به گزارش خبرگزاری ایمنا، کلیه‌ها از جمله اندام‌های حیاتی در بدن انسان هستند که نقش فراتر از تصفیه خون ایفا می‌کنند و این اندام‌های لوبیایی شکل، نه‌تنها در دفع مواد زائد نقش دارند، بلکه در حفظ تعادل داخلی بدن نیز مشارکت می‌کنند و موقعیت قرارگیری آنها در دو سوی ستون فقرات، نشان‌دهنده اهمیت ساختاری و عملکردی کلیه‌ها در سیستم گردش خون و تنظیمات متابولیکی است.
اگرچه دفع مواد زائد یکی از وظایف شناخته‌شده کلیه‌ها است، اما این اندام‌ها در مدیریت منابع حیاتی بدن نیز نقش دارند و تنظیم میزان آب، کنترل غلظت یون‌ها و حفظ تعادل اسمزی از جمله عملکردهایی است که بدون آنها، بدن دچار اختلالات شدید می‌شود و این وظایف به‌ویژه در شرایط استرس فیزیولوژیک، اهمیت بیشتری پیدا می‌کنند.
کلیه‌ها در فرایندهای هورمونی نیز نقش فعالی دارند و تولید اریتروپویتین برای تحریک ساخت سلول‌های قرمز خون، فعال‌سازی ویتامین D برای جذب کلسیم و ترشح رنین برای تنظیم فشار خون، از جمله عملکردهای هورمونی کلیه‌ها لست که این نقش‌ها نشان می‌دهند که کلیه‌ها نه‌تنها اندام دفعی، بلکه تنظیم‌کننده‌های هومئوستاز هستند.
در دهه‌های اخیر، شیوع نارسایی کلیه به‌طور چشمگیری افزایش یافته است و عواملی مانند تغذیه پرنمک، مصرف بی‌رویه داروهای ضدالتهاب، کم‌تحرکی و استرس مزمن، زمینه‌ساز آسیب به بافت کلیه هستند و این روند نگران‌کننده، نیازمند بازنگری در سبک زندگی و افزایش آگاهی عمومی درباره سلامت کلیه‌ها است.
عملکرد کلیه تنها مربوط به دفع سموم از بدن نیست
مجید شیرانی، متخصص اورولوژی و فلوشیپ پیوند کلیه در گفت‌وگو با خبرنگار ایمنا با بیان اینکه کلیه‌ها دو عضو لوبیایی شکل هستند که در دو طرف ستون فقرات قرار دارند، اظهار کرد: به طور معمول، در افراد بالغ بسته به جثه و قد، کلیه‌ها بین هشت تا ۱۲ سانتی‌متر طول دارند و وظایف بسیار مهمی برعهده آنها قرار می‌گیرد و عضوی ضروری و حیاتی برای ادامه زندگی محسوب می‌شوند.
وی با بیان اینکه در صورتی که عملکرد کلیه‌ها دچار اختلال شود، ممکن است حتی حیات فرد تحت تأثیر قرار گیرد، افزود: بسیاری افراد وظیفه کلیه‌ها را تنها در دفع سموم از بدن می‌دانند که این مورد، تنها یکی از وظایف کلیه‌ها در بدن است و عمده‌ترین وظیفه کلیه‌ها، دفع سموم و آب اضافه بدن است.
متخصص اورولوژی و فلوشیپ پیوند کلیه با بیان اینکه از جمله دیگر وظایف کلیه‌ها می‌توان به تنظیم الکترولیت‌ها یا مواد معدنی کم‌یاب در بدن اشاره کرد، تصریح کرد: تنظیم اسید و باز بدن از دیگر وظایف برعهده کلیه‌ها محسوب می‌شود و کلیه‌ها در روند ساخت بسیاری از هورمون‌ها مانند هورمون‌های تأثیرگذار در خون‌سازی و استحکام استخوان‌های بدن و تنظیم فشار خون، تأثیرگذار هستند.
