تشنج، یکی از شرایط پزشکی خطرناک است که اثرات جبران‌ناپذیری را بر روی زندگی افراد دارد. این وضعیت نه تنها برای فرد مبتلا بلکه برای خانواده و جامعه نیز موجب نگرانی و تاثیرات منفی اجتماعی می‌شود. در سالیان اخیر، توسعه داروهای متعددی برای کنترل و مدیریت تشنج انجام شده است.

یکی از داروهایی که به عنوان یک راهکار مناسب در درمان تشنج مطرح شده است، داروی کلوبازام (Clobazam) است. کلوبازام، یک داروی ضد تشنج است که به عنوان یکی از مواد آرامبخش معروف به بازار عرضه شده است. این دارو از گروه بنزودیازپین‌ها می‌باشد و اثرات ضد تشنجی آن با افزایش فعالیت گاما-آمینوبوتیریک اسید (GABA) در سیستم عصبی مرکزی مرتبط است.

اشکال دارویی کلوبازام

1. قرص نمره دار (ONFI، عمومی): 10 میلی گرم و 20 میلی گرم
2. سوسپانسیون خوراکی (ONFI، عمومی): 2.5 میلی گرم در میلی لیتر
3. محلول خوراکی: 5 میلی گرم، 10 میلی گرم، 20 میلی گرم

موارد مصرف داروی کلوبازام

داروی کلوبازام همراه با سایر داروها برای کمک به کنترل تشنج استفاده می‌شود. این دارو به دسته‌ای از داروها به نام بنزودیازپین‌ها تعلق دارد که بر روی مغز و اعصاب (سیستم عصبی مرکزی) اثر می‌کنند و اثر آرام بخشی دارند. این دارو با افزایش اثرات یک ماده شیمیایی طبیعی خاص در بدن (GABA) عمل می‌کند.

آثار فارماکولوژیک و مکانیسم اثر داروی Clobazam

یک 1،5-بنزودیازپین، مکانیسم دقیق اثر که به طور کامل شناخته نشده است. تصور می‌شود که انتقال عصبی GABAergic ناشی از اتصال به گیرنده GABA-A را تقویت می‌کند. فراهمی زیستی این دارو 100%، زمان پیک پلاسما 0.5-4 ساعت و پروتئین محدود 80-90٪ می‌‍باشد. کلوبازام به طور گسترده توسط N-demethylation در کبد، در درجه اول توسط CYP3A4 و به میزان کمتر توسط CYP2C19 و CYP2B6 متابولیزه می‌شود. نیمه عمر دارو 36-42 ساعت (کلوبازام) و دفع 11٪ به عنوان متابولیت مدفوع (1٪ دارو بدون تغییر)، 82٪ به عنوان متابولیت ادرار (2٪ دارو بدون تغییر) صورت می‌گیرد.

مقدار مصرف داروی Clobazam

داروی کلوبازام را طبق دستور پزشک خود با یا بدون غذا از طریق خوراکی مصرف کنید. اگر نمی‌توانید قرص‌ها را قورت دهید، ممکن است لازم باشد قرص را خرد کرده و با سس سیب مخلوط کنید. اگر از شکل مایع این دارو استفاده می‌کنید، قبل از هر نوبت، بطری را به خوبی تکان دهید. دوز را با استفاده از یک دستگاه یا سرنگ مخصوص اندازه گیری کنید. از قاشق خانگی استفاده نکنید زیرا ممکن است دوز مناسب را دریافت نکنید. در صورت مصرف روزانه (یکبار در روز) از این دارو، آن را درست قبل از خواب مصرف کنید.

زمان مصرف قرص کلوبازام

قبل از مصرف داروی کلوبازام، اطلاعات دارویی موجود در بسته بندی شامل مقدار و زمان مصرف را بررسی کنید. دوز بر اساس وضعیت پزشکی و پاسخ شما به درمان است. از این دارو به طور منظم استفاده کنید تا بیشترین سود را از آن ببرید. برای کمک به یادآوری، آن را هر روز در زمان‌های یکسانی مصرف کنید.

