ژنژیویت یا عفونت لثه، شکل شایع و نسبتاً خفیفی از انواع بیماری‌های لثه است که اغلب به شکل قرمزی و تورم لثه مشخص می‌شود. عفونت لثه وضعیتی پیش می‌آورد که با یک مسواک زدن ساده یا نخ کشیدن دندان و حتی یک ضربه بسیار خفیف، لثه‌ها دچار خونریزی می‌شوند. غالبا پلاک‌ها عامل اصلی عفونت لثه هستند. بدون رعایت بهداشت دهان و دندان مناسب و مداخله به موقع، عفونت لثه می‌تواند به اشکال شدیدتری از بیماری‌های دندان و لثه پیشرفت کرده و منجر به از دست دادن بالقوه دندان و سایر عوارض سلامت دهان شود.
این مقاله، جنبه‌های مختلف عفونت لثه، از جمله علل، علائم، تشخیص، درمان و اقدامات پیشگیرانه را بررسی خواهد کرد. با توجه به پیامدهای ناگوار عفونت لثه، واضح است که شناخت عوامل زمینه‌ای مؤثر در بروز التهاب یا عفونت لثه و آگاهی از استراتژی‌ها و مدیریت مؤثر حفظ سلامت دهان و دندان بسیار مهم هستند. مقاله حاضر با ارائه اطلاعاتی در این زمینه بر آن است تا خوانندگان عزیز را با دانش مورد نیاز برای تشخیص، رسیدگی و جلوگیری از شروع و پیشرفت عفونت لثه آشنا نماید.
آنچه در این مقاله می خوانیم
علل عفونت لثه
بطوریکه گفته شد، علت اصلی التهاب یا عفونت لثه، تجمع پلاک روی دندان و لثه است. پلاک یک لایه چسبنده متشکل از باکتری است که به طور مداوم روی دندان‌ها تشکیل می‌شود. اگر پلاک به اندازه کافی از طریق مسواک زدن و نخ دندان کشیدن منظم حذف نشود، می‌تواند منجر به تحریک لثه و در نتیجه التهاب لثه شود. علاوه بر این، عواملی مانند تغییرات هورمونی (به عنوان مثال، در دوران بارداری، بلوغ، یا یائسگی)، برخی از داروهایی که تولید بزاق را کاهش می‌دهند، سیگار کشیدن و بیماری‌های زمینه‌ای که سیستم ایمنی را تضعیف می‌کنند، می‌توانند در افزایش خطر ابتلا به عفونت لثه نقش داشته باشند.
تغذیه نامناسب، به ویژه رژیم غذایی سرشار از قند و کربوهیدرات هم می‌تواند باعث تشکیل پلاک و تشدید التهاب لثه شود. علاوه بر این، استعداد ژنتیکی، استرس و برخی عفونت‌های ویروسی و قارچی نیز ممکن است در شروع و پیشرفت این بیماری شایع لثه نقش داشته باشند. بدیهی است شناخت علل مختلف التهاب لثه برای انتخاب و انجام اقدامات پیشگیرانه صحیح و حفظ سلامت مطلوب دهان و دندان بسیار ضروری است.
تشخیص عفونت لثه
عفونت لثه‌ها معمولاً پس از کمی پیشرفت، توسط خود افراد قابل شناسایی می‌شوند. لثه‌های عفونی غالباً قرمز، ملتهب و دارای خونریزی هستند. این قبیل لثه‌ها معمولاً باعث بوی بدن دهان نیز می‌شوند. اما عفونت لثه‌ها در مراحل ابتدایی شاید براحتی قابل تشخیص نباشند. لثه‌های مبتلا به عفونت در اوایل ممکن است براق و صاف به نظر برسند و افراد مبتلا به این بیماری شاید علیرغم رعایت بهداشت دهان و دندان، اغلب بوی بد دهان را تجربه کنند.
