها و حفظ بهداشت لثه‌ها، رعایت تمامیت بهداشت دهان و دندان بسیار مهم است. در ادامه، تعدادی از راهکارهای بهترین برای مراقبت از لثه‌ها را برای شما توضیح می‌دهم:
رعایت بهداشت دهانی:
برای جلوگیری از التهاب و عفونت لثه‌ها، باید به صورت منظم و دقیق دندان‌ها و لثه‌ها را تمیز کنید. این شامل مسواک زدن حداقل دو بار در روز برای دو دقیقه، استفاده از مسواک نرم و مناسب، استفاده از خمیر دندان ضد عفونی کننده و استفاده از نخ دندان می‌شود. بهتر است، پس از هر وعده غذایی، کمترین زمان ممکن را برای شستشوی دهان در نظر بگیرید. در مورد خرید خمیر دندان مناسب حتما با دندانپزشک خود مشورت کنید.
استفاده از نخ دندان:
استفاده صحیح از نخ دندان بسیار مهم است. با استفاده از نخ دندان، می‌توانید غذا و رسوبات را بین دندان‌ها و در نواحی که دسترسی به آن سخت‌تر است، پاک کنید. این کار به جلوگیری از رشد باکتری‌ها و التهاب لثه‌ها کمک می‌کند. قیمت نخ دندان مناسب است و به راحتی می‌توانید آن را تهیه کنید.
استفاده از مواد ضد عفونی کننده دهان:
استفاده از دهانشویه می‌تواند به کاهش تجمع باکتری و التهاب لثه‌ها کمک کند. اما باید توجه داشته باشید که از محصولات غیر استاندارد استفاده نکنید. همچنین محصولاتی که الکل دارند، برای این منظور مناسب نیستند.
جلوگیری از عوامل تحریک‌کننده:
برخی عوامل می‌توانند التهاب و تورم لثه‌ها را تشدید کنند. بهتر است از مصرف دخانیات، مصرف الکل، مصرف غذاهای شیرین و غذاهایی که سبب تجمع رسوبات می‌شوند، خودداری کنید. همچنین، استرس زیاد و نگرانی هم می‌تواند به تشدید علائم تورم لثه‌ها منجر شود. بنابراین سعی کنید استرس را کاهش دهید و به روش‌های مدیریت استرس مانند ورزش، ماساژ، یوگا و تمرکز بر تنفس توجه داشته باشید.
توجه داشته باشید که مراقبت منظم و بهداشتی از دهان و دندان‌ها می‌تواند به پیشگیری از بسیاری از مشکلات لثه و دهان کمک کند. اگر تورم لثه‌ها به طور مداوم و شدید ادامه داشت و با سایر علائم ناراحتی نیز همراه بود، بهتر است به دندانپزشک خود مراجعه کنید. او ممکن است نیاز به پاکسازی لثه‌ها یا تجویز داروهای ضد التهاب را لازم بداند.
معرفی بهترین راهکارها برای درمان تورم لثه ها
تورم لثه می‌تواند ناشی از عوامل مختلفی باشد. در ادامه به توضیحات کاملتر درباره هر یک از موارد اشاره می‌کنیم:
درمان خانگی باد کردن لثه:
- استفاده از آب نمک: شستشوی دهان با آب نمک می‌تواند التهاب لثه را کاهش داده و بهبودی را تسریع کند. برای این کار، یک قاشق چایخوری نمک را در 8 اونس آب گرم حل کنید و دهان خود را به مدت 30 ثانیه با این محلول بشویید. این کار را دو تا سه بار در روز تکرار کنید.
- استفاده از کمپرس آب سرد و گرم: گاهی اوقات استفاده از کمپرس آب سرد و گرم، ورم لثه را کاهش می‌دهد. برای این کار، کمپرس سرد یا گرم را بر روی منطقه تورم لثه قرار دهید. این کار را دو تا سه بار در روز به مدت 5 دقیقه انجام دهید.
- استفاده از پراکسید هیدروژن: برخی از افراد از پراکسید هیدروژن برای درمان باد لثه استفاده می‌کنند. برای این کار، سه قاشق غذاخوری پراکسید هیدروژن 3 درصد را با سه قاشق غذاخوری آب مخلوط کرده و به مدت 30 ثانیه غرغره کنید. این کار را دو تا سه بار در روز انجام دهید و سپس آب دهان را بیرون بریزید.
درمان پزشکی و دارویی باد لثه:
- رعایت بهداشت دهان و دندان: استفاده منظم از مسواک، خمیر دندان و نخ دندان و رعایت بهداشت دهان و دندان می‌تواند از بروز عفونت و التهاب لثه جلوگیری کند.
- مصرف داروها: در برخی موارد، مصرف آنتی‌بیوتیک، داروهای خشک کننده و مسکن به تسکین درد و التیام ورم لثه کمک می‌کند. این داروها با عفونت‌ها و باکتری‌های موجود در لثه مبارزه می‌کنند.
- تغذیه مناسب: رژیم غذایی سالم و متنوع با مصرف مواد غذایی حاوی ویتامین C، کلسیم و سایر مواد مغذی مفید می‌تواند به سلامت لثه کمک کند. مصرف مواد خوراکی مثل خربزه درختی، فلفل دلمه‌ای، گوجه فرنگی، پرتقال، تخم مرغ و ماهی سالم نیز مفید است.
مشاوره پزشک:
در صورتی که تورم لثه شما تداوم داشته باشد یا با علائم دیگری همراه باشد، بهتر است به پزشک مراجعه کنید. بعضی مواقع دهان نیاز به معاینه دقیق‌تر ی دار د و در صورت لزوم تست‌های تشخیصی مانند آزمایش خون یا تصویربرداری تجویز خواهد شد.
