داروی رمدسیویر برای چیست؟

رمدسیویر یک داروی ضدویروس است که عمدتاً برای درمان کووید-۱۹ استفاده می‌شود. این دارو با مهار آنزیم RNA پلیمراز ویروس، از تکثیر آن جلوگیری می‌کند. طبق مطالعات، این دارو می‌تواند مدت بستری بیماران شدید را کاهش دهد ولی اثربخشی آن در مراحل اولیه بیماری بحثبرانگیز است. این دارو به صورت تزریقی در بیمارستان تجویز می‌شود.

موارد مصرف رمدسیویر:

• درمان بیماران بستری شده با کووید-۱۹ که نیاز به اکسیژن دارند (در مراحل شدید بیماری).
• ممکن است در بیماران با خطر پیشرفت به بیماری شدید (مثل افراد مسن یا مبتلایان به نقص ایمنی) مؤثر باشد.
• تأثیر آن در مراحل اولیه عفونت (قبل از نیاز به اکسیژن) کمتر مشخص است و برخی مطالعات نتایج متناقضی نشان داده است.

فواید داروی رمدسیویر

این دارو یکی از اولین داروهای ضدویروسی بود که برای مقابله با کووید-۱۹ تأیید شد. در حالی که اثربخشی آن در برخی بیماران قابل توجه است، فوایدش به شرایط خاصی وابسته است. برخی از کاربرد یا فواید این دارو به شرح زیر است:

• کاهش مدت بستری در بیماران مبتلا به کووید-۱۹ شدید: این دارو می‌‎تواند مدت بهبودی را حدود ۵ روز (از ۱۵ به ۱۰ روز) در بیماران بستری کاهش دهد. این اثر در بیمارانی که نیاز به اکسیژن معمولی دارند (نه لوله‌گذاری یا ونتیلاتور) بیشتر مشهود است.
• مهار سریع تکثیر ویروس SARS-CoV-: رمدسیویر یک پیش دارو است که در بدن به شکل فعال تبدیل می‌شود. این ماده با مسدود کردن آنزیم RNA پلیمراز ویروس (RdRp)، از تکثیر ژنوم ویروسی جلوگیری می‌کند.
• کاهش خطر پیشرفت به مراحل شدیدتر بیماری: برخی مطالعات نشان داده که تجویز زودهنگام این دارو (قبل از نیاز به اکسیژن بالا) ممکن است از تشدید بیماری جلوگیری کند. بیماران دارای نقص ایمنی (مانند دریافتکنندگان پیوند عضو یا افراد تحت شیمیدرمانی) بیشترین سود را می‌برند، چون سیستم ایمنی آنها نمی‌تواند به تنهایی با ویروس مقابله کند.
• امکان استفاده در ترکیب با سایر درمان‌ها: رمدسیویر اغلب همراه با دگزامتازون (کورتون) برای بیماران تحت اکسیژن تجویز می‌شود، چون این ترکیب هم بار ویروسی را کاهش می‌دهد و هم التهاب ریوی را مهار می‌کند.

نحوه تزریق آمپول رمدسیویر

رمدسیویر فقط به صورت داخل وریدی (IV) و در محیط بیمارستانی یا مراکز درمانی مجهز تزریق می‌شود. این دارو نباید به صورت عضلانی (IM)، زیرپوستی (SC) یا خوراکی استفاده شود.

• این دارو به شکل پودر لیوفیلیزه یا محلول آماده (در برخی کشورها) موجود است. بنابراین، در برخی اشکال نیاز به رقیق سازی وجود دارد.
• برای تزریق مستقیم؛ پس از رقیقسازی، دوز مورد نظر (۲۰۰ میلی‌گرم در روز اول و ۱۰۰ میلی‌گرم در روزهای بعد) به آرامی در سیاهرگ (ورید محیطی یا مرکزی) تزریق می‌‎شود. زمان تزریق حداقل ۳۰ تا ۶۰ دقیقه (برای کاهش خطر عوارض مانند تهوع یا افت فشار) است.
• برای تزریق به صورت انفوزیون؛ محلول رمدسیویر رقیق شده را به کیسه ۱۰۰ تا ۲۵۰ میلی لیتری سالین نرمال اضافه می‌کنند. سرعت تزریق بین ۳۰ تا ۱۲۰ دقیقه (بسته به تحمل بیمار) است.

دوز مصرفی آمپول رمدسیویر چقدر است؟

دوز استاندارد آن برای بزرگسالان شامل ۲۰۰ میلی‌گرم در روز اول و سپس ۱۰۰ میلی‌گرم روزانه برای ۴ روز بعد (در مجموع ۵ روز) است. این دارو باید به صورت وریدی و در محیط بیمارستانی تحت نظارت پزشک تجویز شود. در کودکان دوز بر اساس وزن محاسبه می‌شود. مدت درمان ممکن است در موارد شدید تا ۱۰ روز ادامه یابد.

نحوه عملکرد داروی رمدسیویر

رمدسیویر با مهار آنزیم RNA پلیمراز ویروسی (RdRp) از تکثیر SARS-CoV-2 جلوگیری می‌کند. این دارو به صورت نوکلئوتید مصنوعی عمل کرده و پس از ورود به سلول‌های آلوده، در زنجیره RNA ویروس قرار می‌گیرد و باعث توقف سنتز ژنوم ویروسی می‌شود. در نتیجه، ویروس نمی‌تواند تکثیر یابد و گسترش عفونت محدود می‌شود.

