آیا واقعا قرص ید در تشعشعات هسته ای موثر است؟

بله، اما فقط در شرایط خاص موثر است. قرص ید که معمولاً حاوی یدید پتاسیم است، در مواقعی مانند نشت مواد رادیواکتیو، برای محافظت از تیروئید در برابر ید رادیواکتیو توصیه می‌شود. با اشباع تیروئید از ید پایدار، این قرص مانع از جذب ید رادیواکتیو می‌شود. اما باید دقیقاً در بازه زمانی خاص و طبق دستور مقامات رسمی مصرف شود. استفاده خودسرانه می‌تواند عوارض جدی ایجاد کند.

قرص ید چیست؟

قرص ید مکملی است که معمولاً حاوی یدید پتاسیم (KI) است و برای تأمین ید مورد نیاز بدن یا پیشگیری از آسیب ناشی از ید رادیواکتیو طراحی شده است. مصرف این قرص به‌ویژه در شرایط اضطراری مانند نشت یا انفجار هسته‌ای اهمیت دارد. زمانی که بدن با ید رادیواکتیو مواجه می‌شود، تیروئید به‌سرعت آن را جذب می‌کند و این موضوع می‌تواند به سرطان تیروئید منجر شود. قرص ید با اشباع تیروئید از ید پایدار، مانع از جذب ید رادیواکتیو می‌شود.

برای اطلاعات بیشتر در مورد ید این مقاله را بخوانید: ید چیست ؟ و چه کاربردی دارد؟

فواید قرص ید

ید نوعی ماده معدنی است که به طور طبیعی در خاک و آب یافت می‌شود. این ماده معدنی در نمک ید دار به وفور وجود دارد. دریافت ید کافی از رژیم غذایی اهمیت بالایی دارد زیرا بدن خود به تنهایی قادر به تولید این عنصر نیست. ید در تنظیم هورمون‌ها و تکامل رشد جنین نقشی حیاتی ایفا می‌کند. اگر سطح ید در بدن شما پایین است، چاره‌ای به جز مصرف قرص ید وجود ندارد. بخشی از مهم‌ترین فواید ید برای بدن به شرح زیر است:

• پیشگیری از آسیب‌های ناشی از تشعشعات هسته‌ای
• تقویت سلامت غده تیروئید
• کاهش خطر ابتلا به گواتر
• کنترل پرکاری غده تیروئید
• درمان سرطان تیروئید
• کمک به رشد سیستم عصبی جنین
• بهبود عملکرد شناختی
• کمک به وزن مناسب جنین به هنگام تولد
• موثر در درمان بیماری فیبروکیستیک پستان
• کمک به درمان عفونت‌ها

قرص ید برای تشعشعات چگونه عمل می‌کند؟

در شرایطی مانند حادثه چرنوبیل یا نشت در نیروگاه‌های هسته‌ای، یکی از اولین ترکیباتی که در محیط منتشر می‌شود، ید رادیواکتیو است. اگر این ماده وارد بدن شود، می‌تواند به غده تیروئید آسیب جدی وارد کند. در این شرایط، قرص ید برای تشعشعات به عنوان ابزاری دفاعی مصرف می‌شود. این قرص با پر کردن ذخایر ید تیروئید، مانع از جذب ید رادیواکتیو می‌شود و در نتیجه، خطر ابتلا به سرطان تیروئید را کاهش می‌دهد.

بررسی تاثیر قرص ید برای مقابله با رادیواکتیو

مدتی است که تعداد مراجعه کنندگان به داروخانه برای خرید قرص ید به طرز چشمگیری افزایش یافته است. داستان از آنجا شروع شدکه مردم در یک سریال تلویزیونی که موضوع آن درباره انفجار نیروگاه هسته‌ای چرنوبیل بود متوجه شدند که از قرص ید می‌توان برای محافظت از بدن در برابر تشعشعات خطرناک اتمی استفاده کرد. به همین دلیل زمزمه‌هایی بلند شد مبنی بر اینکه بهتر است افرادی که در شعاع ۱۰۰ کیلومتری تاسیسات نطنز زندگی می‌کنند، حتما مکمل ید بخورند.

هنگامی‌که در یک نیروگاه هسته‌ای حادثه یا انفجاری رخ می‌دهد، ید رادیواکتیو یکی از اولین موادی است که در جو منتشر می‌شود. ید رادیواکتیو در صورت ورود به بدن می‌تواند به سلول‌های تیروئید آسیب رسانده و حتی منجر به بروز سرطان شود. اما واقعیت این است که قرص ید هیچ تاثیر مستقیمی روی تشعشعات هسته‌ای ندارد و نمی‌توان از آن به عنوان یک داروی ضد تشعشع نام برد.