مهم است که توجه کنید که این توصیه‌ها تنها به عنوان راهنما ارائه شدهاند. اگر تورم لثه با خونریزی مرتبط است، بهتر است به متخصص پریودنتال مراجعه کنید، زیرا ممکن است نشانه‌ای از بیماری لثه باشد که نیاز به درمان حرفه‌ای دارد.
درمان عفونت لثه در خانه
ماساژ با آب‌نمک به علت داشتن خواص ضدعفونی‌کنندگی، یکی از بهترین راه کارهای درمان عفونت لثه در خانه است. تغییر سبک زندگی و دوری از استرس‌ها و کاهش سطح کورتیزول بدن، موجب کاهش التهاب سیستمیک شده و به‌تبع آن احتمال وقوع التهاب لثه نیز کاهش خواهد یافت و یا التهاب ایجاد شده درمان خواهد شد.
| انجام کمپرس‌های سر و گرم در موضع متورم شده می‌تواند به کاهش تورم کمک کند. |
| انجام قرقره روزانه و منظم با پراکسید هیدروژن مخصوصاً در طب سنتی پیشنهاد می‌شود. |
| استفاده از ژل زردچوبه ممکن است به کاهش و رفع التهاب و ورم لثه کمک کند. زردچوبه دارای خاصیت آنتی‌اکسیدان و در نتیجه ضدالتهاب است. |
| استفاده از روغن نعناع، آویشن و درخت چای نیز به‌عنوان عوامل ضد رشد میکروارگانیسم‌ها در کنترل ورم لثه ذکر شده است. |
| روغن لیموترش به‌عنوان یک دهانشویه قوی می‌تواند در درمان خانگی ورم لثه مؤثر باشد. |
| روغن نارگیل به دلیل داشتن اسید لوریک دارای خاصیت ضدباکتریایی قوی است و می‌تواند در کاهش التهاب‌ها مفید واقع شود. |
| استفاده مرتب از برخی دهان‌شویه‌ها به کاهش التهاب و ورم لثه کمک می‌کند. به‌عنوان‌مثال دهانشویه آلوئه‌ورا نیز مثل دهانشویه کلرهگزیدین در از بین‌بردن ورم لثه مؤثر است. |
آنتی بیوتیک برای عفونت لثه
برخی انواع آنتی‌بیوتیک‌های زیر در درمان ورم لثه توسط متخصصین تجویز می‌شود:
- تتراسایکلین، یک آنتی بیوتیک مهم در درمان ورم و عفونت لثه‌ها محسوب می‌شد.
- آزیترومایسین در جلوگیری از رشد باکتری‌های عامل پریودنتیت شناخته شده است.
- سیپروفلوکساسین جزو بهترین آنتی‌بیوتیک برای عفونت لثه به‌حساب می‌آید؛ چون قادر است یک باکتری کند رشد اما خطرناک به نام A. actinomycetemcomitans را که باعث بیماری لثه می‌شود، از بین ببرد.
- آموکسی‌سیلین میکروارگانیسم‌ها را از ساختن دیواره‌ها در اطراف خود باز می‌دارد. به‌این‌ترتیب باکتری‌ها تکثیر نمی‌شوند و می‌میرند.
- کلیندامایسین آنتی‌بیوتیکی است که برای درمان بسیاری از عفونت‌های باکتریایی خطرناک استفاده می‌شود. این آنتی‌بیوتیک از رشد باکتری‌ها جلوگیری می‌کند.
- آنتی‌بیوتیک موضعی: بزرگ‌ترین مزیت استفاده از آنتی‌بیوتیک‌های موضعی برای کمک به درمان عفونت این است که آنها روی نواحی هدف خاص خود تمرکز می‌کنند و بقیه بدن را تحت‌تأثیر قرار نمی‌دهند.
مراحل درمان تورم لثه‌ها
ورم لثه ممکن است در حالت عادی بیماری نگران‌کننده‌ای به نظر نیاید ولی تداوم آن می‌تواند منجر به عفونت لثه‌ها، آسیب به ریشه دندان‌ها و لق شدن دندان‌ها و تحلیل رفتن لثه‌ها شود.
اگر ورم لثه تداوم داشت و خطر احتمالی گسترش عفونت‌ها به سایر نواحی بدن وجود داشت، برای درمان باید به پریودنتیست مراجعه کنید. اولین مرحله درمان پزشکی ورم لثه همان دستورات پیشگیری‌کننده ای است که قبلا به آنها اشاره شد.
مرحله دوم درمان ورم لثه ممکن است مصرف برخی دارو یا روش‌های درمانی غیرتهاجمی باشد که پزشک متخصص تجویز می‌کند. در نهایت اگر وضعیت دندان وخیم باشد، ممکن است پریودنتتیست مجبور به انجام جراحی شود.
روشهایی مثل رفع کامل پوسیدگی‌ها، مرتب کردن دندان‌ها، ارتودنسی دندان، جراحی و خارج‌کردن دندان‌های نهفته یا نیمه نهفته و کشیدن دندان‌های کج که فضای بیشتری بین دندان‌ها ایجادمیکند، هر کدام مواردی هستند که بعد از تشخیص توسط پزشک برای درمان ورم لثه تجویز می‌شوند.
سخن آخر
همان طور که در این مطلب از مجله داروخانه آنلاین مثبت سبز گفتیم، شستشوی دقیق و منظم با مسواک و نخ دندان و استفاده از ضد عفونی کننده دهان می‌تواند تا حدود زیادی به کاهش رشد باکتری‌ها و التهاب لثه‌ها کمک کند. شما می توانید با استفاده از ژل‌ها و محصولات مراقبتی دهان و دندان به تسکین تورم و التهاب لثه‌ها کمک کنید. اگر پرسشی دارید حتما برای ما کامنت بگذارید.