اگرچه این دارو به بسیاری از افراد کمک می‌کند، اما گاهی ممکن است منجر به اعتیاد شود. در صورت داشتن اختلال مصرف مواد (مانند مصرف بیش از حد یا اعتیاد به مواد مخدر یا الکل)، این خطر ممکن است بیشتر باشد. بدون هماهنگی با پزشک دوز مصرفی خود را افزایش یا قطع نکنید. افزایش دوز مصرفی تاثیری بر روند بهبودی شما نداشته و تنها سبب اعتیاد و عوارض خواهد شد.

نحوه مصرف داروی کلوبازام

1. داروی کلوبازام برای برای درمان کمکی تشنج‌های مرتبط با سندرم لنوکس-گاستوت (LGS) توصیه می‌شود. دوز مصرفی برای شروع 5 میلی گرم هر 12 ساعت به صورت خوراکی می‌باشد که ممکن است در صورت تحمل تا 40 میلی گرم در روز منقسم در 12 ساعت تیتر شود. افزایش دوز نباید سریع‌تر از یک بار در هفته انجام شود.
2. در متابولیسم‌های ضعیف CYP2C19، سطح N-desmethylclobazam، متابولیت فعال کلوبازام، افزایش می‌یابد. دوز شروع باید 5 میلی گرم در روز و با توجه به وزن، اما به نصف دوز معمولی بزرگسالان تیتر شود.
3. تیتراسیون اضافی به حداکثر دوز (20 میلی گرم در روز یا 40 میلی گرم در روز) بسته به گروه وزنی ممکن است در روز 21 شروع شود.
4. برای اختلال کبدی خفیف تا متوسط ​​(Child-Pugh 5-9)، دوز شروع باید 5 میلی گرم در روز و با توجه به وزن، اما به نصف دوز معمولی بزرگسالان تیتر شود. تیتراسیون اضافی تا حداکثر دوز (20 میلی گرم در روز یا 40 میلی گرم در روز)، بسته به گروه وزنی ممکن است در روز 21 شروع شود.
5. غلظت پلاسما در هر دوز معین به طور کلی در افراد مسن بالاتر است. در این راستا، به آرامی با افزایش دوز ادامه دهید. دوز شروع باید 5 میلی گرم در روز برای همه بیماران مسن باشد و بر اساس وزن تعیین شود. تیتراسیون اضافی به حداکثر دوز روزانه (بسته به وزن 20 میلی گرم در روز یا 40 میلی گرم در روز) ممکن است در روز 21 شروع شود.

موارد احتیاط

قبل از مصرف داروی کلوبازام، اگر به آن یا سایر بنزودیازپین‌ها (مانند دیازپام) حساسیت دارید، از مصرف خودداری کنید. این دارو ممکن است حاوی مواد غیرفعالی باشد که می‌تواند باعث واکنش‌های آلرژیک یا مشکلات دیگر شود. در صورت داشتن سوابق پزشکی از جمله اختلالات عضلانی (مانند میاستنی گراویس، ضعف، از دست دادن هماهنگی)، سابقه شخصی یا خانوادگی اختلال مصرف مواد ( مانند مصرف بیش از حد یا اعتیاد به مواد مخدر یا الکل)، بیماری کبد، گلوکوم، اختلالات روانی یا خلقتی (مانند افسردگی، روان‌پریشی)، مشکلات تنفسی (مانند آسم، بیماری انسدادی مزمن ریه-COPD، آپنه خواب) و… با پزشک در رابطه با خطرات این دارو مشورت کنید. در ادامه به برخی از موارد احتیاط و هشدار داروی کلوبازام (Clobazam) خواهیم پرداخت؛

