به گزارش خبرگزاری ایمنا، فیزیوتراپی یک روش مؤثر برای بهبود کیفیت زندگی افراد است که با مشکلات حرکتی یا درد روبه‌رو هستند، این درمان به افراد کمک می‌کند تا قدرت و انعطاف‌پذیری بدن خود را افزایش و عملکرد بدن خود را بهبود دهند، فیزیوتراپی، خدمتی است که با هدایت و نظارت یک فیزیوتراپیست صورت می‌گیرد و شامل بررسی، تشخیص، برنامه‌ریزی درمانی، مداخله و ارزیابی است.

فیزیوتراپی می‌تواند به افراد در بهبود حرکت، آسیب‌های عضلانی و ارتوپدیک، تقویت عضلات و افزایش انعطاف‌پذیری کمک کند، از اهمیت این روش درمانی به خوبی می‌توان در بهبود کیفیت زندگی و افزایش رضایت بیماران متأثر از مشکلات جسمی یاد کرد.

فیزیوتراپی به شناسایی و افزایش ظرفیت‌های حرکتی برای بهبود، پیشگیری(Prevention)، درمان و توانبخشی، می‌پردازد، فیزیوتراپیست خوب با هماهنگ بودن با پزشک بیمار، خانواده آنها و افراد مرتبط با بیمار موجب بهبود کیفیت زندگی او می‌شود، تا بتوانند ظرفیت‌های حرکتی بیمار را ارزیابی کرده و در ایجاد اهداف مورد نظر با استفاده از دانش و مهارت‌های ممتاز فیزیوتراپیست به نتیجه مطلوب برسد.

هدف فیزیوتراپی کاهش درد بیماران است

جاوید مستمند، رئیس دانشکده علوم توانبخشی و مدیر گروه فیزیوتراپی دانشگاه علوم پزشکی اصفهان در گفت‌وگو با خبرنگار ایمنا با اشاره به حوزه فیزیوتراپی و حیطه‌های مختلف آن اظهار می‌کند: فیزیوتراپی یکی از شاخه‌های توانبخشی است که مانند سایر اعضای تیم توانبخشی به نظام سلامت کمک می‌کند و در واقع یکی از ارکان نظام سلامت فیزیوتراپی است، فیزیوتراپی استفاده از روش‌های فیزیکی، مکانیکی، الکتریکی و تمرین درمانی است که در این روش‌ها فیزیوتراپیست تلاش می‌کند تا برخی از اختلالات و ناهنجاری‌هایی که بیمار با آن مواجه شده را کنترل کرده و او را درمان کند، در واقع فیزیوتراپیست بعد از معاینه دقیق بیمار به مشکلات او می‌پردازد و این مشکلات را به نوبت بررسی کرده و تحت درمان قرار می‌دهد.

وی در مورد هدف اصلی انجام فیزیوتراپی می‌افزاید: اولین موضوعی که در فیزیوتراپی مورد اهمیت قرار می‌گیرد کاهش و کنترل درد بیماران است، در این زمینه احتمال دارد که نیاز ورم و التهابات به کنترل در بخش‌های مختلف بدن بیمار وجود داشته باشد، موضوع دیگر محدودیت‌های حرکتی بیمار است که احتمال دارد بعد از بی حرکتی‌های طولانی مدت او این اتفاق بیفتد یا بعد از جراحی‌های مختلف که روی بدن بیمار انجام می‌شود، این محدودیت‌ها برای او به وجود بیاید و وظیفه فیزیوتراپیست این است که این محدودیت‌ها را برای بیمار از بین ببرد.

مدیر گروه فیزیوتراپی دانشگاه علوم پزشکی اصفهان تصریح می‌کند: موضوع دیگر در حوزه فیزیوتراپی تقویت ماهیچه‌های بدن بیمار است، ماهیچه‌هایی که ضعیف شده و به دلیل ضعف همین ماهیچه‌ها عملکرد صحیح اندام‌های بدن بیمار از بین رفته است، آخرین مرحله از انجام فیزیوتراپی بهبود تعادل بدن در بیمارانی است که به دلایل متفاوت مانند بیماری‌های عصبی تعادل خود را از دست دادند و احتمال زمین خوردن در این گروه از بیماران افزایش پیدا کرده است، فیزیوتراپ‌ها تلاش می‌کنند که مشکلات این گروه از بیماران رفع شود.

