ریزش موی آندروژنیک (ارثی)

از انواع ریزش مو می توان به ریزش موی ارثی اشاره کرد. این نوع ریزش مو، شایع‌ترین شکل ریزش در دنیا است و معمولاً به‌صورت الگوی مردانه یا زنانه خود را نشان می‌دهد. آلوپسی آندروژنتیک معمولاً در مردان با عقب رفتن خط رویش مو از ناحیه شقیقه‌ها و کم‌پشتی در فرق سر آغاز می‌شود. در زنان هم بیشتر به صورت نازک شدن تدریجی مو در ناحیه مرکزی سر (فرق سر) دیده می‌شود، بدون اینکه خط رویش مو تغییر کند.

عامل اصلی این نوع ریزش، ژنتیک و حساسیت فولیکول‌های مو به هورمون DHT (دی‌هیدروتستوسترون) است. این هورمون با کاهش قطر و طول عمر موها، موجب نازک شدن و در نهایت توقف رشد آن‌ها می‌شود.

• پیشرفت تدریجی و بدون درد.
• معمولاً سابقه خانوادگی دارد.
• بیشتر در سنین بزرگسالی آغاز می‌شود. (۲۰ سال به بالا)
• نواحی خاصی از سر را درگیر می‌کند و به صورت پراکنده نیست.

ریزش موی تلوژن افلوویوم

تلوژن افلوویوم دومین نوع شایع ریزش مو است و معمولاً به‌صورت ناگهانی و پخش‌شده در سراسر سر رخ می‌دهد. در این حالت، فولیکول‌های مو به‌طور زودهنگام وارد فاز استراحت (تلوژن) می‌شوند و موها چند هفته یا چند ماه بعد شروع به ریزش می‌کنند. این ریزش گاهی تا ۳۰۰ الی ۵۰۰ تار مو در روز هم می‌رسد. عامل اصلی تلوژن افلوویوم، شوک ناگهانی به بدن یا روان است. عواملی مثل استرس شدید، بیماری، جراحی، زایمان، کاهش وزن سریع، یا حتی کرونا می‌توانند باعث بروز این نوع ریزش شوند.

• ریزش ناگهانی، بدون الگوی خاص است.
• معمولاً ۲ تا ۳ ماه بعد از عامل محرک شروع می‌شود.
• در اغلب موارد برگشت‌پذیر است.
• موها از ریشه می‌ریزند و انتهای سفید دارند.

ریزش موی آلوپسی آره‌آتا

آلوپسی آره‌آتا نوعی ریزش موی خودایمنی است که در آن، سیستم ایمنی بدن به اشتباه به فولیکول‌های مو حمله می‌کند. نتیجه این حمله، ریزش ناگهانی و تکه‌ای موهاست. این تکه‌ها معمولاً گرد یا بیضی شکل‌اند و به اندازه یک سکه یا بزرگ‌تر دیده می‌شوند.

ریزش موی سکه‌ ای ممکن است تنها روی پوست سر رخ دهد یا در موارد شدیدتر، ابروها، مژه‌ها و موهای بدن را نیز درگیر کند. این بیماری در هر سنی ممکن است ظاهر شود و معمولاً به‌صورت دوره‌ای پیش می‌رود.

• شروع ناگهانی، بدون درد یا التهاب است.
• تکه‌هایی صاف و بدون مو روی پوست سر ایجاد می‌شود.
• در برخی موارد، رشد مجدد موها با رنگ یا بافت متفاوت است.
• احتمال بازگشت در دوره‌های زمانی مختلف را دارد.

ریزش موی ناشی از کمبود تغذیه

بدن برای حفظ رشد طبیعی موها به طیفی از ویتامین‌ها، مواد معدنی و پروتئین‌ها نیاز دارد. وقتی این مواد به‌طور کافی تأمین نشوند، فولیکول‌های مو ضعیف می‌شوند و ریزش مو رخ می‌دهد. این نوع ریزش معمولاً به‌صورت پراکنده و تدریجی اتفاق می‌افتد و اغلب همراه با علائم دیگر مثل خستگی، رنگ‌پریدگی، شکنندگی ناخن‌ها یا پوست خشک دیده می‌شود.

کمبودهایی مانند آهن، زینک، بیوتین، ویتامین D، ویتامین B12 و پروتئین از دلایل شایع این نوع ریزش هستند. رژیم‌های غذایی محدود، گیاه‌خواری بدون مکمل، اختلالات گوارشی و بیماری‌های زمینه‌ای می‌توانند این کمبودها را تشدید کنند.

