تستوسترون هورمون جنسی اصلی در مردان و برای رشد و ویژگی‌های مردانه مردانه ضروری است.
شفاآنلاین:سلامت>وقتی به هورمون تستوسترون فکر می‌کنید، چه چیزی به ذهنتان می‌رسد؟ مردانمهاجم؟ رفتار پرخاشگرانه و بی‌صبرانه؟ خشم جاده؟ خشونت؟ آنچه درباره نقش
تستوسترون در رفتارهای خشن گفته می‌شود، تا حد زیادی نادرست و اغراق‌شده
است. علاوه بر این، تستوسترون نقش‌های مهم دیگری در سلامت و بیماری ایفا
می‌کند که ممکن است شما را شگفت‌زده کند؛ مثلا آیا می‌دانستید که تستوسترون
یک عامل کلیدی در ایجاد سرطان پروستات است؟ یا اینکه زنان هم به تستوسترون
نیاز دارند؟
به گزارش شفا آنلاین:با خواندن این مطلب همه چیز را در مورد این هورمون جنسی بیاموزید، از جمله مزایای اصلی آن.
تستوسترون چیست؟
تستوسترون
یک هورمون جنسی است. هورمون‌ها پیام‌رسان‌های شیمیایی بدن هستند. آنها از
یک اندام یا مکان دیگر در بدن، معمولاً از طریق جریان خون، حرکت می‌کنند و
بسیاری از فرآیندهای مختلف بدن را تحت‌تاثیر قرار می‌دهند.
تستوسترون هورمون جنسی اصلی در مردان و برای رشد و ویژگی‌های مردانه مردانه ضروری است.
پیام‌هایی
که از مغز به غده هیپوفیز در پایه مغز ارسال می‌شود، تولید تستوسترون را
در مردان کنترل می‌کند. سپس غده هیپوفیز پیام‌هایی را برای تولید تستوسترون
به بیضه‌ها ارسال می‌کند. یک «حلقه بازخورد» مقدار هورمون در خون را به
دقت تنظیم می‌کند. هنگامی که میزان تستوسترون بیش از حد بالا می‌رود، مغز
پیام‌هایی را برای کاهش تولیدن به هیپوفیز می‌فرستد.
تستوسترون نقش‌های مهمی در بدن ایفا می‌کند، مانند:
رشد آلت تناسلی و بیضه‌ها
بم شدن صدا در دوران بلوغ
رشد موهای صورت و شرمگاهی با شروع بلوغ و در مراحل بعدی زندگی، ممکن است در طاسی نقش داشته باشد.
اندازه و قدرت عضلات
رشد و استحکام استخوان
میل جنسی
تولید اسپرم
پسران
نوجوانی که میزان تستوسترون آنها خیلی پایین است، ممکن است مردانگی طبیعی
را تجربه نکنند؛ مثلا اندام تناسلی‌شان ممکن است بزرگ نشود، موهای صورت و
بدنشان کم باشد و صدا ممکن است کلفت نشود.
تستوسترون همچنین ممکن است به حفظ خلق و خوی طبیعی کمک کند و عملکردهای مهم دیگری داشته باشد که هنوز کشف نشده‌اند.
تستوسترون و زنان
اگر
فکر می‌کردید که نقش تستوسترون فقط در مردان مهم است، در اشتباهید.
تستوسترون در تخمدان‌ها و غده فوق‌کلیوی هم تولید می‌شود. تستوسترون یکی از
چند آندروژن (هورمون جنسی مردانه) است که در بدن زنان هم وجود دارد. تصور
می‌شود که این هورمون‌ها تاثیرات مهمی روی آنها دارند، از جمله در این
موارد:
عملکرد تخمدان
استحکام استخوان
رفتار جنسی، از جمله میل جنسی طبیعی (اگرچه شواهد در این باره قطعی نیستند).
تعادل مناسب بین تستوسترون (همراه با سایر آندروژن‌ها) و هورمون جنسی زنانه استروژن برای عملکرد طبیعی تخمدان‌ها در زنان مهم است.