حیطه‌های درمانی فیزیوتراپی را بشناسیم

وی با بیان اینکه فیزیوتراپی می‌تواند در درمان بسیاری از ضایعات و آسیب‌هایی که به بدن بیمار وارد می‌شود، کمک‌کننده باشد، می‌گوید: یکی از بیماری‌هایی که بسیار شایع است و فیزیوتراپ می‌تواند به بیمار کمک زیادی کند، بیماری‌های اسکلتی و عضلانی است، بیماران در شاخه شکستگی‌ها و بیماری‌های ارتوپدی نیز به فیزیوتراپ‌ها نیاز دارند و موارد دیگری که بسیاری از افراد با آن درگیر هستند، هنمچون کمردردها و دردهایی که بسیاری از افراد در شانه‌ها و در زانوهای خود دارند، هم در این حیطه‌ها قرار می‌گیرد.

مستمند در خصوص فیزیوتراپی مشکلات ناشی از بیماری عصبی عنوان می‌کند: بیماری‌های عصبی گروه دیگری از بیماری‌ها است و طیف وسیعی از بیماران مانند بیماران پارکینسون، ام اس و افرادی که دچار سکته مغزی می‌شوند، درگیر این بیماری‌ها شده و نیمی از بدن آنها فلج یا نیمه فلج می‌شود و دسته‌ای از بیماران عصبی را تشکیل می‌دهند که نیازمند درمان‌های فیزیوتراپی برای رهایی از مشکلات هستند.

وی ادامه می‌دهد: حیطه دیگر درمان فیزیوتراپی حیطه زنان و اختلالات کف لگن است که بسیاری از بانوان به دلیل شرایط بارداری و حین بارداری و پس از وضع حمل دچار بی‌اختیاری‌های ادراری می‌شوند و مشکلات گوارشی برای آنها به وجود می‌آید که برای این طیف از بیماران نیز در حوزه فیزیوتراپی درمان‌های مناسبی طراحی شده است تا مشکلات آنها رفع شود.

تمرین‌های فیزیوتراپی برای بازگشت سالمندان به زندگی عادی

رئیس دانشکده علوم توانبخشی دانشگاه علوم پزشکی اصفهان تصریح می‌کند: حیطه دیگر درمان فیزیوتراپی در گروه کودکان است، در این راستا فلج‌های مغزی کودکان مطرح است که در حوزه فیزیوتراپی برای درمان آنها روش‌های مختلفی وجود دارد و فیزیوتراپیست‌ها سعی دارند، اختلالاتی که در این دسته از کودکان وجود دارد را رفع کنند، بیماری‌های پوستی، سوختگی‌ها و بیماری‌های قلبی و تنفسی نیز از جمله بیماری‌هایی است که فیزیوتراپیست‌ها می‌توانند در درمان و بهبودی آن نقش مؤثری داشته باشند.

وی خاطرنشان می‌کند: فیزیوتراپیست با آگاهی کامل از مسائل مرتبط با بیماران و آسیب‌دیدگان سعی بر آن دارند که مشکلاتی که در بدن بیمار به وجود آمده را رفع کنند و آنها را با باز توانی مناسب به زندگی قبلی بازگشت دهند، گروه سالمندان طیفی از بیماران هستند که فیزیوتراپیست‌ها با آنها سروکار دارند، با افزایش سن افراد و رسیدن آنها به دوران سالمندی محدودیت‌هایی برای آنها ایجاد می‌شود، این محدودیت‌ها به خودی خود آسیب به حساب نمی‌آید و اگر سالمندی شرایط فیزیکی مناسبی داشته باشد، می‌تواند زندگی نسبتاً راحتی را تا پایان عمر تجربه کند.

مستمند توضیح می‌دهد: زمانی مشکلات به وجود خواهد آمد که یک فرد سالمند همراه با اختلالات فراوانی بخواهد به زندگی خود ادامه دهد و می‌توان گفت این فرد یک توان‌خواه معلول به حساب می‌آید که نیازمند کمک است تا بتواند به زندگی معمولی خود بازگشت داده شود، با توجه به اینکه با افزایش سن افراد استخوان آنها حالت پوکی پیدا می‌کند و استقامت قبل را ندارد، زمین خوردن ساده‌ترین شکل آسیب‌دیدگی است که بین سالمندان اتفاق می‌افتد و موجب شکستگی استخوان آنها می‌شود، بنابراین باید تعادل سالمندان به شکل مطلوب حفظ شود، ضروری است سالمندان قدرت عضلانی کافی داشته باشند تا بتوانند تعادل خود را حفظ کنند و دچار زمین‌خوردگی نشوند.

مدیر گروه فیزیوتراپی دانشگاه علوم پزشکی اصفهان تصریح می‌کند: انجام تمرین‌ها در زمان‌های مختلف از سنین میان‌سالی تا سنین سالمندی می‌تواند به افراد کمک زیادی کند تا بتوانند تعادل خود را حفظ کنند و کمتر دچار آسیب ناشی از زمین‌خوردگی شوند.

