قرص پالیپریدون برای چیست؟

قرص پالیپریدون (Paliperidone) یک داروی ضدروان‌پریشی است که برای درمان اسکیزوفرنی و اختلال اسکیزوافکتیو تجویز می‌شود. این دارو با اثر بر مواد شیمیایی مغز، سبب کاهش علائم مختلف از جمله توهم، هذیان، تفکر آشفته و بی‌ثباتی خلقی می‌شود. این دارو روزانه مصرف می‌شود و باید تحت نظر پزشک استفاده شود تا عوارض جانبی مانند خواب‌آلودگی یا افزایش وزن کنترل شود.

موارد مصرف پالیپریدون

قرص این دارو دارای کاربرد و موارد مصرف گسترده‌ای در زمینه درمان اسکیزوفرنی و اختلال اسکیزوافکتیو است که در ادامه برخی از آن بیان شده است:

• درمان اسکیزوفرنی در بزرگسالان و نوجوانان بالای 12 سال
• درمان اختلال اسکیزوافکتیو، همراه یا بدون داروهای ضدافسردگی
• کاهش علائم روان‌پریشی مانند توهم، هذیان، بی‌نظمی در تفکر
• کنترل تحریک‌پذیری و پرخاشگری در برخی بیماران روان‌پریش
• پیشگیری از عود بیماری روانی در بیماران مزمن

نحوه مصرف قرص پالیپریدون

قرص پالیپریدون یک بار در روز، در ساعت مشخصی و همراه یا بدون غذا مصرف می‌شود. مهم است که دارو طبق تجویز پزشک و بدون قطع یا تغییر دوز ناگهانی مصرف شود. بلع کامل قرص بدون خرد کردن یا جویدن توصیه می‌شود، زیرا پوشش قرص برای آزادسازی تدریجی دارو طراحی شده است. مصرف منظم و پایبندی به برنامه دارویی برای اثربخشی آن حیاتی است. برای اطلاع از نحوه مصرف با ما همراه باشید.

• پزشک با توجه به شرایط بیمار، شدت علائم، سن، و واکنش بدن به دارو، مقدار و زمان مصرف پالیپریدون را مشخص می‌کند. هرگز خودسرانه دوز را تغییر ندهید یا مصرف دارو را قطع نکنید.
• این دارو را می‌توان با یا بدون غذا مصرف کرد. اما مصرف منظم در حالت ثابت (همیشه با غذا یا همیشه بدون غذا) باعث پایداری بهتر در جذب دارو می‌شود.
• قرص را به صورت کامل همراه با یک لیوان آب مصرف کرده و از جویدن یا خرد کردن دارو خودداری کنید. دقت داشته باشید که خردن کردن یا جویدن قرص منجر به آزادسازی فوری و در نتیجه عوارض جانبی خواهد شد.
• برای اینکه این قرص بیشترین اثربخشی را داشته باشد، باید به‌صورت منظم و مداوم مصرف شود. قطع ناگهانی آن ممکن است منجر به بازگشت علائم روان‌پریشی یا بروز عوارض شود.
• در صورت بروز علائمی مانند خواب‌آلودگی شدید، تپش قلب، خشکی دهان، لرزش یا افزایش وزن زیاد، موضوع را با پزشک درمیان بگذارید تا در صورت لزوم دوز دارو تنظیم شود.

بهترین زمان مصرف پالیپریدون

زمان مصرف صبح‌ها است، زیرا می‌تواند باعث خواب‌آلودگی شود و مصرف آن در روز از اختلال در خواب شبانه جلوگیری می‌کند. با این حال، در برخی افراد ایجاد بی‌قراری یا بی‌خوابی می‌کند، که در این صورت پزشک ممکن است مصرف شبانه را توصیه کند. مهم‌ترین نکته، مصرف دارو در ساعت مشخص و به‌صورت منظم روزانه برای حفظ اثربخشی آن است. به علاوه، بیماران می‌توانند از داروهای حافظه و اعصاب یا داروی کاهش استرس و بهبود خواب استفاده کنند.

