**کووید 19 و ساخت واکسن: چگونه ایران و کوبا می‌توانند به عنوان الگویی موفق در تعاملات بین‌المللی همکاری کنند**
کشورهای ایران و کوبا از لحاظ همکاری در زمينه‌های مختلف زيست زيست شناسي و تولید واکسن به عنوان دو کشور موفق شناخته می‌شوند. در عرصه ی بین‌المللی، دهه اخیر شاهد تعاملات صمیمی و مشترک در زمینه ی تولید واکسن های مختلف از جمله واکسن هپاتیت ب و کووید 19 بوده ایم. اخیرا این دو کشور در دیداری مشترک قراره بر لزوم پیگیری و راه اندازی پروژه های مشترک در حوزه ی بیوتکنولوژی و تولید واکسن تأکید کنند.
در این دیدار که با حضور نمایندگان انستیتو پاستور ایران، سازمان غذا و دارو، وزارت خارجه و سازمان توسعه تجارت و سفیر کوبا در تهران برگزار شد، طرفین توافق کردند که همکاری‌های بین انستیتو پاستور ایران و مراکز بیوتکنولوژی کوبا تا مرحله عرضه محصولات به سایر کشورها ادامه یابد. چنین همکاری‌هایی نه تنها می‌تواند منجر به پیشرفت‌های قابل توجه در حوزه‌های مرتبط با تولید واکسن شود، بلکه می‌تواند مبنایی قوی برای تعاملاتscientific بین‌المللی در آینده قرار گیرد.
دبیر کوبایی کمیسیون مشترک همچنین از آمادگی Havana برای میزبانی نوزدهمین اجلاس کمیسیون مشترک خبر داد و بر رفع موانع موجود برای تعمیق روابط اقتصادی تأکید کرد. این خبر نشان می‌دهد که دو کشور در تلاش برای گسترش همکاری‌هایاقتصادی خود هستند و نشان‌دهندهٔ تمایل زیاد این دو کشور برای تعامل بیشتر در تمامی زمینه‌هاست.
تجربه‌های مشترک ایران و کوبا در پروژه‌های واکسن هپاتیت ب و کووید 19 می‌تواند الگویی موفق برای تعاملات بین‌المللی باشد. در این پروژه‌ها، دو کشور در حال پیگیری همکاری‌های علمی هستند و بتوانند کمبودهای موجود را جبران کنند. در این شرایط، دانش و فناوری هر یک از کشورها به بهترین وجه ترکیب می‌شود و می‌تواند در به Μέیت المللی کمک کند.
راه‌های پیش روی این دو کشور باید سنگینی کار و دستیابی به تولید واکسن حداکثری باشند. برای دستیابی به این هدف، همکاری‌های میان نهادهای مختلف ایران و کوبا می‌تواند به سرعت به راه بیفتد و مشکلات پیش روی هیچ کدام از کشورها حل شود. این همکاری ها می‌تواند به خوبی پیشنهادها و نیازهای هر کشور را در مراحل پایانی و تولید محصول رعایت کنند و کشورها بهترین اثر را در کشور ایران و کوبا به دست آورند.
سؤال اصلی در حال حاضر این است که آیا دو کشور عزم خود را در تحقق امر واکسن هپاتیت ب و کووید 19 برای پیشرفت سایر کشورها قرار می‌دهند و یا اینکه به کشور های همسایه باید ادامه پیدا کند و ایران و کوبا می‌توانند الزامات لازم برای برای ارتقای جایگاه اقتصاد ایران پیش بیننند و مشاوره ها و جلسات همیشگی را در کشور کوبا داشته باشند یا اینکه ایران کشور دیگری پیدا کند.