به گزارش خبرگزاری ایمنا، مفصل زانو یکی از پیچیده‌ترین و پرکاربردترین مفاصل بدن است که از غضروف، استخوان، رباط و مایع سینوویال تشکیل شده است؛ غضروف زانو به عنوان پوشش محافظ استخوان‌ها، وظیفه کاهش اصطکاک و جذب فشار ناشی از حرکات روزمره را دارد و با افزایش سن، این غضروف به مرور نازک می‌شود و خاصیت ارتجاعی خود را از دست می‌دهد که زمینه‌ساز آسیب‌های جدی از جمله آرتروز می‌شود و استفاده مداوم از زانو در زندگی روزمره مانند راه‌رفتن، دویدن یا بالا رفتن از پله‌ها، این مفصل را در معرض ساییدگی و فرسایش قرار می‌دهد.
آرتروز زانو دلایل متعدد دارد، اما بسیاری از آنها به صورت دقیق قابل شناسایی نیست؛ عواملی مانند ضربه‌های شدید، تصادفات، بیماری‌های روماتیسمی، ژنتیک، تغذیه نامناسب، چاقی و سبک زندگی کم‌تحرک از جمله فاکتورهای شناخته‌شده و اثرگذار به شمار می‌رود و ترکیب این عوامل می‌تواند به شکل‌گیری تدریجی آرتروز منجر شود؛ در بسیاری از موارد، حتی در سنین پایین نیز افراد با علائم اولیه این بیماری روبه‌رو می‌شوند، که نشان‌دهنده نقش پررنگ شیوه زندگی در افزایش احتمال ابتلاء است.
درد زانو نخستین و بارزترین علامت ابتلاء به آرتروز است؛ در مرحله ابتدایی، این درد تنها هنگام حرکت یا فشار بروز می‌کند، اما به‌مرور زمان حتی در حالت استراحت نیز ادامه می‌یابد و شدت و مکان درد می‌تواند نشانه‌ای برای تشخیص مرحله بیماری باشد و گاهی از درد خفیف گذرا به درد مداوم و آزاردهنده تبدیل می‌شود و همین ویژگی درد موجب می‌شود که بسیاری از افراد به‌موقع به پزشک مراجعه کنند و روند درمان آغاز شود.
علائم آرتروز زانو تنها به درد محدود نمی‌شود و یکی دیگر از نشانه‌های شایع، خشکی مفصل در ساعات اولیه روز است که به طور معمول بین پنج تا ۱۰ دقیقه طول می‌کشد و با گذر زمان ممکن است طولانی‌تر شود، این خشکی حرکت را محدود می‌کند و باعث دشواری در انجام فعالیت‌های ساده روزمره مانند بلند شدن از صندلی یا عبور از پله‌ها می‌شود و از بین رفتن حرکات ظریف و انعطاف‌پذیری زانو در بلندمدت می‌تواند کیفیت زندگی را به‌طور چشم‌گیری کاهش دهد.
آرتروز زانو به چه معنا است؟
حسین اکبری اقدم، متخصص ارتوپدی و فوق تخصص جراحی زانو و عضو هیئت علمی دانشگاه در گفت‌وگو با خبرنگار ایمنا با بیان اینکه مفصل از غضروف تشکیل شده است، اظهار کرد: مفصل زانو یکی از مفاصلی است که در زندگی بسیار مورد استفاده قرار می‌گیرد و با افزایش سن، غضروف مفصل ساییده می‌شود و فرد دچار آرتروز زانو یا ساییدگی مفصل می‌شود.
وی با بیان اینکه زمانی که غضروف مفصل زانو از بین برود، فرد دچار آرتروز می‌شود، افزود: آرتروز زانو دلایل مختلفی دارد که از جمله آنها می‌توان به تصادف و ضربه و روماتیسم اشاره کرد؛ به طور کلی، علل بروز آرتروز، علل شناخته شده‌ای نیست و زمانی که عوامل خطر با یکدیگر ترکیب شود، فرد دچار آرتروز زانو می‌شود.