1. خواب‌آلودگی یا آرام‌بخشی؛ به طور کلی در ماه اول درمان رخ می‌دهد و ممکن است با ادامه درمان کاهش یابد. به بیماران در مورد کار با ماشین آلات خطرناک، از جمله اتومبیل یا تجهیزات هشدار دهید.
2. سابقه سوء مصرف مواد را به دلیل مستعد بودن چنین بیمارانی به وابستگی جسمی یا روانی در نظر بگیرید. بیمارانی که سابقه سوءمصرف مواد دارند باید در هنگام دریافت دارو یا سایر داروهای روانگردان تحت نظارت دقیق باشند زیرا این بیماران مستعد عادت و وابستگی هستند.
3. استفاده از دارو، به ویژه در بیمارانی که در معرض خطر بالای سوء مصرف قرار دارند، مستلزم مشاوره در مورد خطرات و استفاده صحیح از دارو همراه با نظارت بر علائم و نشانه‌های سوء مصرف و اعتیاد است. از فرکانس دوز توصیه شده تجاوز نکنید.
4. اجتناب یا به حداقل رساندن مصرف همزمان داروهای مضعف CNS و سایر مواد مرتبط با سوء استفاده و اعتیاد (مانند مسکن‌های مخدر، محرک‌ها) را در نظر داشته باشید. به بیماران در مورد دفع صحیح داروی استفاده نشده توصیه کنید و در صورت مشکوک بودن به اختلال مصرف مواد، بیمار را ارزیابی کرده و در صورت لزوم، درمان زودهنگام را انجام دهید.
5. برای بیمارانی که بیشتر از حد توصیه شده تحت درمان قرار می‌گیرند، برای کاهش خطر واکنش‌های ترک، از کاهش تدریجی برای قطع درمان استفاده کنید (برای کاهش دوز باید از یک برنامه خاص بیمار استفاده شود).
6. بیمارانی که پس از قطع مصرف بنزودیازپین یا کاهش سریع دوز در معرض خطر افزایش عوارض جانبی ترک هستند، شامل کسانی می‌شوند که از دوزهای بالا در مدت زمان طولانی استفاده کرده‌اند.
7. در برخی موارد، مصرف کنندگان بنزودیازپین دچار سندرم ترک طولانی مدت با علائم ترک شده‌اند که از هفته‌ها تا بیش از 12 ماه طول می‌کشد.

خطرات ناشی از مصرف همزمان با مواد افیونی

1. مصرف همزمان بنزودیازپین‌ها و مواد افیونی ممکن است منجر به آرامبخشی عمیق، افسردگی تنفسی، کما و مرگ شود. رزرو همزمان این داروها برای استفاده در بیمارانی که گزینه‌های درمانی جایگزین برای آن‌ها ناکافی است.
2. بیماران را برای علائم و نشانه‌های افسردگی تنفسی و آرامبخش دنبال کنید. به بیماران و مراقبان اطلاع دهید که در صورت استفاده از دارو با مواد افیونی ممکن است اثرات افزایشی کشنده‌ای ایجاد شود و این داروها نباید به طور همزمان استفاده شوند مگر اینکه تحت نظارت پزشک باشند.
3. تجویز کنندگان باید به مراقبان توصیه کنند که در صورت مشاهده هرگونه یافته جدیدی که با دوره تشنج مشخص بیمار نیست، بلافاصله در جریان قرار گیرند.

خطر اعتیاد با داروی کلوبازام

1. در سپتامبر 2020، FDA خطرات جدی اعتیاد و سوء استفاده از بنزودیازپین را که می‌تواند منجر به مصرف بیش از حد و مرگ شود را مورد بررسی قرار داد. وابستگی جسمانی زمانی رخ می‌دهد که به طور پیوسته برای چند روز تا چند هفته این دارو مصرف شود (حتی طبق نسخه).
2. قطع ناگهانی یا کاهش سریع دوز می‌تواند منجر به واکنش‌های ترک، از جمله تشنج شود که ممکن است تهدید کننده زندگی باشد. خطر هر بیمار را قبل از تجویز ارزیابی کنید و به طور منظم برای ایجاد این رفتارها یا شرایط نظارت کنید.
3. سوء استفاده و استفاده نادرست از بنزودیازپین‌ها معمولاً شامل مصرف همزمان سایر داروها، الکل یا مواد غیرقانونی است که با افزایش فرکانس پیامدهای نامطلوب جدی همراه است. قبل از تجویز و در طول درمان، خطر سوء استفاده و اعتیاد هر بیمار را ارزیابی کنید.
4. خطرات وابستگی و ترک با طول مدت درمان طولانی‌تر و دوز روزانه بالاتر افزایش می‌یابد. اگرچه تزریق فقط برای استفاده متناوب نشان داده می‌شود، اگر بیشتر از حد توصیه شده استفاده شود، قطع ناگهانی یا کاهش سریع دوز ممکن است باعث بروز واکنش‌های حاد قطع مصرف از جمله تشنج شود که می‌تواند تهدید کننده زندگی باشد. هنگام قطع درمان برای کاهش خطر واکنش‌های ترک، از کاهش تدریجی استفاده کنید.