مکانیسم اثر پالیپریدون

مکانیسم اثر قرص پالیپریدون بر پایه تنظیم تعادل ناقل‌های عصبی در مغز است. این دارو با مهار گیرنده‌های دوپامین نوع D2 و سروتونین نوع 5HT2A، علائم روان‌پریشی مانند توهم و هذیان را کاهش می‌دهد. همچنین تأثیر کمی بر گیرنده‌های هیستامین، آلفا آدرنرژیک و موسکارینی دارد. این اثر ترکیبی باعث بهبود عملکرد ذهنی و خلقی در بیماران مبتلا به اسکیزوفرنی و اختلالات روانی می‌شود.

عوارض قرص پالیپریدون

قرص پالیپریدون ممکن است در برخی افراد باعث بروز عوارضی شود که شدت آن‌ها از خفیف تا شدید متغیر است. این عوارض به دوز مصرفی، وضعیت جسمی بیمار و واکنش بدن به دارو بستگی دارد. آگاهی از این عوارض و گزارش سریع آن‌ها به پزشک برای مدیریت ایمن درمان بسیار مهم است.

• خواب‌آلودگی یا احساس خستگی
• افزایش وزن
• افزایش قند یا چربی خون
• افزایش ترشح پرولاکتین (ممکن است باعث بی‌نظمی قاعدگی یا ترشح شیر شود)
• خشکی دهان
• یبوست
• لرزش دست یا حرکات غیرارادی
• بی‌قراری یا اضطراب
• تپش قلب یا افزایش ضربان
• سرگیجه یا افت فشار هنگام برخاستن
• اختلال در خواب (بی‌خوابی یا خواب زیاد)
• کاهش میل جنسی یا اختلالات جنسی

عوارض جدی این قرص نادر اما مهم است و نیاز به توجه فوری پزشکی دارند. از جمله این عوارض می‌توان به سندرم نورولپتیک بدخیم (تب بالا، سفتی عضلات، تغییر سطح هوشیاری)، ضربان قلب نامنظم، افزایش شدید پرولاکتین (که باعث ترشح غیرطبیعی شیر یا مشکلات قاعدگی می‌شود)، تشنج، حرکات غیرارادی مداوم (مانند تاردیو دیسکینزی)، و واکنش‌های حساسیتی شدید اشاره کرد. برخی از عوارض جدی مهم این دارو بیان شده است:

• سندرم نورولپتیک بدخیم (NMS)؛ تب بالا، سفتی شدید عضلات، تعریق، گیجی، تغییر هوشیاری
• افزایش شدید هورمون پرولاکتین؛ ترشح غیرطبیعی شیر، قطع قاعدگی، بزرگ شدن سینه‌ها
• واکنش‌های حساسیتی شدید: تورم صورت یا زبان، کهیر، تنگی نفس
• اختلالات کبدی؛ زردی پوست یا چشم‌ها
• افزایش قند خون شدید (از جمله در بیماران دیابتی)
• ضربان قلب نامنظم یا آریتمی
• تشنج

عوارض قطع ناگهانی پالیپریدون

قطع ناگهانی پالیپریدون بدون نظارت پزشک می‌تواند منجر به بروز عوارض جدی شود، زیرا بدن به سطح ثابت دارو در خون عادت کرده است. این عوارض شامل:

• عود علائم روان‌پریشی
• اضطراب شدید یا بی‌قراری روانی
• بی‌خوابی یا اختلال در خواب
• حملات عصبی یا تحریک‌پذیری شدید
• تعریق زیاد، تهوع یا سرگیجه
• تغییرات خلقی شدید (افسردگی یا تحریک‌پذیری ناگهانی)

موارد احتیاط و منع مصرف

قبل از مصرف، اگر به آن یا سایر ترکیبات موجود در دارو حساسیت دارید، از مصرف خودداری کنید. در ادامه موارد احتیاط این قرص بیان شده است:

• افرادی که سابقه نارسایی قلبی، آریتمی (ضربان نامنظم قلب)، یا طولانی شدن فاصله QT در نوار قلب دارند باید با احتیاط فراوان از پالیپریدون استفاده کنند. این دارو ممکن است باعث اختلال در ریتم قلب شود و در چنین بیمارانی خطر ایست قلبی یا آریتمی‌های تهدیدکننده حیات را افزایش دهد.
• این دارو از طریق کلیه‌ها دفع می‌شود، بنابراین بیماران مبتلا به نارسایی کلیه ممکن است نیاز به کاهش دوز داشته باشند. همچنین عملکرد کبد نیز بر میزان دارو در بدن تأثیر می‌گذارد.
• این قرص می‌تواند باعث افزایش سطح هورمون پرولاکتین شود که در درازمدت منجر به ترشح شیر از پستان، اختلالات قاعدگی، کاهش میل جنسی و حتی در موارد نادر ایجاد تومورهای وابسته به پرولاکتین شود. پزشک باید سطح پرولاکتین را به صورت دوره‌ای بررسی کند.
• این دارو ممکن است باعث افزایش قند خون یا وزن شود و خطر ابتلا به دیابت نوع ۲ را بالا ببرد. در بیماران دیابتی یا دارای پیش‌دیابت باید سطح قند خون مرتب کنترل شود و رژیم غذایی مناسب رعایت گردد.
• سالمندان، به خصوص مبتلایان به زوال عقل (دمانس)، در برابر عوارضی مانند سکته مغزی، افت فشار خون یا خواب‌آلودگی بیش‌ازحد حساس‌تر می‌باشند. در این گروه باید با حداقل دوز و زیر نظر پزشک شروع شود.
• قرص پالیپریدون ممکن است با برخی داروها مانند داروهای ضدافسردگی، ضدتشنج، آنتی‌بیوتیک‌های خاص، یا داروهای قلبی تداخل داشته باشد و خطر عوارض را افزایش دهد. بنابراین، فهرست کامل داروهای مصرفی باید به پزشک ارائه شود.

مصرف پالیپریدون در بارداری

مصرف این قرص در دوران بارداری باید با احتیاط و تحت نظر دقیق پزشک انجام شود. این دارو ممکن است به جنین آسیب برساند یا باعث بروز عوارضی مانند مشکلات عصبی و حرکتی در نوزاد شود، به خصوص اگر در سه‌ماهه سوم بارداری مصرف شود. تنها در مواردی که فواید درمانی برای مادر بیشتر از خطرات احتمالی برای جنین باشد، تجویز می‌شود. زنان باردار یا در حال برنامه‌ریزی برای بارداری باید پزشک خود را مطلع کنند.

تداخل دارویی قرص پالیپریدون

تداخلات دارویی این قرص به شرح زیر است:

• منع مصرف همزمان: بروموپراید، برومپریدول، کابرگولین، فلوناریزین، کراتوم، متوکلوپرامید، اولوپاتادین (نازال)، اورفنادرین، اکسوممازین، پارالدئید، پیریبدیل، سولپیراید
• افزایش اثرداروها توسط پالی پریدون: بلوانسرین، برکسانولون، بوپرنورفین، محصولات حاوی کانابینوئید، فلوناریزین، فلونیترازپام، هالوپریدول، آیوهگزول، آیومپرول، آیوپامیدول، لووکتوکنازول، مکیتازین، متوتریپرازین، متیروسین، آگونیست‌های اپیوئیدی، اورفنادرین، محصولات نمک اکسی‌بات، اکسی کدون، پارالدئید
• کاهش اثرات داروها توسط پالی پریدون: داروهای ضد دیابت، عوامل ضد پارکینسون (آگونیست دوپامین)، گوانتیدین، پیریبدیل، کیناگولید

شرایط نگهداری قرص پالیپریدون

این قرص باید در دمای اتاق و به دور از نور و رطوبت نگهداری شود. توجه داشته باشید که اشکال دارویی مختلف از جمله قرص، شربت، شیاف، کرم، محلول تزریقی و غیره باید دور از دسترس کودکان و حیوانات نگهداری شوند.

کلام آخر

این مقاله به بررسی درمان اسکیزوفرنی و علائم روان‌پریشی با قرص پالیپریدون، از مجله داروخانه آنلاین مثبت سبز پرداخت. این دارو با تنظیم فعالیت ناقل‌های عصبی، به بهبود کیفیت زندگی بیماران کمک می‌کند و از بازگشت علائم جلوگیری می‌نماید. با این حال، مصرف صحیح و پیگیری دقیق پزشکی برای کاهش عوارض و افزایش اثربخشی دارو ضروری است. آگاهی از موارد احتیاط و گزارش سریع عوارض احتمالی، نقش مهمی در موفقیت درمان دارد.