روماتیسم نوعی بیماری خود ایمنی است که به صورت مزمن بوده و موجب ایجاد درد، قرمزی، التهاب، گرم شدن و فرسوده شدن مفاصل میشود. روماتیسم معمولا موجب درگیری چند مفصل شده که به صورت متقارن رخ می دهد و قسمت های مختلف دست چون آرنج، مچ دست، شانه و همچنین لگن و پاها را در بر می گیرد.

افرادی که به این بیماری مبتلا هستند در صبحگاه بدنشان دچار خشکی شده و حدود ۳۰ دقیقه این عارضه با آنها همراه است.

تشخیص دادن این بیماری در مراحل اولیه کمی دشوار است زیرا علائم ناشی از آن با علائم بیماری هایی چون لوپوس، آرتروز، استئو آرتریت و … مشابه می باشد. تشخیص دادن و درمان کردن این بیماری توسط متخصص روماتولوژی انجام می گیرد.

آزمایش های تشخیصی‌ روماتیسم

برای تشخیص دادن روماتیسم پزشکان از روش های زیر استفاده می کنند:

• انجام دادن معاینات بدنی و بررسی سوابق خانوادگی بیمار
• استفاده از آزمایش خون
• انجام آزمایشات تصویربرداری
• انجام نمونه برداری از مایع موجود در مفاصل

آزمایشات خون برای تشخیص رماتیسم

استفاده از آزمایش خون به تنهایی و قطعی نمی تواند ابتلا به بیماری روماتیسم را اثبات کند، اما با به کارگیری چند آزمایش می توان اطلاعاتی در رابطه با وجود این بیماری به دست آورد.

برای انجام آزمایش روماتیسم از نمونه خون وریدی فرد استفاده می کند و به ناشتا بودن احتیاجی نیست.

از جمله آزمایش های خون برای تشخیص روماتیسم می توان موارد زیر را نام برد:

• آزمایش فاکتور روماتوئید یا RF
• آزمایش آنتی بادی آنتی سی سی پی و یا Anti-ccp
• آزمایش پروتئین واکنش پذیر سی تی و یا CRP
• آزمایش مقدار رسوب گلبول قرمز و یا ESR
• آزمایش شمارش کامل سلول خونی و یا CBC
• آزمایش آنتی بادی ضد هسته ای و یا ANA
• آزمایش اسید اوریک
• آزمایش مارکر های HLA
• آزمایش پنل کامل متابولیک

آزمایش فاکتور روماتوئید یا RF

چنان چه فردی مشکوک به روماتیسم باشد اولین آزمایشی که برای وی تجویز می‌شود آزمایش فاکتور روماتوئید است. با انجام این آزمایش میزان اندازه فاکتور روماتوئید در داخل خون مشخص می گردد.

ممکن است ماه ها زمان لازم باشد تا فاکتور روماتوئید در خون مشخص گردد و با آزمایش به وجود آن پی برد. اگر این آزمایش زودتر از موعد انجام گیرد ممکن است نتیجه ای منفی از آن حاصل گردد.

به پروتئینی که توسط سیستم ایمنی بدن تولید می‌شود فاکتور روماتوئید می گویند. موادی که توسط سیستم ایمنی بدن تولید می گردد ویروس ها و باکتری ها را نشانه گرفته و به آنها حمله می کنند ولی در فاکتور روماتوئید اشتباهی مفاصل و غدد و همچنین سلول های طبیعی بدن مورد حمله قرار می گیرد.

اندازه طبیعی فاکتور روماتوئید بین ۰ تا ۱۵ u/mL است و با مثبت شدن نتیجه این آزمایش می توان به وجود بیماری آرتریت روماتوئید پی برد. ولی باز هم این احتمال وجود دارد که طبیعی نبودن نتایج به دلیل وجود این بیماری نباشد. بیماری هایی چون نقرس، سرطان، دیابت، لوپوس، عفونت هایی که طولانی مدت هستند، بیماری های کبدی، هپاتیت و … موجب تاثیر گذاری روی نتیجه این آزمایش می شوند.

این نکته را باید ذکر کنیم که فاکتور روماتوئید در حدود ۲۰ درصد افرادی که به روماتیسم مبتلا هستند وجود ندارد از این رو چنان چه نتایج حاصل از این آزمایش طبیعی بود باز هم باید در کنار آن از آزمایش های دیگر استفاده نمود.

آزمایش آنتی بادی آنتی سی سی پی و یا Anti-ccp

این آنتی بادی تولید شده توسط سیستم ایمنی بدن است که مثبت بودن نتیجه آن، نشانه ای از ابتلا به آرتریت روماتوئید است و با انجام آن می توان متوجه شد که فرد در ۵ یا ۱۰ سال آینده به این بیماری مبتلا می‌شود و یا خیر.

این آنتی بادی را نمی توان در همه افراد مبتلا به آرتریت روماتوئید پیدا کرد و کسانی که دارای آرتریت روماتوئید شدید هستند آزمایش CCP آنها مثبت بوده و باید درمان خود را به صورت قوی شروع کنند. حدود ۶۰ الی ۸۰ درصد افراد مبتلا به آرتریت روماتوئید این آنتی بادی را در خون خود دارند.

چنان چه مقدار این آنتی بادی از ۲۰ u/mL بالاتر باشد نشانه ای از وجود بیماری آرتریت روماتوئید است و یا اینکه احتمال ابتلای فرد در آینده وجود دارد.

آزمایش پروتئین واکنش پذیر سی و یا CRP

از طریق آزمایش پروتئین واکنش پذیر سی و یا CRP نمی‌ توان ابتلا به آرتریت روماتوئید را تشخیص داد بلکه از طریق این آزمایش شدت بیماری و التهابات موجود مشخص می گردد. CRP به وسیله کبد برای پاسخ دادن به التهابات موجود در بدن تولید می گردد. از این آزمایش جهت بررسی کردن عفونت استفاده می کنند و نسبت به آزمایش ESR دارای حساسیت بیشتری است.

مقدار طبیعی این آزمایش باید از ۱ mg/l کمتر باشد. بالا بودن این عدد از ۱۰ نیاز به بررسی های بیشتری دارد.

آزمایش مقدار رسوب گلبول قرمز و یا ESR

از این آزمایش جهت بررسی بیماری روماتیسم استفاده می‌شود و از طریق آن سرعت رسوب پذیری گلبول های قرمز خون مورد بررسی قرار می گیرد. چنان چه التهابی در بدن وجود داشته باشد سیستم دفاعی موجود در بدن با تولید پروتئین هایی در داخل خون باعث می‌شود که گلبول های قرمز خون شکلی چون توده به خود گرفته و سنگین شده و در مقایسه با سلول های طبیعی سریع تر رسوب یابند.

افراد سالم دارای سرعت رسوب ۲۰ میلی متر در ساعت هستند در واقع سرعت رسوب در آقایان بین ۰ تا ۱۵ و در خانم ها بین ۰ تا ۲۰ میلی متر در ساعت است. وجود التهاب باعث افزایش سرعت رسوب گردیده و چون التهاب ممکن است ناشی از دیگر بیماری ها باشد باید حتما در کنار این آزمایش از دیگر آزمایش های روماتیسم استفاده شود.

 مقدار ESR با افزایش سن بیشتر شده از این رو اندازه آن در سن های مختلف کاملا متفاوت است.