• ریزش تدریجی، پخش‌شده و بدون الگوی خاص است.
• هم‌زمانی با ضعف عمومی بدن یا علائم دیگر است.
• در بسیاری از موارد، با رفع کمبودها قابل بهبود است.
• در زنان بیشتر دیده می‌شود.

ریزش موی هورمونی

تغییرات یا اختلالات در سطح هورمون‌های بدن یکی از عوامل مهم ریزش مو، به‌ویژه در زنان است. این نوع ریزش مو معمولاً در دوره‌هایی مثل بلوغ، بارداری، زایمان، یائسگی، سندرم تخمدان پلی‌کیستیک (PCOS) یا مشکلات تیروئیدی دیده می‌شود. در مردان نیز، اختلال در هورمون‌های جنسی یا افزایش بیش‌از‌حد هورمون DHT می‌تواند باعث ریزش مو شود.

ریزش موی هورمونی می‌تواند شبیه به الگوی ارثی باشد، اما اغلب با علائم همراه مانند آکنه، اختلال قاعدگی، رشد موهای زائد یا خستگی همراه است. اگر به‌موقع شناسایی و درمان نشود، ممکن است مزمن شود.

• ریزش تدریجی با یا بدون الگوی مشخص است.
• همراه با علائم هورمونی دیگر در بدن است.
• بیشتر در زنان و در سنین باروری یا یائسگی وجود دارد.
• در برخی موارد با آزمایش خون قابل تشخیص است.

ریزش موی کششی

ریزش موی کششی (Traction Alopecia) نتیجه‌ی فشار فیزیکی مداوم به ریشه موهاست. این فشار معمولاً به‌دلیل مدل‌های مویی مانند دم‌اسبی سفت، بافت مو، اکستنشن، یا استفاده مکرر از بیگودی و هدبند ایجاد می‌شود. در طول زمان، این کشش مداوم می‌تواند به فولیکول‌های مو آسیب بزند و رشد طبیعی را مختل کند.

این نوع ریزش معمولاً در خط رویش مو و اطراف شقیقه‌ها دیده می‌شود و اگر زود شناسایی شود، قابل برگشت است. اما در صورت تداوم، ممکن است باعث تخریب دائمی فولیکول و ریزش دائمی شود.

• نازک شدن یا طاسی در محل کشش مو است.
• ممکن است با درد خفیف یا التهاب در پوست سر همراه باشد.
• در افرادی که از سبک‌های موی سفت استفاده می‌کنند شایع‌تر است.
• در صورت تشخیص زودهنگام، برگشت‌پذیر است.

ریزش موی اسکارینگ (جای زخم)

ریزش موی اسکارینگ یا Cicatricial Alopecia به گروهی از اختلالات گفته می‌شود که در آن‌ها فولیکول‌های مو به‌صورت دائمی تخریب می‌شوند و جای آن‌ها با بافت اسکار (جوشگاه) پر می‌شود. این نوع ریزش مو برخلاف انواع دیگر، برگشت‌ناپذیر است و در صورت عدم تشخیص به‌موقع، می‌تواند به طاسی دائمی منجر شود.

علت ریزش مو  در نوع اسکارینگ می‌تواند بیماری‌های التهابی مانند لوپوس، لیکن پلان، یا فولیکولیت مزمن باشد. در ظاهر، ممکن است نواحی بدون مو با قرمزی، خارش، پوسته‌ریزی یا التهاب همراه باشند.

• نواحی کاملاً بدون مو، همراه با اسکار یا تغییر بافت پوست است.
• احتمال التهاب، سوزش یا درد در پوست سر است.
• دیگر ویژگی تخریب دائمی فولیکول و برگشت‌ناپذیر بودن ریزش است.

چطور نوع ریزش موی خود را تشخیص دهیم؟

تشخیص نوع ریزش مو، مهم‌ترین قدم در مسیر درمان است. اگر بدون دانستن علت دقیق، سراغ درمان‌های خانگی یا مکمل‌ها بروید، احتمالاً نتیجه دلخواه را نمی‌گیرید یا حتی مشکل را بدتر می‌کنید. شناخت نوع ریزش به شما کمک می‌کند تا درمان هدفمند، زمان‌بندی دقیق و توقع واقع‌بینانه‌تری از روند بهبود داشته باشید.

برای تشخیص دقیق، چند روش کاربردی وجود دارد که می‌توانید در خانه امتحان کنید، یا با کمک پزشک به‌صورت حرفه‌ای بررسی شوید.

 تست کشش مو

با گرفتن دسته‌ای از موها و کشیدن ملایم آن‌ها، اگر بیش از ۱۰٪ موها جدا شوند (مثلاً ۵ تا از ۵۰ تار)، احتمال تلوژن افلوویوم وجود دارد.