متخصص ارتوپدی و فوق تخصص جراحی زانو و عضو هیئت علمی دانشگاه با بیان اینکه درد مهم‌ترین نشانه آرتروز زانو به شمار می‌رود، تصریح کرد: در ابتدا بیمار هنگام حرکت درد را احساس می‌کند و پس از آن، در صورت ساییدگی بیشتر غضروف مفصل زانو، بیمار ممکن است درد را حتی هنگام استراحت نیز احساس کند.
تأثیر سبک زندگی بر ابتلای افراد به آرتروز زانو
اکبری اقدم با بیان اینکه خشکی صبحگاهی از جمله دیگر علائم آرتروز زانو به شمار می‌رود، ادامه داد: خشکی صبحگاهی به طور معمول پنج تا ۱۰ دقیقه طول می‌کشد و خشکی در حرکت، از دست رفتن حرکات ظریف مورد نیاز در حرکت و جابه‌جایی سخت نیز می‌تواند از دیگر علائم درگیر شدن فرد با آرتروز زانو باشد.
وی با بیان اینکه آرتروز زانو با افزایش سن بیشتر می‌شود، اما به طور کلی، یکی از دلایل ایجاد ساییدگی غضروف مفصل، سبک زندگی به شمار می‌رود، گفت: سبک زندگی که کم شدن فعالیت‌های فیزیکی و استفاده بیشتر از خودرو و ماشین‌ها برای انجام فعالیت‌ها را شامل می‌شود، می‌تواند سن ابتلای افراد به آرتروز زانو را کاهش دهد.
متخصص ارتوپدی و فوق تخصص جراحی زانو و عضو هیئت علمی دانشگاه با بیان اینکه مفاصل با یکدیگر در ارتباط است و مفصل زانو از لگن و ستون فقرات پیروی می‌کند و دردهای ستون فقرات و لگن نیز ممکن است روی زانو اثر بگذارد، اضافه کرد: به طور معمول در ۲۰ تا ۲۵ درصد موارد دیده می‌شود که بیمار مشکل کمر دارد، اما درد آن مشکل در زانوی فرد احساس می‌شود و تشخیص بیماری فرد، به شرح حال و معاینه بستگی دارد.
زندگی پرمشغله امروزی و گرایش به استفاده بیشتر از خودرو و وسایل الکترونیکی موجب کاهش فعالیت‌های فیزیکی روزانه شده است که این کم‌تحرکی مزمن، ضعف عضلات حمایتی اطراف مفصل زانو را در پی دارد و منجر به افزایش فشار بر غضروف می‌شود و در نتیجه، افراد در سنین جوان‌تر نیز ممکن است علائم آرتروز را تجربه کنند و حفظ تناسب اندام، انجام تمرین‌های تقویتی، تغذیه مناسب و پرهیز از نشستن طولانی می‌تواند تا حد زیادی از پیشرفت بیماری جلوگیری کند.
زانو به‌عنوان یکی از مفاصل تحت‌تأثیر در سیستم اسکلتی عضلانی، رابطه مستقیم با لگن و ستون فقرات دارد و در بعضی موارد، فردی با درد زانو مراجعه می‌کند اما منشأ اصلی مشکل در ناحیه کمر یا لگن است؛ این دردهای منتقل‌شده، فرایند تشخیص را پیچیده می‌کند و نیازمند بررسی‌های دقیق بالینی و تصویربرداری پزشکی است و در ۲۰ تا ۲۵ درصد موارد، درد کمر به اشتباه درد زانو تلقی می‌شود که نشان‌دهنده اهمیت ارزیابی جامع در برخورد با چنین بیماران است.
با توجه به تنوع دلایل و نشانه‌های آرتروز زانو، درمان این بیماری باید مبتنی بر تشخیص دقیق و جامع باشد، برخی بیماران با اصلاح سبک زندگی و تمرینات فیزیوتراپی بهبود می‌یابند، در حالی که دیگران ممکن است نیازمند دارودرمانی یا جراحی باشند و نقش پزشک متخصص در ارزیابی دقیق وضعیت مفصل، بررسی سوابق پزشکی و هدایت مسیر درمان بسیار حیاتی است و تشخیص به‌موقع می‌تواند پیشرفت بیماری را متوقف و کیفیت زندگی را حفظ کند.