روند سندروم روده تحریک‌پذیر (IBS) به عنوان یک اختلال گوارشی شایع در جهان است. میلیون‌ها نفر در سراسر جهان از این بیماری رنج می‌برند. این بیماری می‌تواند به‌صورت علائم مختلفی شامل درد شکم، نفخ، اسهال و یبوست ظاهر شود. یکی از جنبه‌های کمتر مورد توجه در این اختلال، تغییرات شکل مدفوع است که می‌تواند به عنوان یک نشانه مهم در تشخیص و مدیریت این بیماری به کار رود.

سندروم روده تحریک‌پذیر یک اختلال عملکردی در سیستم گوارشی است که به صورت مجموعه‌ای از علائم مزمن در روده‌ها ظاهر می‌شود. این علائم معمولاً شامل درد یا ناراحتی در شکم، تغییرات در الگوی دفع مدفوع (اسهال یا یبوست) و احساس نفخ هستند. این اختلال بیشتر در زنان و در سنین جوانی و میان‌سالی دیده می‌شود.

یکی از علائم رایج سندروم روده تحریک‌پذیر، تغییرات در شکل و قوام مدفوع است. این تغییرات می‌تواند نشان‌دهنده نوع خاصی از سندروم روده تحریک‌پذیر باشد. به طور کلی، تغییرات مدفوعی در سندروم روده تحریک‌پذیر می‌تواند شامل یکی از الگوهای زیر باشد:

* سندروم روده تحریک‌پذیر نوع اسهالی (IBS-D) – مدفوع شل و آبکی: افرادی که به IBS نوع اسهالی مبتلا هستند، معمولاً با مدفوع آبکی و شل مواجه می‌شوند. این وضعیت زمانی رخ می‌دهد که حرکت مواد غذایی در روده‌ها سریع‌تر از حد طبیعی انجام می‌شود و بدن قادر به جذب آب به اندازه کافی نیست.
* سندروم روده تحریک‌پذیر نوع یبوستی (IBS-C) – مدفوع سفت و تکه‌تکه: افراد مبتلا به IBS نوع یبوستی معمولاً مدفوع سفت و تکه‌تکه دارند که دفع آن مشکل است. این نوع IBS باعث می‌شود مواد غذایی در روده‌ها مدت طولانی‌تری بمانند و آب بیشتری از آن‌ها جذب شود.
* سندروم روده تحریک‌پذیر مختلط (IBS-M) – تغییرات متناوب در مدفوع: افراد مبتلا به IBS مختلط ممکن است مدفوع شل (اسهال) و مدفوع سفت (یبوست) را به طور متناوب تجربه کنند. این نوسانات در نوع مدفوع می‌تواند باعث ایجاد مشکلات بیشتری در مدیریت علائم شود.
* سندروم روده تحریک‌پذیر اسهالی شدید (IBS-D شدید) – مدفوع سبز یا زرد: در IBS اسهالی شدید، حرکت سریع مواد در روده‌ها باعث می‌شود که مدفوع رنگی سبز یا زرد پیدا کند. این تغییر رنگ معمولاً به دلیل عبور سریع مواد از روده‌ها و تجزیه ناقص صفرا است.
* مشکلات صفراوی و کبدی – مدفوع روشن یا خاکی: اگر مدفوع شما به رنگ روشن یا خاکی تغییر کند، این می‌تواند نشانه‌ای از مشکلات صفراوی یا کبدی باشد. در این حالت، ممکن است صفرا به درستی در روده‌ها تجزیه نشود.

شناخت و پایش تغییرات شکل مدفوع می‌تواند کمک بزرگی در تشخیص نوع سندروم روده تحریک‌پذیر و تعیین روش‌های درمانی مناسب باشد. در واقع، پزشکان معمولاً برای تشخیص سندروم روده تحریک‌پذیر از معیارهای مختلفی استفاده می‌کنند که شامل نوع و الگوی مدفوع، شدت علائم، تاریخچه پزشکی و آزمایش‌های تشخیصی است.