بررسی الگوی ریزش

با بررسی الگوی ریزش می‌توانیم نوع ریزش را هم مشخص کنیم به عنوان مثال:

• نازک شدن موها در خط رویش یا شقیقه: احتمال ریزش ارثی

• تکه‌های بدون مو: احتمالا ریزش سکه‌ای

• ریزش همراه با استرس یا شوک اخیر: احتمالاً تلوژن افلوویوم

آزمایش خون

با بررسی سطح آهن، زینک، ویتامین D، تیروئید و سایر فاکتورهای تغذیه‌ای یا هورمونی، نوع ریزش را بهتر می‌توان شناسایی کرد.

معاینه توسط متخصص

در موارد مزمن، پیچیده یا غیرعادی، مراجعه به پزشک پوست و مو بهترین انتخاب است. گاهی بیوپسی پوست سر یا آزمایش‌های تخصصی لازم است.

آیا همه انواع ریزش مو قابل درمان هستند؟

بسیاری از افراد وقتی با ریزش مو مواجه می‌شوند، اولین سوالی که در ذهنشان شکل می‌گیرد این است: آیا موها دوباره رشد می‌کنند؟ پاسخ این سوال ساده نیست، چون درمان‌پذیری ریزش مو به نوع آن، شدت آسیب، علت زمینه‌ای و زمان شروع درمان بستگی دارد.

در برخی از موارد مثل ریزش ناشی از تغذیه، استرس یا تغییرات هورمونی، موها به‌طور کامل و طبیعی بازمی‌گردند. اما در برخی دیگر، به‌ویژه زمانی که فولیکول‌ها تخریب شده باشند، بازگشت کامل ممکن نیست و فقط می‌توان روند ریزش را کنترل کرد.

در ادامه به‌صورت تفکیک‌شده بررسی می‌کنیم که هر نوع ریزش مو چقدر قابل درمان است و چه اقداماتی مؤثر واقع می‌شود:

آیا می‌توان از ریزش مو پیشگیری کرد؟

پیشگیری همیشه بهتر از درمان است، به‌خصوص در مورد سلامت مو که عوامل مختلفی در آن دخیل هستند. بسیاری از انواع ریزش مو، اگر در مراحل اولیه شناسایی شوند یا پیش‌زمینه‌های آن مدیریت گردد، قابل پیشگیری‌اند یا حداقل می‌توان شدت آن‌ها را کاهش داد.

برای این کار لازم نیست کار خارق‌العاده‌ای انجام دهید؛ فقط کافی است چند عادت ساده اما مؤثر را به برنامه روزانه‌تان اضافه کنید:

• تغذیه متعادل و سرشار از پروتئین، آهن، زینک و ویتامین‌ها داشته باشید.
• تغذیه پایه اصلی سلامت مو است؛ کمبودها، آرام و بی‌صدا فولیکول‌ها را تضعیف می‌کنند.
• استرس یکی از مهم‌ترین عوامل ریزش موست، به‌ویژه در زنان. یوگا، مدیتیشن یا فقط پیاده‌روی روزانه می‌توانند تأثیرگذار باشند.
• شستن بیش‌ازحد، شامپوی نامناسب و آب داغ می‌تواند به موها آسیب بزند.
• مدل‌های مو سفت، رنگ و حرارت زیاد به ریشه آسیب می‌زنند.
• اگر ریزش مو دارید یا سابقه خانوادگی در این زمینه وجود دارد، هر ۶ ماه یک‌بار وضعیت آهن، ویتامین D، تیروئید و هورمون‌های جنسی را بررسی کنید.

نتیجه‌گیری

در این مطلب از داروخانه آنلاین مثبت سبز به بررسی انواع ریزش مو پرداختیم.

ریزش مو تجربه‌ای است که می‌تواند هم از نظر ظاهری و هم از نظر روانی اثرگذار باشد؛ اما وقتی نوع آن را بشناسید، مسیر درمان هم روشن‌تر می‌شود. در این مقاله با انواع ریزش مو آشنا شدیم: از ارثی و هورمونی گرفته تا ناشی از استرس، بیماری یا کشش مکانیکی.

یاد گرفتیم که برخی ریزش‌ها قابل برگشت‌اند، برخی قابل کنترل، و برخی هم غیرقابل درمان ولی قابل توقف.کلید مدیریت این مشکل، تشخیص زودهنگام، سبک زندگی سالم، مکمل مناسب و پیگیری مداوم است.

پس اگر با ریزش مو مواجه هستید، اولین قدم را همین حالا بردارید: دلیل را پیدا کنید، نه صرفاً علائم را درمان.