بالاخره
اینکه ممکن است هورمون‌های جنسی مردانه از جمله تستوسترون نقش مهمی در
عملکرد طبیعی مغز (از جمله خلق و خو، میل جنسی و عملکرد شناختی) زنان داشته
باشند، هر چند که جزئیات این تاثیرات هنوز روشن نیست.
آیا ممکن است تستوسترون بیش از حد داشته باشید؟
با
وجود اینکه معمولا بسیاری از رفتارها مانند خشم رانندگان در جاده‌ها،
پرخاشگری و دعواها و بی‌بندوباری جنسی به بالا بودن میزان تستوسترون نسبت
داده می‌شود، شاید شنیدن این نکته برایتان غافلگیرکننده باشد که بالا بودن
بیش از حد طبیعی تستوسترون یک مشکل رایج در میان مردان نیست.
این
وضعیت ممکن است تا حدی به‌دلیل مشکل در تعریف میزان «طبیعی» تستوسترون و
رفتار «طبیعی» باشد. میزان تستوسترون خون در طول زمان و حتی در طول یک روز
به‌طور چشمگیری تغییر می‌کند. علاوه بر این، نشانه‌هایی که ممکن است نشانه
تستوسترون بیش از حد به نظر برسد، ممکن است در واقع با این هورمون ارتباطی
نداشته باشد.
در
واقع، بیشتر آنچه در مورد میزان غیرطبیعی تستوسترون در مردان می‌دانیم،
درباره ورزشکارانی است که از استروئیدهای آنابولیک، تستوسترون یا
هورمون‌های مرتبط برای افزایش توده عضلانی و عملکرد ورزشی استفاده می‌کنند.
مشکلات مرتبط با میزان بالای تستوسترون مصنوعی در مردان (ناشی از مصرف هورمون‌ها) عبارتند از:
تعداد کم اسپرم، کوچک شدن بیضه‌ها و ناتوانی جنسی (عجیب است نه؟ مصرف تستوسترون کارکرد جنسی فرد را مختل می‌کند).
آسیب دیدن عضله قلب و افزایش خطر حمله قلبی
بزرگ شدن پروستات همراه مشکل در ادرار کردن
بیماری کبد
آکنه
احتباس مایعات همراه با تورم پاها و پاها
افزایش وزن که شاید تا حدی با افزایش اشتها مرتبط باشد.
فشار خون و کلسترول بالا
بی‌خوابی
سردرد
افزایش توده عضلانی
افزایش خطر لخته شدن خون
توقف رشد در نوجوانان
رفتار پرخاشگرانه بدون خصوصیات معین (اگرچه به خوبی مطالعه نشده یا به وضوح ثابت نشده است.)
نوسانات خلقی، سرخوشی، تحریک‌پذیری، اختلال در قضاوت، هذیان
در
میان زنان، شاید شایع‌ترین علت میزان بالای تستوسترون، نشانگان تخمدان
پلی‌کیستیک (PCOS) باشد. این بیماری شایع است و 6 تا 10 درصد از زنان یائسه
را تحت‌تاثیر قرار می‌دهد.
تخمدان
زنان مبتلا به نشانگان تخمدان پلی‌کیستیک، حاوی کیست‌های متعدد است. علائم
شامل پریودهای نامنظم، کاهش باروری، موهای زائد یا درشت روی صورت،
اندام‌ها، تنه و ناحیه شرمگاهی، طاسی با الگوی مردانه، پوست تیره، ضخیم،
افزایش وزن، افسردگی و اضطراب است. یکی از درمان‌های موجود برای بسیاری از
این مشکلات، اسپیرونولاکتون، نوع خاصی از داروهای مدر یا ادرارآور است که
عملکرد هورمون‌های جنسی مردانه را مختل می‌کند.
زنانی
که به‌دلیل بیماری زمینه‌ای یا مصرف دارو تستوسترون بالایی دارند، ممکن
است علاوه بر بسیاری از مشکلاتی که مردان هم ممکن است داشته باشند، کاهش
اندازه پستان‌ها و کلفت شدن صدا را تجربه کنند.