موارد منع مصرف داروی کلوبازام

1. حساسیت مفرط

عوارض قرص کلوبازام (Clobazam)

سرگیجه و خواب آلودگی، افزایش یا کاهش اشتها، پرخاشگری، حالت تهوع و استفراغ، عفونت ادراری، یبوست، بی‌خوابی، خستگی و… برخی از عوارض جانبی داروی کلوبازام می‌باشد. اگر هر یک از این اثرات ماندگار یا بدتر شد، فوراً به پزشک یا داروساز خود اطلاع دهید. برخی از عوارض جانبی جدی این دارو شامل تغییرات روحی و رفتاری (مانند بی‌قراری، عصبی بودن، گیجی، از دست دادن حافظه)، ضعف عضلانی، از دست دادن هماهنگی، لرزش انگشتان دست، تغییرات بینایی (مانند تاری دید، دوبینی)، مشکل در صحبت کردن، ادرار دردناک یا سایر مشکلات روحی و روانی و… می‌باشد. برخی از عوارض جانبی داروی کلوبازام (Clobazam) شامل موارد زیر است؛

1. خواب‌آلودگی یا آرام‌بخشی (26%)
2. پیرکسی (13%)
3. عفونت دستگاه تنفسی فوقانی (12%)
4. پرخاشگری (8%)
5. تحریک پذیری (7%)
6. استفراغ (7%)
7. بی‌خوابی (5%)
8. یبوست (5%)
9. خستگی (5%)
10. سرفه (5%)
11. بیش فعالی روانی حرکتی (4%)
12. عفونت ادراری (4%)
13. دیزآرتری (3%)
14. کاهش اشتها (3%)
15. افزایش اشتها (3%)
16. برونشیت (2%)

تداخل دارویی کلوبازام

1. تداخلات رده X (پرهیز): آزلاستین (نازال)، برومپریدول، الانزاپین، اورفنادرین، اوکسوممازین، پارالدهید، سدیم اکسیبات، تالیدومید
2. کاهش اثرات داروها توسط کلوبازام: مشتقات استروژن (فراورده‌های ضدبارداری)، نیمودیپین، پروژستین ها (فراورده‌های ضدبارداری)، سلپرکاتینیب، تاکرولیموس (سیستمیک)، آبروگپنت
3. افزایش اثرات داروها توسط کلوبازام: برکسانولون، بوپرنورفین، کلوزاپین، داروهای تضعیف‌کننده‌ CNS، فنفلورامین، فلونیترازپام، فوس فنی‌توئین، متادون، متوتری‌مپرازین، متی‌روسین، آگونیست های اپیوئید، اورفنادرین، اکسی کدون، پارالدهید، پرهگزیلین، فنی‌توئین، پیریبدیل، پرامی‌پکسول، روپینیرول، روتیگوتین، سدیم اکسیبات، استریپنتول، سوورکسانت، تالیدومید
4. افزایش اثرات کلوبازام توسط داروها: الکل (اتیل)، آلیزاپرید، بریمونیدین (موضعی)، بروموپرید، برومپریدول، کانابیدیول، ماری‌جوانا (شاهدانه)، کلرمتیازول، کلرفنسین کاربامات، مهارکننده‌های ضعیف، متوسط و قوی CYP2C19، دایمتیندن (موضعی)، دوکسیلامین، درونابینول، دروپریدول، اسکتامین، هیدروکسی زین، گیاه کاوا، لمبورکسانت، لیسورید، لوفکسیدین، منیزیم سولفات، ملاتونین، متوتری‌مپرازین، متوکلوپرامید، مینوسیکلین (سیستمیک)، نابیلون، الانزاپین، اوکسوممازین، پرامپانل، روفینامید، استریپنتول، تدوگلوتید، تتراهیدروکانابینول

مصرف داروی کلوبازام (Clobazam) در دوران بارداری و شیردهی

هیچ مطالعه کافی و کنترل شده‌ای در زنان باردار وجود ندارد. داده‌های موجود نشان می‌دهد که کلاس بنزودیازپین‌ها با افزایش قابل توجهی در خطر ناهنجاری‌های مادرزادی همراه نیست. اگرچه برخی از مطالعات اپیدمیولوژیک اولیه ارتباط بین مصرف داروی بنزودیازپین در بارداری و ناهنجاری‌های مادرزادی مانند شکاف لب و یا کام را پیشنهاد کردند که این مطالعات دارای محدودیت‌های قابل توجهی بود. داده‌های موجود از مطالعات مشاهده‌ای منتشر شده در مورد زنان باردار در معرض بنزودیازپین‌ها ارتباط واضحی با بنزودیازپین‌ها و نقایص مادرزادی عمده گزارش نمی‌کند.