مستمند می‌گوید: گروهی از سالمندان سالم هستند و گروهی نیز نیاز به ارائه خدمات بیشتر دارند که در بخش سالمندان ناسالم قرار می‌گیرند، باید شرایط مطلوب برای سالمندان سالم حفظ شود و این گروه از سالمندان از نظر فیزیکی پرتحرک بوده و ماهیچه‌های سالم‌تری دارند، آنها باید به طور مداوم پیاده‌روی روزانه به مدت ۴۵ دقیقه با سرعت متوسط را برای حفظ عضلات داشته باشند، اما سالمندان ناسالم که از لحاظ بدنی ضعیف‌تر بوده و قوای جسمانی آنها تحلیل رفته و ماهیچه‌های بدن آنها ضعیف شده است، از نظر تعادلی نیز دچار ضعف در تعادل هستند.

وی عنوان می‌کند: باید ماهیچه‌های اندام تحتانی این گروه از سالمندان تقویت شود و چند جلسه فیزیوتراپی برای این گروه از سالمندان توسط پزشک تجویز می‌شود که فیزیوتراپیست‌ها با استفاده از امکانات مکانیکی و فیزیکی ماهیچه‌های این طیف از سالمندان را تقویت می‌کنند و با انجام ورزش‌های تعادلی نیز تلاش می‌شود تا وضعیت تعادلی آنها رو بهبودی پیش برود، حفظ قدرت عضلانی برای افراد میان‌سال تا دوره سالمندی آنها یکی از اولویت‌هایی است که فیزیوتراپ‌ها به افراد جامعه توصیه می‌کنند.

تکمیل درمان بیماران با ارجاع به بخش‌های فیزیوتراپی

احسان قاسمی، دکترای تخصصی فیزیوتراپی در گفت‌وگو با خبرنگار ایمنا با اشاره به اینکه علم فیزیوتراپی در دنیا سابقه بسیار طولانی دارد و بیش از ۵۰ سال است که این علم وارد کشور شده است، اظهار می‌کند: در گذشته این رشته برای متخصصان در کشور شناخته شده نبود، اما به‌تدریج متخصصان ارتوپدی، نورولوژی و سایر رشته‌ها مانند قلب و عروق و تنفس متوجه شدند، استفاده از برنامه‌های فیزیوتراپی، تمرین‌درمانی و بهره بردن از تکنیک‌های دستی و مدالیته‌های الکتریکی می‌تواند به درمان بیماران کمک کند.

وی می‌افزاید: پیشگیری در کاهش هزینه برای بیمار بسیار کمک‌کننده است، فیزیوتراپیست‌ها با ارائه آموزش تلاش می‌کنند به افرادی که در حوزه صنعت کار می‌کنند، همچنین به راننده‌ها و دانش‌آموزان آموزش‌های لازم را در خصوص نحوه نشستن و چگونگی انجام کارهای روزانه بدهند، زیرا آموزش این موارد می‌تواند بسیاری از اختلالات حرکتی آنها را کاهش دهد.

دکترای تخصصی فیزیوتراپی تصریح می‌کند: در حال حاضر نگاه بسیار مثبتی بین متخصصان ایجاد شده است که برای تکمیل درمان، بیماران را به بخش‌های فیزیوتراپی ارجاع دهند، برای مثال زمانی که یک جراح ارتوپد زانوی بیمار را عمل می‌کند، می‌داند به دلیل عوارضی مانند درد و مشکلات حرکتی که ممکن است در ناحیه زانو به وجود آید، بیمار باید به فیزیوتراپی ارجاع شود و با استفاده از مدالیته‌های درمانی و تکنیک‌های دستی، اختلالات به حداقل برسد تا بیمار بتواند هر چه سریع‌تر به جامعه و فعالیت روزمره خود بازگردد.

وی در خصوص اینکه در زمینه نورولوژی نیز فعالیت‌هایی انجام می‌شود، می‌گوید: در حال حاضر بیماران بسیاری دچار سکته، ضربه‌های مغزی و ضایعات نخاعی می‌شوند، بعضی از بیماری‌ها مانند ام‌اس و پارکینسون نیز افزایش پیدا کرده است، متخصصان مغز و اعصاب برای افزایش کیفیت زندگی این بیماران و کاهش اختلالات حرکتی آنها لازم می‌دانند، این بیماران را به بخش‌های فیزیوتراپی ارجاع دهند.