آیا ممکن است تستوسترون خیلی کمی داشته باشید؟
محققان
(و شرکت‌های داروسازی) در سال‌های اخیر بر اثرات کمبود تستوسترون، به‌ویژه
در میان مردان تمرکز کرده‌اند. در واقع، با افزایش سن مردان، میزان
تستوسترون به تدریج کاهش می‌یابد، حدود 1 تا 2 درصد در هر سال، برخلاف کاهش
نسبتا سریع هورمون استروژن در زنان که باعث یائسگی می‌شود. بیضه‌ها
تستوسترون کمتری تولید می‌کنند، پیام‌های کمتری از هیپوفیز صادر می‌شود که
به بیضه‌ها بگوید تستوسترون بسازند. همچنین با افزایش سن مردان، کبد آنها
گلوبولین متصل‌شونده به هورمون جنسی (SHBG) بیشتری تولید می‌کند که به
تستوسترون در گردش خون متصل می‌شود.
همه
اینها باعث کاهش شکل فعال (آزاد) تستوسترون در بدن خواهد شد. بیش از یک
سوم مردان بالای 45 سال ممکن است میزان پایین‌تر تستوسترون نسبت به حد
طبیعی داشته باشند. (اگرچه همان‌طور که گفته شد، تعیین میزان بهینه
تستوسترون دشوار و تا حدودی بحث‌برانگیز است.)
علائم کمبود تستوسترون در مردان بالغ
کاهش موهای بدن و صورت
از دست دادن توده عضلانی
کاهش میل جنسی، ناتوانی جنسی، بیضه‌های کوچک، کاهش تعداد اسپرم و ناباروری
افزایش اندازه پستان
گرگرفتگی
تحریک‌پذیری، کمبود تمرکز و افسردگی
ریزش موهای بدن
استخوان‌های شکننده و افزایش خطر شکستگی
برخی
از مردانی دچار کمبود تستوسترون، علائم یا عوارض مربوط به تستوسترون پایین
دارند که با مصرف جایگزین تستوسترون بهبود می‌یابد؛ مثلا یک مرد مبتلا به
پوکی استخوان و تستوسترون پایین می‌تواند با مصرف جایگزین‌های تستوسترون
استحکام استخوان‌هایش را افزایش و خطر شکستگی استخوان‌هایش را کاهش دهد.
هر
چند ممکن است تعجب‌آور باشد، زنان نیز می‌توانند از علائم کمبود تستوسترون
رنج ببرند؛ مثلا مشکل در عملکرد غده هیپوفیز یا غدد فوق‌کلیوی ممکن است
منجر به کاهش تولید تستوسترون شود. زنان مبتلا ممکن است میل جنسی کم، کاهش
استحکام استخوان، تمرکز ضعیف یا افسردگی را تجربه کنند.
بیماری‌ها و عوارضی که بر میزان تستوسترون تاثیر می‌گذارند
مردان ممکن است به‌دلیل عوارض یا بیماری‌هایی که بر موارد زیر تاثیر می‌گذارند، افت تستوسترون را تجربه کنند:
بیضه‌ها: آسیب مستقیم، اختگی، عفونت، پرتودرمانی، شیمی‌درمانی، تومورها
غده هیپوفیز یا هیپوتالاموس: تومورها، داروها (به ویژه استروئیدهای آنابولیک، برخی عفونت‌ها و بیماری‌های خودایمنی)
بیماری‌های
ژنتیکی: مانند نشانگان کلاین‌فلتر (که در آن مرد یک کروموزوم X اضافی
دارد) و هموکروماتوز (که در آن یک ژن غیرطبیعی باعث تجمع آهن بیش از حد در
بدن از جمله غده هیپوفیز می‌شود) نیز می‌توانند بر تستوسترون تاثیر
بگذارند.
