محاسبه BMI چیست و چرا اهمیت دارد؟

BMI یا شاخص توده بدنی یکی از رایج ترین ابزارهای سنجش و ارزیابی وضعیت بدنی افراد است. با این روش از ارزیابی نسبت قد و وزن افراد در نظر گرفته می‌شود و با محاسبه BMI، افراد در دسته‌های مختلفی مانند کم وزنی، اضافه وزن و یا چاقی قرار می‌گیرند. این روش ارزیابی به ویژه در حوزه‌های پزشکی و ورزشی برای بررسی خطر ابتلا به بیماری‌هایی مانند فشارخون بالا، دیابت نوع 2، بیماری‌های قلبی و عروقی و… مورد استفاده قرار می‌گیرد.

شاخص توده بدن ابزاری است که پزشکان و یا مربیان ورزشی با توجه به قد و وزن افراد میزان چربی بدن را اندازه گیری می‌کنند. در بیشتر افراد، BMI به‌دست آمده با درصد چربی بدن مرتبط است. هرچه مقدار عدد به‌دست آمده بالاتر باشد، احتمال این که درصد چربی بدن بالا باشد وجود دارد.

با این حال محاسبه BMI یک معیار کلی است و تفاوت‌های فردی مانند توده عضلانی، چگالی استخوان و توزیع چربی در بدن افراد در نظر گرفته نمی‌شود. به عنوان مثال یک ورزشکار عضلانی ممکن است بر اساس عدد به دست آمده در محاسبه در دسته افراد چاق قرار بگیرد، درحالی که چربی او بسیار پایین است. این روش در واقع فقط یک دیدگاه اولیه در مورد وضعیت بدنی افراد ارائه می‌دهد. برای ارزیابی دقیق‌تر باید معیارهای دیگری نیز در نظر گرفت. با محاسبه BMI نمی‌توان به تنهایی سلامتی افراد را تشخیص داد و نیاز به ابزارها و معیار‌های دیگری نیز وجود دارد. ابزارهای دیگر عبارتند از:

1. اندازه گیری دور کمر
2. اندازه‌گیری ضخامت پوست با استفاده از کولیس
3. اسکن تراکم استخوان یا DEXA و پلتیسموگرافی جابجایی هوا (این دستگاه ابزاری بسیار مهم برای ارزیابی، مدیریت و درمان‌های تغدیه‌ای در نوزادان است)

جدول محاسبه BMI

دسته ‌بندی‌های محدوده سلامتی بدن بر اساس محاسبه BMI به صورت زیر است:

خطرات سلامتی با محاسبه BMI

مهم است بدانید چه با داشتن BMI بالا و چه BMI پایین هر فردی ممکن است هر یک از شرایط زیر را داشته باشد. به طور مشابه فردی ممکن است BMI بالایی داشته باشد اما هیچ یک از شرایط زیر را نداشته باشد. عوامل دیگر مانند ژنتیک، سیگار کشیدن و نوع تغذیه می‌تواند نقش زیادی در ایجاد این شرایط را داشته باشند. زمانی که BMI فرد بالا باشد و پزشک تشخیص دهد این فرد در محدوده چاقی قرار دارد، احتمالا آزمایش‌های خون خاصی را برای بررسی سلامت عمومی این فرد تجویز می‌کند.

• محدوده کم وزنی:

اگر عدد به دست آمده کمتر از 18.5 (کم وزنی) باشد، ممکن است فرد در معرض خطر بیشتری برای ابتلا به شرایط زیر باشد:

1. سوء تغذیه
2. کم خونی
3. تضعیف سیستم ایمنی (می‌تواند منجر به عفونت ها و بیماری‌های مکرر شود)
4. پوکی استخوان
5. ناباروری

اگر عدد به دست آمده بالا باشد، ممکن است فرد در معرض خطر بیشتری برای ابتلا به شرایط زیر باشد:

1. بیماری قلبی
2. فشار خون بالا
3. دیابت نوع 2
4. سنگ کیسه صفرا
5. آرتریت
6. آپنه خواب یا تنگی نفس درشب و مشکلات تنفسی
7. برخی سرطان‌ها از جمله روده بزرگ، سینه و…
8. افسردگی

