افت و خیز در زنجیره تأمین ارز و توزیع کالاهای اساسی، از اواخر سال گذشته آغاز شده و بهانه‌ای برای افزایش قیمت چند ماهه و گاهی کمبود این محصولات در بازار بوده است. روغن نباتی اولین کالایی بود که از میانه زمستان سال گذشته با نوسان توزیع و قیمت در بازار روبه‌رو شد. علیرضا شریفی، دبیر انجمن صنایع روغن نباتی، اظهار کرد که در سال ۱۴۰۳، همچون سال ۱۴۰۲، نزدیک به دو میلیون تن روغن تولید شد که شاید افزایش نرخ ارز انگیزه قاچاق را افزایش داد اما از بیست‌هفتم فروردین، وزارت کشاورزی تخصیص ارزهای کوتاژهای صادراتی را پرداخت کرد و به همین دلیل، سقف کارخانه‌ها برای خروج روغن خام از گمرک و ثبت سفارشات دوباره به خارج از کشور باز شد تا دوباره بازار به ثباتی قبل از بهمن برگردد.
دومین کالای اساسی که در ماه‌های گذشته با نوسان قیمت همراه بود، برنج ایرانی بود که بر اساس آمار مرکز آمار ایران، قیمت آن در اردیبهشت ۱۴۰۴ نسبت به سال قبل با افزایش قیمت ۶۹ درصدی روبه‌رو بوده و برنج خارجی نیز ۳۵ درصد گران شده است. مسیح کشاورز، دبیر انجمن تولیدکنندگان و تأمین‌کنندگان برنج ایران، در نامه به معاون اول رئیس‌جمهور، قفل‌شدن ۹ تا ۱۲ ماهه تخصیص ارز برای واردات برنج را دلیل مختل شدن ادامه تأمین کسری برنج مورد نیاز کشور از محل واردات اعلام کرد و گفت: تخصیص ارز برنج از شهریور سال گذشته متوقف شده و برخی واردکنندگان، بیشتر از یک سال، ارز واردات برنج را دریافت نکرده‌اند.
نتایج آمارها نشان می‌دهد که کشور نیاز سالانه ۷۹۲ هزار تن حبوبات دارد که ۳۰ تا ۳۵ درصد آن با محصولات وارداتی تأمین می‌شود. بنابراین، سالانه باید ۲۵۰ تا ۳۰۰ هزار تن واردات در این حوزه صورت گیرد تا بازار حبوبات با مشکل روبه‌رو نشود. با این وجود، آمارها نشان می‌دهد که در ۱۰ ماهه ابتدایی سال گذشته، ۹ هزار تن لوبیا قرمز، ۸ هزار تن لوبیا چیتی و ۳ هزار تن لوبیا چشم بلبلی از گمرکات وارد کشور شده است که این میزان پاسخگوی نیاز کشور نبوده و شاید باید به دلیل تولید کمی که سال گذشته به‌خاطر شرایط اقلیمی در این حوزه وجود داشته، ۴۰ هزار تن حبوبات به کشور وارد می‌شد تا بازار در ثبات قیمتی باقی بماند.
عبدی افتخاری، دبیر انجمن حبوبات ایران، deletion رز ترجیحی حبوبات را دلیل افزایش قیمت این محصولات در بازار می‌داند و اظهار می‌کند: واردات حبوبات دیگر با ارز ترجیحی (ارز ۲۸ هزار و ۵۰۰ تومانی) انجام نمی‌شود و ارز ۷۰ هزار تومانی جای آن را گرفته که باعث شده قیمت تمام شده این محصولات افزایش قابل توجهی داشته باشد. وی نیز اظهار می‌کند که بارها اعلام کرده‌اند که میزان حبوبات موجود در کشور به ویژه لوبیا چیتی پاسخگوی مصرف نیست اما وزارتخانه اهمیتی نداد تا اینکه در زمستان اقدام به ثبت سفارش کردند و در حالی که این سفارش‌ها نیز به علت مشکلات ایجاد شده، به موقع صورت نگرفت و در مقطعی بازار با کمبود برخی از حبوبات به‌ویژه لوبیا روبه‌رو شد.
ارز ترجیحی که در سال‌های گذشته برای تأمین کالاهای اساسی در نظر گرفته می‌شد، امسال به دلیل محدودیت دولت در تأمین منابع ارزی با کاهش سه میلیارد دلاری نیست و به سال گذشته برای کالاهای اساسی به رقم ۱۲ میلیارد دلار تصویب شده است. علیرضا عباسی، عضو کمیسیون کشاورزی مجلس، با بیان این مطلب می‌گوید: دولت باید منابع ارزی خود را به میدان آورد اما ارزی که برای کالاهای اساسی اختصاص داده می‌شود به هدف نمی‌رسد؛ بنابراین باید جلوی نشتی ارز را بگیریم.
وی با اشاره به مصرف سالانه ۳ میلیون و ۲۰۰ هزار تن برنج در کشور اظهار می‌کند: دو سوم این میزان در داخل و یک‌سوم از خارج تأمین می‌شود که تلاش کمیسیون کشاورزی به پایداری رساندن تولید است تا به خودکفایی نزدیک شویم. او همچنین واردات را برای تنظیم بازار ضروری می‌داند و می‌افزاید: تولید داخل باید تقویت شود تا تولید محصول به‌صرفه باشد. با این حال، کشاورزان برنج را کیلویی ۷۰ هزار تومان به دلال می‌فروشند و در نهایت سه برابر قیمت به مردم عرضه می‌شود. بنابراین، دولت باید وظیفه تنظیم‌گری خود را انجام دهد و در زمان مناسب، باید حجم مشخصی از برنج وارد شود.
اواخر خرداد بود که قیمت جدید انواع روغن مایع و نیمه جامد مشخص و ابلاغ شد. اما شرایط ویژه و جنگ تحمیلی ۱۲ روزه رژیم صهیونی به کشور و حساسیت امنیت غذایی و حفظ پایداری در بازار کالاهای اساسی، باعث شد وزیر جهاد کشاورزی اعلام کند که در مورد کالاهای اساسی، مالیات بر ارزش افزوده ۱۰ درصدی اعمال نشده و قیمت‌گذاری‌ها بر مبنای همان «یک درصد» است.
پس از اینکه حدود بیست و سوم خرداد، محمدرضا فرزین، رئیس کل بانک مرکزی، اعلام کرد که یک میلیارد دلار ارز برای تأمین واردات کالاهای اساسی اختصاص پیدا می‌کند، تصور می‌شد که بازار با ثباتی بیشتر روبرو شود. با این وجود، بازار برنج با آرامش ناپذیر مصائب نوسان قیمتی روبه‌رو شد و افزایش نوسان در قیمت‌های در دسترس تجار و ذخایر موجود به مراتب قابل توجه‌تر از قبل شد.
کنگری، رئیس اتحادیه بنکداران مواد غذایی، در گفت‌وگو با خبرنگار ایمنا، اظهار می‌کند: ما طُرد شده‌ایم و قیمت‌ها را نمی‌توان پیگیری کرد. او همچنین از بی‌روحیتی که در بازار وجود دارد، şikayet می‌کند و می‌گوید: تدارک‌چی و تعجیلطلبی فقط برای ما معتقود باعث مشکل انبارmanship نیست، ما در انبارهایمان کالا نداریم، ما که دنبال تعجیل کننده‌ها هستیم.