بیماری‌های قلبی در کودکان و نوزادان یکی از نگرانی‌های اصلی والدین و متخصصین بهداشت است. این بیماری‌ها می‌توانند از بدو تولد وجود داشته باشند یا در سال‌های اولیه زندگی تشخیص داده شوند. گزارش نشان می‌دهد که این بیماری‌ها به دو دسته مادرزادی و اکتسابی تقسیم می‌شوند. بیماری‌های مادرزادی قلبی ناشی از نقص‌های ساختاری در قلب است که در دوران جنینی شکل می‌گیرد، در حالی که بیماری‌های اکتسابی ممکن است در اثر عوامل محیطی، عفونت‌ها یا مشکلات متابولیکی ایجاد شوند.
یکی از مهم‌ترین عواملی که می‌تواند خطر ابتلاء به بیماری‌های قلبی در کودکان را افزایش دهد، قرار گرفتن مادر در معرض مواد شیمیایی مضر در دوران بارداری است. همچنین، مصرف دخانیات، تغذیه نامناسب و استرس شدید در دوران بارداری می‌تواند بر رشد قلب جنین تأثیر منفی بگذارد. آلودگی هوا و مصرف بعضی داروها در دوران بارداری نیز ممکن است باعث ایجاد نقص‌های قلبی در نوزادان شود.
عوامل ژنتیکی نیز نقش مهمی در بروز بیماری‌های قلبی در کودکان دارند. سابقه خانوادگی بیماری‌های قلبی می‌تواند احتمال ابتلای کودک به این بیماری‌ها را افزایش دهد. بعضی جهش‌های ژنتیکی ممکن است باعث نقص‌های ساختاری در قلب شود، از جمله نقص دیواره بین بطنی (VSD) یا تنگی دریچه آئورت. بررسی‌های ژنتیکی و آزمایش‌های پیشرفته می‌تواند به شناسایی زودهنگام این مشکلات کمک کند.
با اینکه رشد قلب جنین در هفته‌های اول بارداری آغاز می‌شود، اما هرگونه اختلال در این فرایند می‌تواند منجر به بیماری‌های قلبی شود. عفونت‌های ویروسی مانند سرخچه در دوران بارداری، دیابت کنترل‌نشده مادر و کمبود بعضی مواد مغذی مانند اسید فولیک از جمله عواملی است که می‌تواند باعث ایجاد نقص‌های قلبی شود. انجام آزمایش‌های غربالگری و مراقبت‌های دوران بارداری می‌تواند به کاهش خطر این بیماری‌ها کمک کند.
نقص دیواره بین بطنی (VSD) یکی از شایع‌ترین بیماری‌های قلبی در کودکان است. علائم این بیماری می‌تواند در سراسر سال بروز کند و شامل تنفس تند، ضربان قلب بالا، خستگی زودهنگام و کبودی پوست است. در صورتی که این نقص در حال حاضر وجود داشته باشد، می‌توان با درمان‌هایی مانند جراحی قلب، توانبخشی و در некоторые موارد موارد تجویز داروهای قلبی مخصوص آن، کمک‌های بسیار مفیدی به بهبود وضعیت کودک کرده و زندگی طبیعی را برای کودک، بعید نیست.
اندازه نقص دیواره بین بطنی می‌تواند باعث بروز علائم این بیماری شود. در صورت وجود نقص دیواره بزرگتر، علائم بیماری ممکن است زودتر بروز کند. همچنین، بیماران مبتلا به نقص دیواره بین بطنی، مبتلا به عفونت‌های تنفسی بیشتر هستند.
در حال حاضر سامانه ثبت در مرکز تحقیقات قلب کودکان به جمع‌آوری اطلاعات بیش از یک هزار بیمار پرداخته است. بر اساس آمار این سامانه، نقص دیواره بین بطنی، شایع‌ترین بیماری قلبی سرشتی در کشور است و پس از آن نقص دیواره دهلیزی و سپس مجرای شریانی باز قلبی قرار دارند.
بیماری‌های قلبی در کودکان تحت تأثیر عوامل مختلفی از جمله محیط، ژنتیک و اتفاقات دوران جنینی قرار دارند. شناخت این عوامل و انجام مراقبت‌های لازم در دوران بارداری می‌تواند به کاهش خطر ابتلاء به این بیماری‌ها کمک کند. همچنین، تشخیص زودهنگام و استفاده از روش‌های درمانی نوین می‌تواند کیفیت زندگی کودکان مبتلا را بهبود بخشد.