نحوه محاسبه BMI بدن به زبان ساده

برای محاسبه BMI یا شاخص توده بدنی نیاز به پارامترهای قد و وزن داریم و فرمول محاسبه بی ام آی به صورت زیر است:

شاخص توده بدن (BMI) = مجذور قد / وزن (به کیلوگرم)

در این فرمول، وزن به کیلوگرم، بر مجذور قد تقسیم می‌شود و عدد به دست آمده با توجه به جدول BMI نشانگر محدوده وزنی است.

تفاوت BMI در افراد عادی و ورزشکاران حرفه‌ای

یک شاخص استاندارد از BMI وجود دارد که به دلایل مختلف دارای محدودیت‌هایی است. به همین دلیل تاکید زیادی بر عدد BMI نباید داشت. این شاخص با اینکه ممکن است برای افراد خاص نادرست باشد، اما بسیاری از متخصصین ورزشی و سلامت از این روش برای تشخیص خودشان استفاده می‌کنند زیرا این روش سریع ترین ابزار برای سنجش میزان چربی بدن در یک فرد است.

شاخص BMI محدودیت هایی دارد، از جمله:

1. BMI بین توده چربی و توده بدون چربی (وزن هرچیزی در بدن مانند عضله به جز چربی) تفاوت قائل نمی‌شود. به همین دلیل ممکن است یک فرد توده عضلانی بالایی داشته باشد اما با محاسبه BMI این فرد در محدوده چاق قرار بگیرد و یا بالعکس.
2. برای مردان و زنان از یک فرمول یکسان استفاده می‌شود. به عنوان مثال در زنان مقدار توده چربی نسبت به مردان بیشتر است.
3. برای زنان باردار فرمول جداگانه‌ای باید تنظیم شود.
4. برای ورزشکاران و بدنسازان BMI ملاک دقیقی از تناسب اندام نیست.
5. نحوه اندازه گیری BMI در کودکان و نوجوانان متفاوت است.
6. BMI محل یا توزیع چربی در بدن را اندازه گیری نمی‌کند. به عنوان مثال توده چربی نواحی شکم و ران ممکن است بیشتر از نواحی بازوها باشد.
7. BMI عواملی مانند سابقه خانوادگی در دیابت، فشارخون بالا، کلسترول بالا، بیماری قلبی و عروقی و… را در نظر نمی‌گیرد.

آیا BMI تنها معیار سلامت بدنی است؟

محدوده ایمن در BMI برای یک فرد سالم بین 18.5 تا 24.9 در نظر گرفته می‌شود. مهم است که به یاد داشته باشید که چاقی بدن تنها عامل تعیین کننده سلامت کلی نیست. چندین عامل دیگر، مانند تغذیه، ژنتیک، سطح فعالیت، سیگار کشیدن یا استفاده از تنباکو، مصرف نوشیدنی‌های الکلی و شرایط سلامت روان همگی بر سلامت کلی شما و احتمال ابتلا به برخی بیماری‌های پزشکی تاثیر می‌گذارند.

سخن پایانی

در این مطلب از داروخانه آنلاین مثبت سبز به نحوه محاسبه BMI بدن پرداختیم. شاخص توده بدن به ابزاری سریع گفته می‌شود که متخصصان ورزشی و پزشکان از آن برای ارزیابی خطر ابتلا به برخی شرایط سلامتی و تناسب اندام استفاده می‌کنند. با این حال این روش محدودیت‌هایی هم به همراه دارد که تنها روش تعیین کننده سلامت عمومی و میزان چاقی در افراد به شمار نمی‌رود. اگر سوالی یا نگرانی در مورد وزن یا خطر ابتلا به برخی بیماری‌های سلامتی مانند قلبی و عروقی، چاقی و… دارید، می‌توانید با پزشک خود و یا مراجعه به مراکز درمانی جهت کمک به رفع این نگرانی مشورت بگیرید.