اشکال دارویی رمدسیویر

پودر لیوفیلیزه (خشک شده منجمد) برای تزریق وریدی:

• ویال‌های 100 میلی‌گرمی
• نیاز به رقیق‌سازی با محلول نمکی (سالین) قبل از تزریق دارد.

محلول آماده تزریق:

• ویال‌های حاوی محلول رمدسیویر
• بدون نیاز به رقیق‌سازی
• غلظت معمول 5 میلی‌گرم بر میلی‌لیتر

هر دو شکل دارویی فقط برای استفاده در محیط بیمارستانی و به صورت تزریق وریدی آهسته (انفوزیون) کاربرد دارند. شکل خوراکی از این دارو وجود ندارد. برای دریافت بهترین نتیجه می‌توان از داروهای سرماخوردگی و آنفولانزا یا قرص تقویت سیستم ایمنی بدن نیز استفاده کرد.

عوارض رمدسیویر

رمدسیویر ممکن است باعث عوارضی مانند افزایش آنزیم‌های کبدی، تهوع، سردرد، کاهش فشار خون، واکنش‌های محل تزریق (قرمزی، درد)، اختلالات کلیوی و در موارد نادر واکنشهای آلرژیک شدید شود. برخی بیماران نیز افزایش ضربان قلب، تعریق و تب را تجربه می‌کنند. برخی از عوارض شایع عبارتند از:

• افزایش آنزیم‌های کبدی (ALT/AST – نشانه‌دهنده التهاب کبد)
• تهوع و استفراغ
• سردرد
• کاهش فشار خون
• واکنش‌های محل تزریق (قرمزی، درد، سوزش یا سفتی در محل تزریق)
• خارش یا راش پوستی
• ضعف و خستگی
• افزایش ضربان قلب (تاکی کاردی)
• تب یا لرز
• سرگیجه

موارد احتیاط و منع مصرف

این دارو باید با احتیاط در بیماران با سابقه نارسایی کلیوی یا کبدی، واکنش‌های آلرژیک به داروهای ضدویروسی و مشکلات قلبی-عروقی استفاده شود. زنان باردار و شیرده فقط در صورت ضرورت و با نظر پزشک مصرف کنند. تداخل با داروهای متابولیزه شده توسط آنزیم CYP3A4 ممکن است اثرات دارو را تغییر دهد. برخی از موارد احتیاط این دارو:

• بیماران با اختلالات کبدی
• بیماران با مشکلات کلیوی
• واکنش‌های حساسیتی
• بیماران قلبی-عروقی
• زنان باردار و کودکان (با نسخه پزشک)

مصرف رمدسیویر در بارداری

آمپول رمدسیویر در بارداری فقط در موارد ضروری و با ارزیابی دقیق سود و خطر توسط پزشک تجویز می‌شود. مطالعات انسانی محدود است، اما در حیوانات اثرات جنینی مشاهده نشده است. این دارو تنها زمانی توصیه می‌شود که منافع مادر بر خطرات احتمالی جنین برتری داشته باشد. زنان باردار باید تحت نظارت شدید و در بیمارستان دریافت کنند. در صورت امکان، مشاوره با متخصص عفونی و زنان ضروری است.

استفاده از رمدسیویر در کودکان

این دارو در کودکان باید حتماً تحت نظارت پزشک متخصص و فقط در بیمارستان استفاده شود. برای کودکان زیر ۱۲ سال یا وزن کمتر از ۴۰ کیلوگرم، دوز بر اساس وزن محاسبه می‌شود. پایش دقیق آنزیم‌های کبدی، کلیوی و علائم حیاتی ضروری است. در صورت بروز واکنش‌های آلرژیک یا عوارض جدی، درمان باید قطع شود. مصرف خودسرانه این دارو برای کودکان ممنوع است.

تداخل دارویی رمدسیویر

رمدسیویر ممکن است با داروهای مهارکننده یا القاکننده آنزیم CYP3A4 (مثل کلاریترومایسین، ریفامپین) تداخل داشته باشد. همچنین در ترکیب با هیدروکسی کلروکین ممکن است اثر ضدویروسی آن کاهش یابد. در بیماران دریافت‌کننده داروهای سمیت کبدی یا کلیوی (مثل پاراستامول، برخی آنتی‌بیوتیک‌ها) نیاز به پایش دقیق است. حتماً پزشک را از تمام داروهای مصرفی مطلع کنید.

• داروهای ضد قارچ
• داروهای ضد ویروسی دیگر
• آنتی‌بیوتیک‌ها
• داروهای کاهنده فشار خون

شرایط نگهداری رمدسیویر

پودر لیوفیلیزه در دمای 2-8°C (یخچال) و محلول رقیق‌شده در دمای اتاق (تا 25°C) حداکثر 24 ساعت قابل نگهداری است. از یخ‌زدگی و نور مستقیم دور نگهدارید. محلول آماده تزریق نیز در یخچال تا 48 ساعت پایدار است.

کلام آخر

این مطلب به بررسی درمان عفونت‌های ویروسی شدید مانند بیماری کووید-۱۹ با داروی رمدسیویر، از مجله داروخانه آنلاین مثبت سبز پرداخت. هرچند این دارو درمان قطعی کرونا محسوب نمی‌شود، ولی می‌تواند در کنترل بیماری و بهبود وضعیت بیماران شدید کمک‌کننده باشد. مصرف آن باید تنها تحت نظر پزشک و در شرایط بیمارستانی انجام شود تا از بروز عوارض احتمالی جلوگیری گردد. با توجه به نتایج مطالعات بالینی، این دارو همچنان یکی از گزینه‌های قابل اعتماد در درمان عفونت‌های ویروسی شدید محسوب می‌شود.