روسای بازار نانو در حوزه بهداشت و درمان ایران در ابتدای سال ۱۴۰۳ به ارزش ۱۱ هزار میلیارد ریال رسیده است. بازار شامل حوزههای پیشگیری، تشخیص و درمان است و فناوریهای نانو در این بخشها کاربردهای گستردهای دارند.
داریورسانی با سهم ۴۰ درصدی پیشتاز بازار نانو در بخش سلامت است. از دیگر بخشها، پیشگیری با ۵۱ درصد بیشترین سهم بازار را به خود اختصاص داده است. این فناوریها برای افزایش ایمنی، کاهش عفونتها و بهبود فرآیندهای پیشگیرانه به کار میروند. در بخش درمان نیز با سهم ۴۵ درصدی، دومین بخش بزرگ بازار را تشکیل میدهد و شامل دارورسانی نانویی، ترمیم بافتها و بهبود درمانهای پزشکی است. بازارهای صادراتی ایران را میتوان انتظار داشت که به برکت مزدوج ابتکار و موجودیها، در سال ۱۴۰۳ عملکرد مناسبی را ثبت کنند.
با وجود مزایای فناوری نانو در بخش تشخیص، سهم پایین این بخش به دلایل مختلفی بستگی دارد. این بخش به تجهیزات پیشرفته و سرمایهگذاریهای سنگین نیاز دارد. برخی از سازمانهای معتبر ایران کیتهای تشخیص را پیگیری میکنند. کارهای زیادی در کشور انجام شده است.
در بخش دارورسانی نانویی، استفاده از نانوحاملها مانند لیپوزومها و نانو ذرات پلیمری به هدفمند کردن داروها و کاهش عوارض جانبی کمک میکند. این ویژگیها بهویژه در درمان بیماریهایی مانند سرطان و بیماریهای مزمن اهمیت دارند. تحقیقات گستردهای در ایران در زمینه نانولیپوزومها، نانوذرات پلیمری، نانو سیالها و نانو امولسیونها انجام شده است و بسیاری از این فناوریها به مرحله تولید صنعتی و تجاری سازی رسیدهاند.
بازار نانو در حوزه سلامت ایران همچنان در حال رشد است و فناوریهایی مانند دارورسانی نانویی، نانوپوششها و نانوکلوئیدها بخش عمدهای از این بازار را تشکیل میدهند. با وجود چالشهایی همچون وابستگی به واردات تجهیزات، کمبود سرمایهگذاری در تحقیق و توسعه و عدم آگاهی عمومی، فرصتهای زیادی برای توسعه این بازار وجود دارد. حمایتهای دولتی، توسعه بازارهای صادراتی و بهبود زیرساختهای تحقیقاتی میتواند به تقویت جایگاه ایران در این حوزه کمک کند و از ظرفیتهای فناوری نانو در سلامت و بهداشت بهرهبرداری بهینهای صورت گیرد.