علاوه بر این، بسیاری از افراد مبتلا به عفونت لثه در مراحل ابتدایی ممکن است متوجه عقب‌رفتن خط لثه یا تشکیل پاکت‌هایی بین دندان‌ها و لثه‌ها نشوند. در این موارد، دندانپزشکان معمولاً عفونت لثه را از طریق ارزیابی جامع سلامت دهان و دندان تشخیص می‌دهند. در مراحل کاملاً پیشرفته عفونت لثه، علائمی چون التهاب، خونریزی‌های مکرر و عقب رفتگی لثه‌ها و بوی بسیار بد دهان از مشخصه‌های بارز هستند. در برخی موارد که ارزیابی حجم و محل دقیق عفونت به طریق چشمی میسر نباشد، از اشعه ایکس استفاده می‌شود.
پیشگیری از عفونت لثه
پیشگیری از التهاب لثه باید مبتنی بر یک رویکرد جامع در خصوص بهداشت دهان و دندان و سلامت کلی بدن باشد. این رویکرد بهتر است شامل محورهای کلی زیر باشد:
نظافت دهان و دندان
مراقبت منظم و موثر از دهان در پیشگیری از شروع و پیشرفت التهاب لثه بسیار مهم است. برای این منظور، مسواک زدن دندان‌ها حداقل دو بار در روز با خمیر دندان مورد تائید پزشکان باید در دستور کارهای روزانه‌تان باشد. همچنین قبل از مسواک، باید دندان‌های خود را نخ دندان بکشید تا هیچ ماده غذای در بین آنها باقی نماند.
پس از نخ کشیدن دندان‌ها، مسواک زدن باعث می‌شود تا ماده خمیردندان براحتی به فضاهای مابین دندان‌ها نفوذ کرده و آنها را تمیز نماید. علاوه بر این، استفاده از دهان شویه ضد میکروبی برای کمک به کاهش پلاک و جلوگیری از التهاب لثه نیز توصیه می‌شود. برای خرید مسواک و کلیه لوازم مورد نیاز برای بهداشت دهان و دندان می‌توانید از داروخانه آنلاین مثبت سبز اقدام کنید.
معاینات منظم داندانپزشکی
علاوه بر دو مورد پیشین، معاینات منظم دندانپزشکی و تمیز کردن حرفه‌ای محیط دهان و دندان نیز برای حفظ سلامت دهان و دندان و رفع سریع علائم عفونت لثه، بسیار ضروری است. معاینات دندانپزشکی منظم کمک خواهند کرد تا از بروز یا تشدید مشکلات دهان و دندان جلوگیری شود. عفونت لثه درمان نشده (یعنی پریودنتال) منجر به شکل‌های شدیدتری از عفونت لثه شده و باعث آسیب به بافت‌ها و استخوان‌های نگهدارنده دندان‌ها می‌شود. برخی از عوارض احتمالی پریودنتال یا عفونت لثه درمان نشده عبارتند از:
پریودنتیت
عفونت یا التهاب لثه در صورت درمان نشدن بموقع می‌تواند به پریودنتیت یا پیوره (عفونت لثه مزمن) تبدیل شود. پریودنتیت یک نوع شدیدتر از بیماری لثه است که به شکل یک آسیب غیر قابل برگشت به استخوان و بافت‌های نگهدارنده دندان مشخص می‌شود. افراد مبتلا به پریودنتیت دائماً شاهد خونابه از لثه‌های خود و بوی بسیار بد دهانشان هستند. پریودنتیت در نهایت می‌تواند منجر به از دست دادن دندان‌ها در نواحی عفونی و نتیجتاً نیاز به مداخله گسترده دندانپزشکی شود.
اثرات سیستمیک
تحقیقات نشان می‌دهد که یک ارتباط بالقوه بین بیماری لثه درمان نشده و برخی بیماری‌های سیستمیک از جمله بیماری‌های قلبی عروقی، دیابت، عفونت یا دردهای ارجاعی در ناحیه گوش و عفونت‌های تنفسی وجود دارد. التهاب مرتبط با عفونت لثه درمان نشده ممکن است ابعاد گسترده‌تری بخود گرفته و منتهی به این پیامدهای سیستمیک گردد.
سلامت کلی
نهایتاً، التهاب مزمن (پریودنتیت) ناشی از عفونت لثه درمان نشده (پریودنتال) می‌تواند استرس بیشتری را بر سیستم ایمنی بدن وارد کرده و به طور بالقوه بر سلامت کلی بدن تأثیر منفی بگذارد.
