برپایه گزارشی که سلامت نیوز منتشر کرده، مصرف قرصهای ریتالین در شبهای امتحان نوجوانان و جوانان را دچار عصبانیت شدید و احتمال بروز رفتار تهاجمی میکند و تا مرز جنون و مرگ هم پیش میبرند.
در جوامع این روزها محصلان، دانشجویان و دانشآموزان در شبهای امتحان به دلیل استرس درسهای نخوانده و کتابهای درباری و جزوههای بیشمار و زمان کوتاه برای مطالعه به شب زندهداری و تمرکز بیشتری نیاز دارند. به همین دلیل به گفته مسئولان سازمان غذا و دارو، ایام امتحانات مصادف میشود با افزایش مصرف ریتالین در این گروه سنی، برخی والدین هم به توصیه دوست و آشنا این قرصها را برای فرزندانشان تهیه میکنند و تصور میکنند به غیر از بیدار و هوشمند نگه داشتن مغز در شب امتحان، عوارض دیگری ندارد و غافل از اینکه فرزندشان را در دام اعتیادی پیشرونده تا مرگ گرفتار میکنند.
بجز ریتالین، برخی محصلان به طور نادرست از داروهایی مانند مدافینیل، پروپرانولول، فلوکستین و داروهای آرامبخش هم استفاده میکنند که در صورت مصرف بیش از حد هر یک از این داروها، عوارض خطرناکی گریبانگیرشان میشود.
دکتر مریم شجاع رئیس اداره نظارت بر دارو و مواد مخدر غذا و دارو در این باره میگوید: «متیل فنیدات با نام تجاری ریتالین یک محرک سیستم عصبی مرکزی است. متیل فنیدات بر مواد شیمیایی مغز و اعصابی که به بیش فعالی و کنترل تکانهها کمک میکنند، تأثیر میگذارد. قرص ریتالین برای درمان اختلال کمتوجهی بیشفعالی «ADHD» همچنین اختلالات خواب خاص مانند نارکولپسی استفاده میشود که میزان مصرف دارو باید توسط پزشک تعیین شود چرا که بسته به نیاز و شرایط خاص بیمار متغیر است.»
با هشدار نسبت به رواج مصرف خودسرانه قرص ریتالین در ایام امتحانات توسط دانشآموزان و دانشجویان توضیح میدهد: «استفاده خودسرانه از این دارو بویژه در شبهای امتحان توسط دانشآموزان و دانشجویان، به شدت خطرناک و ممنوع است. این دارو فقط با نسخه پزشک متخصص قابل عرضه در داروخانههاست و هرگونه فروش بدون نسخه، تخلف دارویی محسوب میشود و با متخلفان برخورد قانونی صورت خواهد گرفت. متأسفانه برخی سودجویان با توزیع داروی ریتالین در بازار غیررسمی، سلامت نوجوانان را تهدید میکنند.»
در صورت مصرف نادرست و سوء مصرف آن میتواند منجر به عوارض جدی مانند افزایش فشارخون، تپش قلب، اضطراب، توهم، تشنج، سردرد، تهوع، وابستگی روانی به دارو، عصبانیت شدید با احتمال رفتار تهاجمی و در ادامه مصرف منجر به علائمی چون مسمومیت و افسردگی شود.
در ادامه نظر رئیس اداره نظارت بر دارو و مواد مخدر غذا و دارو به عنوان زیر میرسد: «مصرف بالای این دارو ممکن است مرگآفرین باشد؛ بویژه در افرادی که بیماریهای قلبی یا زمینههای روانی دارند، ممکن است جانشان را به خطر بیندازد. بجز ریتالین، برخی دانشآموزان به طور نادرست از داروهایی مانند مدافینیل، پروپرانولول، فلوکستین و داروهای آرامبخش استفاده میکنند که در صورت مصرف بیش از حد هریک از این داروها، عوارض خطرناکی مانند اختلالات خواب (بیخوابی یا خوابآلودگی)، اختلال در ریتم قلب، افسردگی، عصبانیت، اضطراب، سرگیجه، تغییرات وزن، حالت تهوع و اسهال بروز پیدا میکند.»
سازمان غذا و دارو همواره به والدین هشدار میدهد که خرید خودسرانه ریتالین برای افزایش تمرکز فرزندان، بدون تجویز پزشک، اقدامی غیرمسئولانه و آسیبزاست. اما از آنجایی که این داروها فقط با نسخه پزشک به فروش میرسند، پدر و مادرها به توصیه دوست و آشنا برای کسب نتیجه بهتر در امتحان فرزندانشان پایشان به بازار سیاه این دارو هم باز میشود.
دکتر شجاع با اشاره به اینکه کمبود یا سختی دسترسی به ریتالین نباید توجیهی برای تهیه آن از بازار سیاه باشد، میگوید: «داروهایی که در بازار سیاه خرید و فروش میشود، تحت کنترل نبوده و زیاد می بینیم داروهای تقلبی و آلوده به خریدار قالب میشود. این دارو برای مغز سالم، بویژه در سنین نوجوانی، عوارض بلندمدت دارد. در ایام امتحانات، متأسفانه مصرف این دارو رشد قابلتوجهی پیدا میکند، اما آمار دقیقی به صورت عمومی منتشر نشده است. با وجود این، همواره تأکید شده ریتالین باید صرفاً با نسخه و تحت نظارت پزشک مصرف شود و از استفاده تفننی یا فشار همسالان پرهیز شود.»