**کاوش در گذشته و هویت: سفرنامه معصومه صفایی‌راد به بوسنی**
معمولاً وقتی به سفرنامه‌های نویسندگان ایرانی می‌پردازیم، به مسائل اقتصادی، سیاسی یا اجتماعی برخورد می‌کنیم. اما سفرنامه “به صرف قهوه و پیتا” معصومه صفایی‌راد متفاوت است. این نویسنده جوان با تجربه سفر به بوسنی، تصویری تازه از زندگی مردم این کشور پس از جنگ و درگیری‌ها به مخاطبان ارائه می‌دهد. شاید برای بسیاری از خوانندگان ایرانی، بوسنی تنها به خاطر جنگ‌های خونین و نسل‌کشی مسلمانان به دست صرب‌ها به یادگار مانده باشد. اما سفرنامه صفایی‌راد آنچنانکه انتظار می‌رود، صرفاً از یک راه‌حل یا دیدگاه تاریخی سخن نمی‌گوید.
صفایی‌راد در این سفرنامه نه فقط به ماجراهای سفر خود بسنده نکرده است، بلکه به عنوان یک واقعه‌نگار دقیق، موضوعات مختلف مرتبط با مردم بوسنی را بر گردن خود قرار داده است. این موضوعات پس از سال‌ها دوری از بوسنی، برای مخاطب کنجکاو ایرانی خواندنی و تأمل‌برانگیز هستند. چه بسا این سفرنامه، زمینه‌ای مناسب برای اندیشیدن در مورد هویت ایرانی‌ها و خاطره‌هایی که در ذهن مردم بوسنی باقی مانده است، فراهم می‌کند.
سفارنامه صفایی‌راد همچنین، بر آن است که تفاوتی بین هویت بوسنیایی‌های ساکن بوسنی و بوشنیاک‌های ساکن ترکیه به تصویر بکشد. این پرسش‌گری مناسب برای نقد ایدئولوژی‌ها و دیدگاه‌ها در مورد هویت است. مقولاتی از جمله “مدینه فاضله” در کوچ ترکان به ترکیه، نشان می‌دهد که چگونه یک کشوری می‌تواند از چرخه جنگ و درگیری‌ها خارج شده و به صلح و امنیت دست یابد.
این پرسش مشترک بین فارسی زبانان و بوشنیاک‌ها چطوری ایران را در جنگ دهه ۹۰ به یاد ماند و اصلا چرا اصلا یا به صلح رفتید و چرا بمانید؟ برای افراد بوشنیایی که از ایران کمک دریافت کرده‌اند، کمک‌های ایران نمونه ای از صلح، آشتی و همدلی محسوب می‌شود. در حالی که برای برخی دیگر، دلیل ماندن با ما مقداری ظالم و مشتی جنگ طلب و معروف به یاغی جلوه می‌دهد.
جوانان ایرانی یا بوشنیاک باید بیشتر درباره بوسنی، جنگ‌ها و کمک‌ها و باورهای مردم در این سفرنامه نام برده شده را مطالعه کنند. نمونه ای از تأثیر از مهرداد فرهمند در سریال T1 بستن پرونده(case 1) را روی آنها می‌توان لحاظ کرد.
دلیل این چنین بحث‌هایی این است که بدون همدلی کمک می‌شود به راه سوءتفاهم پرداخت و بی تفاوتی رواج پیدا کند. ایرانی‌ها به این سوال که بار چی این گنگ کمیتای گرفتند جواب می‌دهد. پس از تورم کشور تركيه در ریز آمار از سرمو مهاجرت ایرانی‌ها گزارش شده.