قرص ید در تشعشعات هسته‌ای چه زمانی استفاده می‌شود؟

سازمان‌های بین‌المللی بهداشتی مانند WHO و CDC توصیه می‌کنند که مصرف قرص ید در تشعشعات هسته‌ای باید دقیقاً در زمان خاصی صورت گیرد:

• ترجیحاً بین ۶ ساعت قبل تا حداکثر ۱۲ ساعت پس از تماس با ید رادیواکتیو
• فقط در شرایطی که مقامات رسمی هشدار مصرف داده باشند
• در دوز مناسب با توجه به سن و شرایط فیزیکی فرد

چه کسانی باید از قرص ید برای تشعشعات استفاده کنند؟

استفاده از قرص ید برای تشعشعات برای همه توصیه نمی‌شود. افراد زیر در اولویت مصرف هستند:

• نوزادان، کودکان و نوجوانان
• زنان باردار و شیرده
• افراد ساکن در نزدیکی مناطق هسته‌ای
• کارکنان امداد و نجات در مناطق آلوده

افراد بالای ۴۰ سال معمولاً کمتر در معرض خطر سرطان تیروئید ناشی از ید رادیواکتیو هستند، مگر اینکه دوز بالایی از تشعشع دریافت کنند.

چرا در واقعه چرنوبیل مردم بسیاری به سرطان تیروئید مبتلا شدند؟

همان‌طور که گفتیم ید رادیواکتیو می‌تواند آسیب خطرناکی به تیروئید برساند. بسیاری از افراد پس از واقعه چرنوبیل دچار سرطان تیروئید شدند زیرا مواد غذایی استفاده کرده بودند که به ید رادیواکتیو آلوده شده بود. بنابراین ابتلا به سرطان تیروئید در این افراد ربطی به مواجه شدن با تشعشعات هسته‌ای نداشت.

سازمان بهداشت جهانی قبل یا بلافاصله بعد از صرف غذاهای آلوده به مواد رادیو اکتیو مصرف پتاسیم یدید را توصیه می‌کند. اما در موارد دیگر هرگز نباید خودسرانه از مکمل‌های حاوی ید استفاده کنید.

بررسی یک تئوری در مورد ید و تشعشعات اتمی

گفتیم که قرص ید برای مقابله با رادیواکتیو تنها در شرایطی خاص توصیه می‌شود. منابع ید را در بسیاری از مواد غذایی مثل جلبک دریایی، ماهی تن، میگو، نمک‌های ید دار، لبنیات، تخم مرغ و جگر گاو می‌توانید بیابید. همچنین در صورت کمبود ید می‌توان از مکمل‌های حاوی این ماده بهره گرفت. ید در غده تیروئید ذخیره می‌شود و بعد برای تولید هورمون مورد استفاده قرار می‌گیرد. یک تئوری می‌گوید که اگر ذخایر ید در بدن شما به حد کافی باشد یا به اصطلاح اندوخته مناسبی از ید خوب داشته باشید، دیگر جایی برای ید بد یا رادیواکتیو در تیروئید باقی نمی‌ماند. در این صورت ید رادیواکتیو به سهولت از بدن عبور کرده و از طریق کلیه‌ها دفع می‌شود.

هشدار مصرف در مورد قرص ید

مصرف بی‌رویه یا بدون توصیه پزشک از قرص ید برای تشعشعات می‌تواند عوارض خطرناکی ایجاد کند:

• پرکاری یا کم‌کاری تیروئید
• التهابات گوارشی و تهوع
• بثورات پوستی یا حساسیت
• افزایش خطر بیماری‌های خودایمنی

استفاده از قرص ید باید فقط در شرایط اضطراری انجام شود و دوز آن باید مطابق با دستورالعمل پزشکی باشد.

علائم کمبود ید در بدن

ید یا Iodine متابولیسم را تنظیم می‌کند بنابراین کمبود آن می‌تواند از رشد و نمو طبیعی جلوگیری کند. کمبود ید در زنان باردار بسیار خطرناک است و حتی ممکن است به سقط جنین منجر شود. کودکان مبتلا به کمبود ید اغلب با مشکل در درس خواندن، نوشتن و حل مسئله مواجه هستند. همچنین یکی دیگر از عوارض کمبود ید در بدن ابتلا به کم کاری تیروئید است. این بیماری عملکردهای متابولیک را بر هم زده و حتی در ضربان قلب نیز تاثیر منفی دارد. بیماری گواتر نیز اغلب با کم‌کاری تیروئید همراه است. مبتلایان به کم‌کاری تیروئید معمولا با مشکل اضافه وزن روبرو هستند.

سایر علائم کمبود ید شامل موارد زیر است:

• خستگی و بی‌حالی
• ضعف
• حساسیت به سرما
• یبوست
• خشکی پوست و مو
• افزایش وزن

افراد مبتلا به کمبود ید اغلب کسانی هستند که در رژیم غذایی خود از نمک ید دار یا سایر منابع ید استفاده نمی‌کنند.

کلام پایانی

در این مطلب از داروخانه آنلاین مثبت سبز به این سوال که آیا قرص ید برای مقابله با اشعه های رادیواکتیو اثر دارد؟ پرداختیم. به گفته متخصصان قرص ید برای مقابله با رادیواکتیو و تشعشعات اتمی تاثیری ندارد. بنابراین نسبت به شایعات بی‌تفاوت باشید و خودسرانه به سمت مصرف مکمل‌های حاوی ید نروید. مصرف قرص ید تنها در صورتی توصیه می‌شود که فرد نسبت به این ماده معدنی در بدن خود کمبود داشته باشد. استفاده نادرست از قرص ید می‌تواند عوارض جانبی نامطلوبی را ایجاد کرده و سبب آسیب به غده تیروئید شود. افزودن نمک یددار به رژیم غذایی خود را فراموش نکنید.