رنگ مدفوع می‌تواند به ما اطلاعاتی درباره وضعیت گوارش بدهد، هرچند که در سندروم روده تحریک‌پذیر (IBS) تغییرات رنگی به‌طور خاص به تشخیص این بیماری کمک نمی‌کنند. اما در برخی موارد، رنگ مدفوع می‌تواند نشانه‌ای از وضعیت روده‌ها و سایر مشکلات گوارشی باشد.

رنگ‌های مختلف و معنای آن‌ها در سندروم روده تحریک‌پذیر:

* رنگ قهوه‌ای: رنگ معمولی مدفوع است و در بیشتر افراد، از جمله مبتلایان به سندروم روده تحریک‌پذیر، رنگ مدفوع قهوه‌ای از روشن تا تیره باقی می‌ماند.
* رنگ سبز یا زرد: این رنگ‌ها معمولاً در افرادی که نوع اسهالی سندروم روده تحریک‌پذیر را تجربه می‌کنند (IBS-D) مشاهده می‌شود. زمانی که حرکت مواد غذایی در روده‌ها سریع‌تر از حد معمول باشد، صفرا به‌طور کامل تجزیه نشده و می‌تواند باعث رنگ سبز یا زرد مدفوع شود.
* رنگ خاکی یا کم‌رنگ: اگر مدفوع به رنگ خاکی یا کم‌رنگ باشد، ممکن است به مشکلات صفراوی یا کبدی اشاره کند. این نوع تغییرات رنگی نیازمند بررسی دقیق‌تر توسط پزشک است.
* رنگ قرمز یا سیاه: این رنگ‌ها به‌طور معمول به سندروم روده تحریک‌پذیر ربط ندارند و ممکن است نشانه‌ای از خونریزی در دستگاه گوارش باشند. در صورت مشاهده چنین تغییراتی، بهتر است فوراً به پزشک مراجعه کنید.

شکل و قوام مدفوع بیش از رنگ آن در تشخیص سندروم روده تحریک‌پذیر اهمیت دارند. اگر تغییرات رنگی یا شکل مدفوع مداوم یا همراه با علائم دیگری مانند درد شکمی، نفخ یا تغییرات شدید در حرکات روده باشد، بهتر است از یک پزشک مشورت بگیرید.

درمان سندروم روده تحریک‌پذیر (IBS) بر اساس نوع مدفوع متفاوت است:

* سندروم روده تحریک‌پذیر نوع اسهالی (IBS-D): فیبر محلول، داروهای ضد اسهال و کاهش استرس به‌عنوان درمان‌های مناسب هستند.
* سندروم روده تحریک‌پذیر نوع یبوستی (IBS-C): فیبر غیر محلول، ملین‌ها و ورزش و آب زیاد به‌عنوان درمان‌های مناسب هستند.
* سندروم روده تحریک‌پذیر مختلط (IBS-M): ترکیب فیبر محلول و غیر محلول، مدیریت استرس و رژیم غذایی کم FODMAP به‌عنوان درمان‌های مناسب هستند.
* سندروم روده تحریک‌پذیر اسهالی شدید: داروهای ضد اسهال و پروبیوتیک‌ها به‌عنوان درمان‌های مناسب هستند.
* مشکلات صفراوی و کبدی: مراقبت از کبد و تغذیه سالم به‌عنوان درمان‌های مناسب هستند.

سنامک برای انتخاب درمان مناسب برای سندروم روده تحریک‌پذیر.

سندروم روده تحریک‌پذیر یک اختلال گوارشی پایدار است که از علائم گوارشی ناشی می‌شود. شناخت نحوه ارتباط بین مدفوع و نشانه‌ها می‌تواند به متخصصان در تشخیص و درمان بهتر سندروم روده تحریک‌پذیر کمک کند.