رژیم غذایی و سبک زندگی
یک رژیم غذایی متعادل که سرشار از میوه‌ها، سبزیجات و غلات کامل بوده و غذاهای حاوی قند و نشاسته کمتری داشته باشد، می‌تواند به سلامت دندان‌ها و لثه‌ها کمک زیادی نماید. اجتناب از مصرف سیگار و تنباکو نیز نقش قابل توجهی در سلامت دندان‌ها و لثه‌ها دارد.
دود ناشی از محصولات دخانی، محیط دهان، سینوس‌ها، ریه‌ها و حتی گوش را مستعد انواع آلودگی‌های باکتریائی و زمینه را برای عفونی شدن لثه‌ها کاملاً فراهم می‌سازد. علاوه بر این، مدیریت موثر استرس نیز نقش مهمی در پیشگیری از التهاب لثه ایفا می‌نماید، زیرا وجود استرس می‌تواند توانایی بدن در مبارزه با عفونت را کاهش دهد.
بیشتر بخوانید: کمبود کدام ویتامین باعث التهاب لثه ها می شود؟
مراقبت‌های خانگی برای پیشگیری از عفونت لثه
روش‌های خانگی مراقبت از دهان و دندان، تا حد قابل توجهی از بروز یا تشدید مشکلات عفونتی در لثه‌ها پیشگیری می‌نماید. این روش‌های شامل موارد زیر می‌شوند:
شستشو با آب نمک
غرغره کردن با محلول آب نمک گرم می‌تواند به کاهش التهاب و تسکین لثه‌های تحریک شده کمک کند. این درمان ساده را می‌توان چندین بار در روز برای بهبود سلامت لثه استفاده کرد.
روغن کشی
روغن کشی به این صورت است که یک قاشق غذاخوری روغن نارگیل یا روغن کنجد را به مدت 15 تا 20 دقیقه در دهان و در قسمت دندان‌ها و لثه‌ها بچرخانید و سپس آن را بیرون بریزید. به تجربه ثابت شده که این عمل به کاهش پلاک و بهبود بهداشت کلی دهان کمک می‌نماید.
ژل آلوئه ورا
استفاده از مقدار کمی ژل آلوئه ورا روی لثه‌ها می‌تواند التهاب را تسکین داده و باعث بهبودی آنها شود.
روغن درخت چای
روغن درخت چای رقیق شده را می‌توان به عنوان یک دهان شویه طبیعی ضد عفونی کننده استفاده کرد. خواص ضد باکتریایی این روغن قادر به کاهش باکتری‌های مرتبط با التهاب لثه هستند.
ژل زردچوبه
زردچوبه ادویه‌ای است که به دلیل خواص ضد التهابی و ضد میکروبی خود شناخته شده است. وجود ترکیبات کرکومینوئیدی در زردچوبه، هر گونه باکتری، ویروس و میکروارگانیسم مضر در محیط دهان و لثه را از بین برده و به کاهش التهاب و عفونت کمک می‌نماید. کسانیکه دندان‌های طبیعی دارند، براحتی می‌توانند از زردچوبه برای مدیریت و کنترل عفونت لثه‌های خود کمک بگیرند. برای این قبیل افراد، استفاده از زردچوبه حتی می‌تواند باعث سفیدی دندان‌ها نیز بشود.
اما افرادی که دندان مصنوعی دارند و یا برخی از دندان‌هایشان لمینت یا روکش است، باید توجه داشته باشند که زردچوبه ممکن است باعث تغییر رنگ لمینت و روکش دندان‌ها گردد. برای تهیه ژل زردچوبه کافی است مقداری آب یا روغن نارگیل و یا زیتون را با مقداری پودر زردچوبه مخلوط و ماده‌ای خمیری تهیه کرد. خمیر مورد نظر را بمدت چند دقیقه روی لثه‌ها قرار داده و سپس با آب ولرم بشوئید و یا مسواک بزنید.
بهداشت مناسب دهان
حفظ یک برنامه منظم مراقبت از دهان، از جمله مسواک زدن کامل، نخ دندان کشیدن و استفاده از دهانشویه ضد میکروبی، برای مدیریت ورم لثه در خانه ضروری است.
توجه داشته باشید که استفاده از درمان‌های خانگی برای کاهش التهاب لثه‌ها می‌تواند بعنوان یک استراتژی مکمل و موثر در کنار مراقبت‌های دندانپزشکی حرفه‌ای باشد نه جایگزین آن.