زنان
ممکن است به‌دلیل بیماری‌های هیپوفیز، هیپوتالاموس یا غدد فوق‌کلیوی،
علاوه بر برداشتن تخمدان، کمبود تستوسترون داشته باشند. استروژن‌درمانی
باعث افزایش گلوبولین پیونددهنده هورمون جنسی می‌شود و مانند مردان مسن،
میزان تستوسترون فعال و آزاد را در بدن کاهش می‌دهد.
تستوسترون‌درمانی
تستوسترون‌درمانی
برای درمان بلوغ تاخیری مردانه و تولید غیرطبیعی پایین تستوسترون ثانویه
به‌دلیل اختلال در عملکرد بیضه‌ها، هیپوفیز یا هیپوتالاموس تایید شده است.
مردان زمانی که میزان تستوسترون فعال (آزاد) در بدن آنها به میزان قابل‌توجهی پایین است، این علائم را بروز می‌دهند:
ضعف عمومی
انرژی کم
خستگی و فرسودگی
افسردگی
مشکلات عملکرد جنسی
مشکلات شناختی
با
این حال، بسیاری از مردان با تستوسترون طبیعی هم ممکن است علائم مشابهی
داشته باشد، بنابراین ارتباط مستقیم بین میان تستوسترون و این علائم همیشه
مشخص نیست و اختلاف‌نظرهایی در مورد اینکه مردان باید با تستوسترون مکمل
درمان شوند یا نه، وجود دارد.
تستوسترون‌درمانی
ممکن است برای زنانی که میزان تستوسترون پایینی دارند و رفع علائمی که
ممکن است به دلیل کمبود تستوسترون باشد، منطقی باشد. با این حال، منطق
استفاده و اثربخشی درمان با تستوسترون برای بهبود عملکرد جنسی یا عملکرد
شناختی در زنان یائسه نامشخص است.
خطرات تستوسترون‌درمانی چیست؟
برخی
از مردان و زنان عوارض جانبی فوری درمان با تستوسترون مانند آکنه، اختلال
در تنفس هنگام خواب، تورم یا حساسیت پستان‌ها، یا تورم در مچ پا را تجربه
می‌کنند. پزشکان همچنین باید مراقب تعداد بالای گلبول‌های قرمز خون در این
بیماران باشند که می‌تواند خطر لخته شدن خون را افزایش دهد.
به
نظر نمی‌رسد که درمان با تستوسترون خطر ابتلا به سرطان پروستات را افزایش
دهد، اما می‌تواند رشد سلول‌های سرطانی پروستات را تحریک کند. از آنجا که
سرطان پروستات بسیار شایع است، پزشکان تمایل دارند تستوسترون‌درنچ را برای
مردانی که ممکن است در معرض خطر ابتلا به سرطان تشخیص داده نشده پروستات
بالاتر از حد متوسط قرار داشته باشند، نادیده بگیرند.
برای
مردانی که میزان تستوسترون خونشان پایین است و دچار علائمی هستند که به
احتمال زیاد ناشی از ناشی از تستوسترون پایین است، مزایای درمان جایگزینی
هورمون معمولاً از خطرات احتمالی آن بیشتر است اما در اکثریت مردان دیگر
باید با مشاوره با پزشک در این باره تصمیم گرفته شود.
خلاصه کلام
تستوسترون
هورمونی است که کارکردهایی بسیار بیشتر از آنچه به آنها مشهور است، دارد.
مردان و زنان برای رشد و عملکرد طبیعی به مقدار مناسب تستوسترون نیاز
دارند. با این حال، مقدار بهینه تستوسترون چندان مشخص نیست.
بررسی
میزان تستوسترون به آسانی با آزمایش خون انجام می‌شود. بخش دشوار، تفسیر
نتیجه است. میزان تستوسترون در طول روز متفاوت است. بهتر است میزان
تستوسترون آزاد را در صبح اندازه‌گیری کنید. حتی اگر میزان به‌طورغیرطبیعی
پایین تستوسترون در آزمایش‌ها تکرار شود، تصمیم برای شروع درمان جایگزینی
تستوسترون و مقدار مناسب تجویزشده آن به گفتگوی دقیق با پزشک نیاز دارد./دکترعلی ملائکه
منبع: هفته نامه سلامت
source