قاسمی عنوان می‌کند: در گذشته پزشکان تنها بیماران ارتوپدی را ویزیت می‌کردند، اما امروزه با پیشرفت‌های به‌دست آمده و با استفاده از درمان‌های جدید فیزیوتراپی می‌توان به بیماران نورولوژی در بهبود حرکت کمک زیادی کرد، همچنین لازم است بدانیم فیزیوتراپی برای افزایش کیفیت زندگی سالمندان، بیماران سرطانی و بیماران آسیب‌دیده در تصادف کمک‌کننده است.

فیزیوتراپی و رفع ناهنجاری‌های اسکلتی و استخوانی در کودکان

وی در مورد ناهنجاری‌های اسکلتی و استخوانی در کودکان می‌گوید: در سال‌های اخیر دانش‌آموزان یا کودکان ۱۰ تا ۱۲ ساله با عارضه چاقی زیاد و انحرافات در ستون فقرات به مراکز درمانی مراجعه می‌کنند، آنها حالت قوز پیدا کرده‌اند و ستون فقراتشان انحرافاتی پیدا کرده است که به آن اسکولیوز می‌گوئیم و اگر توسط یک فیزیوتراپیست مورد ارزیابی دقیق قرار گیرند و تمرین‌های کششی و تقویتی انجام دهند، از بروز معضلات بعدی جلوگیری خواهد شد.

دکترای تخصصی فیزیوتراپی اظهار می‌کند: خانواده‌ها باید به این موضوع توجه کنند که اگر فرزند آنها دچار انحرافاتی در ستون فقرات یا کف پای صاف است، آن‌ها را به متخصصان فیزیوتراپی ارجاع دهند تا چکاپ شوند، احتمال دارد فیزیوتراپیست این کودکان را برای ارزیابی به متخصص ارتوپد یا سایر رشته‌ها ارجاع دهد.

وی تاکید می‌کند: اگر این تشخیص دیر انجام شود و کودک به بخش‌های مربوطه ارجاع نشود، به جراحی نیاز پیدا خواهد کرد، این نوع جراحی‌ها هزینه‌های زیادی را به خانواده‌ها تحمیل می‌کند و باعث تغییر شکل‌های زیادی در ستون فقرات و بافت‌های بدن کودکان می‌شود، از این‌رو خانواده‌ها باید ناهنجاری‌های اسکلتی و استخوانی در کودکان را جدی گیرند.

درمان فیزیوتراپی در گروه سالمندان

قاسمی در خصوص فیزیوتراپی در گروه سالمندان تصریح می‌کند: در شرایط فعلی افزایش آمار سالمندان کشور یکی از دغدغه‌های اصلی وزارت بهداشت است، جامعه رو به سالمندی می‌رود و باید سعی کنیم، کیفیت زندگی سالمندان در حد مطلوبی نگه داشته شود، در سنین سالمندی سیستم اعصاب مرکزی و محیطی و قدرت عضلات و استخوان‌ها به سوی زوال پیش می‌رود، بنابراین ضروری است با توانبخشی حرکت و تمرین‌درمانی برای سالمندان بروز اختلال حرکتی این گروه سنی را کاهش دهیم، در بسیاری از سالمندان بیماری‌های زمینه‌ای مانند دیابت و بیماری‌های قلبی وجود دارد، از این‌رو می‌توان با برنامه‌های توانبخشی این قشر را فعال نگه داشت و از بروز اختلالات بین سالمندان جلوگیری کرد.

در حقیقت فیزیوتراپی یکی از زیرشاخه‌های توانبخشی است که به افراد آسیب دیده و ناتوان کمک می‌کند تا بر مشکلات خود فائق آیند و بتوانند کارهای روزمره خود را انجام دهند، فیزیوتراپی شیوه‌ای از درمان بیماری‌ها و اختلالات عصبی، ماهیچه‌ای و اسکلتی است که با استفاده از تجهیزات مکانیکی، گرما یا برق و با استفاده از وسایل کمک توانبخشی مانند واکر و عصا، شیوه‌های درمان توان بخشی را بر روی افراد پیاده می‌کند.

فیزیوتراپیست‌ها افرادی هستند که با ارزیابی وضعیت بالینی بیماران، شرایط کاری، اجتماعی و روانی آنها، درمان‌های مورد نیاز را طبق برنامه زمانی منظم تجویز می‌کنند تا به کاهش مشکلات جسمی آنها بپردازند، این درمان‌ها ممکن است با استفاده از دستگاه‌های مدرن برای تحریک سلولی، ماساژهای خاص یا تجویز فعالیت‌های کششی و ورزشی مناسب جهت تقویت عضلات و کاهش درد انجام شود.