نوزادانی که از مادرانی که در مراحل بعدی بارداری بنزودیازپین (کلوبازام) مصرف کرده‌اند متولد می‌شوند، ممکن است در طول دوره پس از زایمان دچار وابستگی یا اعتیاد به دارو شوند. تظاهرات بالینی قطع مصرف یا سندرم پرهیز نوزادی ممکن است شامل هیپرتونی، هیپررفلکسی، هیپوونتیلاسیون، تحریک پذیری، لرزش، اسهال و استفراغ باشد.

این عوارض می‌توانند اندکی پس از زایمان تا 3 هفته پس از تولد ظاهر شوند و بسته به درجه وابستگی و مشخصات فارماکوکینتیک بنزودیازپین از چند ساعت تا چند ماه ادامه داشته باشند. علائم ممکن است خفیف و گذرا یا شدید باشد. مدیریت استاندارد برای سندرم ترک نوزادان هنوز تعریف نشده است. نوزادانی را که در مراحل بعدی بارداری در معرض مواد مخدر در رحم قرار می‌گیرند از نظر علائم ترک مشاهده کنید و بر این اساس مدیریت کنید.

تاثیر داروی کلوبازام در بارداری

داروی clobazam در شیر انسان دفع می‌شود. گزارش‌هایی از آرام‌بخشی، تغذیه ضعیف و افزایش وزن ضعیف در نوزادانی که از طریق شیر مادر در معرض بنزودیازپین‌ها قرار گرفته‌اند، وجود دارد. هیچ داده‌ای در مورد اثرات درمان بر تولید شیر وجود ندارد. تجربه پس از فروش نشان می‌دهد که نوزادانی که از شیر مادر تغذیه می‌کنند و از بنزودیازپین‌ها استفاده می‌کنند، ممکن است عوارضی مانند بی‌حالی، خواب‌آلودگی و مکیدن ضعیف داشته باشند.

فواید رشدی و سلامتی تغذیه با شیر مادر باید همراه با نیاز بالینی مادر به دارو و هرگونه عوارض جانبی احتمالی بر روی نوزاد شیرخوار ناشی از دارو یا بیماری زمینه‌ای مادر در نظر گرفته شود. نوزادانی که از طریق شیر مادر در معرض این دارو قرار می‌گیرند باید از نظر آرامبخشی، تغذیه نامناسب و افزایش وزن ضعیف تحت نظر باشند.

شرایط نگهداری داروی Clobazam

داروی کلوبازام (Clobazam) باید در دمای اتاق به دور از نور و رطوبت نگهداری شود. توجه داشته باشید که اشکال دارویی مختلف از جمله قرص، شربت، کپسول، شیاف، ژل و… باید دور از دسترس کودکان و حیوانات نگهداری شوند.

کلام آخر داروی کلوبازام

در این مقاله، به بررسی کاربرد و اثرات داروی کلوبازام در درمان تشنج از مجله داروخانه آنلاین مثبت سبز پرداختیم. کلوبازام، به عنوان یکی از داروهای ضد تشنج که از گروه بنزودیازپین‌ها است که اثرات قابل‌توجهی در کنترل و مدیریت تشنج دارد. این دارو با افزایش فعالیت گاما-آمینوبوتیریک اسید (GABA) در سیستم عصبی مرکزی، بهبودی ملموس در کنترل تشنج‌ها را فراهم می‌کند. مطالعات و پژوهش‌های انجام‌شده نشان می‌دهند که کلوبازام در کاهش فراوانی تشنج‌ها، بهبود کیفیت زندگی فرد مبتلا و کاهش اثرات جانبی مرتبط با دیگر درمان‌ها موثر است.

منبع سایت: Medscape