جهان امروز شاهد بحرانهای متعددی مانند بلایای طبیعی، همهگیریهای بیماریها، جنگها و بحرانهای اقتصادی است. تابآوری در بحران به توانایی افراد و جوامع برای مقابله، سازگاری و بهبود یافتن در شرایط دشوار و بحرانی اشاره دارد. افراد با تابآوری بالا میتوانند به طور مؤثرتری با این شرایط مقابله کرده و پس از آن به زندگی عادی خود برگردند.
بحرانها معمولاً شدید و سریع هستند و به پاسخ سریع و مؤثر از سوی سیستمها، جوامع یا افراد نیاز دارند. سرمایه اجتماعی موتور محرکی است که باعث میشود دولتها بتوانند از طوفان بحران به ساحل امن برسند.
در کشور ما، پیمایشهای سرمایه اجتماعی در دهههای اخیر نشانگر کاهش مؤلفههای سرمایه اجتماعی، بالاخص اعتماد اجتماعی و شکاف بین دولت و ملت بود. اما در تجاوز رژیم صهیونیستی به کشور عزیزمان، دیدیم که حول ایران انسجام و همبستگی اجتماعی بیبدیلی شکل گرفت.
دکتر زینب نصیری، مشاور اجتماعی وزیر بهداشت و مددکار اجتماعی، میگوید: «مردم عزیز کشورمان نشان دادند که بهرغم بیمهریها، تفاوت در باور و نگرشها، حتی انتقادات جدی به برخی فرآیندهای حکمرانی، اجازه هیچ گونه تجاوزی را به این خاک به احدی نمیدهند. همچنین بر سر یکپارچگی این کشور، نانوشته همپیمان هستند.»
نصیری معتقد است که حالا نوبت آن است که نظام حکمرانی، با بازگشت به مردم از طریق اصلاح فرآیندهای حکمرانی و رویههای غلط، بر بازیابی اعتماد مردم تلاش کند. او میگوید: «حضور تمام جریانات سیاسی و مدنی با وجود تفاوتهای رویکردی آنها در بحران اخیر، واقعیتی بود که ضروری است نظام حکمرانی آن را فراموش نکند. همچنین با اقداماتی که نشانگر وفاق ملی است، نهتنها انسجام و همبستگی اجتماعی را تقویت کند، بلکه برای بحرانهای آینده آمادهتر شود.»
نصیری همچنین تأکید میکند که بازبینی اجتماعی مورد نظر او فقط با تقویت جامعه مدنی و سازوکارهای مشارکتپذیری امکانپذیر است. او میگوید: «تجارب بحران اخیر نشان داد احزاب، سازمانهای مردمنهاد، انجمنهای علمی و صنفی و… بازوان قدرتمند و ارزشمندی در کنار دولت هستند که پیشبینی سازوکارهای همکاری با آنها پیش از بحران، میتواند دولت و جامعه مدنی را برای پاسخگویی توانمندتر کند.»
در زمینة حمایتهای روانی در بحران، نصیری میگوید: «در مراحل اولیه بحران نهتنها سایر متخصصان و امدادگران از ظرفیتهای تیمهای حمایت روانی-اجتماعی در زمان بحران اطلاع ندارند، بلکه بسیاری از متخصصان حرفهای از ظرفیتهای دانشی، تخصصی، سازمانی و مهارتهای همتیمیهای خود در رشتههای مختلف مددکاری اجتماعی، روانشناسی، روانپزشکی، روانپرستاری و… مطلع نیستند، بنابراین نمیتوانند از تمام ظرفیتهای تیم بهرهمند شوند.»
نصیری همچنین تاکید میکند که لازم است مکانیسمهای پاسخگویی روانی اجتماعی در زمان وقوع بحران مجدداً مورد بازبینی، تمرین و توافق دستگاهها قرار گیرند. او میگوید: «برای برقراری روابط با تشکیلات پزشکی یا واحدهای کمک روانی-اجتماعی، دسترسی به زیرساختهای پشتیبانی و فرصتهای آموزش و بلند مدت دانشی بههمراه نیازهای روانی و تروری برای هر جراح یا تنأیالی باید پیگیری شود.»
در نهایت، نصیری میگوید که لازم است سیستمهای پدافند غیرعامل کشور با تأکید بر بازتعریف پدافند غیرعامل در شرایط نبرد ترکیبی، پایداری زیرساختهای حیاتی کشور و بهطور کلی افزایش تابآوری اجتماعی و آمادگی روانی و اطلاعاتی مردم در اولویت قرار گیرد.