چه عواملی می‌تواند زمینه‌ساز نارسایی کلیه شود؟
شیرانی با بیان اینکه ممکن است کلیه‌ها دچار بیماری‌های متعددی شوند که یکی از مهم‌ترین این مشکلات، نارسایی کلیه است، ادامه داد: هنگامی که کلیه‌ها قادر نباشند بخشی یا تمام عملکردهای خود را به درستی انجام دهند، کلیه دچار نارسایی شده است و به واسطه افزایش طول عمر افراد و تغییر در سبک زندگی افراد، کم تحرکی و تغذیه نامناسب، بیماری‌های کلیه و به ویژه نارسایی کلیه، شیوع بیشتری پیدا کرده است.
وی با بیان اینکه با افزایش سن و نبود سبک زندگی سالم، بیماری‌های زمینه‌ساز نارسایی کلیه مانند دیابت و فشار خون افزایش پیدا می‌کند، گفت: بیماری‌های مذکور اصلی‌ترین عامل ایجاد نارسایی کلیه به شمار می‌رود و نارسایی کلیه به دو بخش نارسایی حاد و مزمن تقسیم می‌شود و نارسایی حاد کلیه، شروعی بسیار ناگهانی دارد.
متخصص اورولوژی و فلوشیپ پیوند کلیه با بیان اینکه نارسایی حاد کلیه طی چند ساعت تا چند روز ظاهر می‌شود، اضافه کرد: در صورتی که نارسایی حاد کلیه به درستی و زودهنگام تشخیص داده شود، بیماری بازگشت‌پذیر است و کلیه می‌تواند در اغلب موارد، به عملکرد طبیعی خود بازگردد و شایع‌ترین علل این نوع نارسایی، افت ناگهانی فشار خون است.
دیابت نوع دو و فشار خون بالا از جمله بیماری‌هایی است که به‌طور مستقیم عملکرد کلیه را تهدید می‌کند؛ این بیماری‌ها با آسیب به عروق خونی ریز کلیه، موجب کاهش توانایی تصفیه و تنظیم می‌شوند و کنترل دقیق این بیماری‌ها می‌تواند از بروز نارسایی مزمن کلیه جلوگیری کند و کیفیت زندگی بیماران را ارتقا دهد.
نارسایی حاد کلیه به طور معمول در اثر عوامل ناگهانی مانند خونریزی شدید، کم‌آبی شدید یا مصرف داروهای خاص رخ می‌دهد و این نوع نارسایی، اگر به‌موقع تشخیص داده شود، اغلب قابل درمان است و بازگشت عملکرد کلیه در این شرایط، نیازمند مداخله سریع پزشکی و حذف عامل محرک است.
با توجه به نقش حیاتی کلیه‌ها، پیشگیری از بیماری‌های کلیوی باید در اولویت نظام سلامت قرار گیرد و غربالگری منظم، به‌ویژه در افراد دارای خطر بیماری بالا، می‌تواند از پیشرفت خاموش بیماری جلوگیری کند و آموزش عمومی درباره علائم اولیه اختلالات کلیوی و ترویج سبک زندگی سالم، از مؤثرترین راهکارهای حفظ سلامت کلیه‌ها است.
به طور کلی، توجه زودهنگام به علائم بیماری‌های کلیوی مانند خستگی مفرط، ورم اندام‌ها، تغییر در ادرار و فشار خون بالا، نقش حیاتی در پیشگیری از پیشرفت آسیب‌های کلیوی دارد و غربالگری منظم، به‌ویژه در افراد پرخطر مانند مبتلایان به دیابت یا فشار خون بالا، امکان تشخیص زودرس و آغاز درمان مؤثر را فراهم می‌کند و این اقدامات نه‌تنها از نارسایی کلیه جلوگیری خواهد کرد، بلکه کیفیت زندگی فرد را نیز به‌طور چشمگیری ارتقا می‌دهد.