این مطلب را از دست ندهید: قرص برای دندان درد؛ معرفی ۸ قرص برای درمان دندان درد
مراقبت‌های حرفه‌ای از لثه
مراقبت حرفه‌ای از دندان برای مدیریت موثر التهاب لثه و ارتقای سلامت مطلوب آن مستلزم معاینات منظم دندانپزشکی است. دندانپزشکان می‌توانند درمان و راهنمایی جامعی برای رفع التهاب لثه ارائه داده و گزینه‌هایی از قبیل موارد زیر را در دستور کار شما قرار دهند:
تمیز کردن دندان
تمیز کردن حرفه‌ای دندان که به عنوان پیشگیری نیز شناخته می‌شود، برای از بین بردن پلاک و جرم از روی دندان‌ها و در امتداد خط لثه بسیار مهم است. طبیعتاً دندانپزشکان در این زمینه می‌توانند راهنمائی موثری از جمله تکنیک‌های موثر مسواک زدن و نخ دندان کشیدن و همچنین توصیه‌هایی برای شستشوی دهان یا ژل ضد میکروبی برای کمک به مدیریت التهاب لثه ارائه نمایند.
جرم‌گیری و روت پلنینگ
برای موارد پیشرفته‌تر عفونت لثه یا پریودنتیت، در مراحل اولیه ممکن است جرم‌گیری و پلانینگ ریشه برای از بین بردن پلاک و جرم از روی دندان‌ها و سطوح ریشه و همچنین صاف کردن سطوح ریشه برای تقویت چسبندگی مجدد لثه توصیه شوند. صاف کردن و جرم گیری از سطوح ریشه دندان از طریق جراحی انجام می‌شود.
در این روش، جراح دندانپزشک اقدام به جدا کردن کامل لثه‌های عفونی از دندان‌ها و ریشه‌های آنها نموده و اصطلاحاً آنها را کورتاژ (برداشتن جرم و بافت‌های عفونی) می‌نماید. پس از اتمام کورتاژ، لثه‌ها بجای خود برگشته و بخیه می‌خورند و لثه‌ها را با خمیری بنام پک جراحی به مدت یکهفته پانسمان می‌کنند.
نگهداری پریودنتال
افرادی که سابقه عفونت لثه یا بیماری پریودنتال دارند ممکن است برای تکمیل فرایند درمان و نظارت بر روند سلامت لثه خود، به ویزیت‌های دندانپزشکی مکرر نیاز داشته باشند.
بیشتر بخوانیم: جرم گیری دندان چیست و چگونه انجام می شود؟
جمع‌بندی
طبق آنچه گذشت، سعی کردیم تا مروری کلی پیرامون علل، علائم، تشخیص، درمان، اقدامات پیشگیرانه و درمان‌های موثر خانگی و پزشکی عفونت لثه را ارائه دهیم. مقاله حاضر از مجله داروخانه آنلاین مثبت سبز ضمن تاکید بر اهمیت شناخت عوامل زمینه‌ای مؤثر در التهاب لثه و معرفی استراتژی‌های کارآمد در مدیریت سلامت دهان و دندان، نقش کلیدی پلاک و جرم در شکل‌گیری عفونت لثه را برجسته نمود. علاوه بر این، به نقش عواملی چون تغییرات هورمونی، سیگار کشیدن، تغذیه ناکافی، استعداد ژنتیکی، استرس و بیماری‌های سیستمیک در عفونت لثه نیز اشاره شد.
ضمناً تصریح گردید که درمان نشدن کامل عفونت لثه می‌تواند منجر به حادتر شدن عفونت لثه (پریودنتیت) و اثرات منفی بر سلامت سیستمیک شود. همچنین تاکید شد که استفاده از روش‌ها و اقدامات پیشگرانه‌ای مانند رعایت بهداشت دهان و دندان، رژیم غذایی متعادل، اصلاح سبک زندگی، استفاده از روش‌های درمان خانگی، و معاینات منظم دنداپزشکی می‌تواند به مدیریت موثر دهان و دندان و جلوگیری از عفونت لثه‌ها کمک شایان توجهی نماید.
source