سرطان مری یکی از انواع سرطان‌های دستگاه گوارش است که از لایه‌های داخلی مری شروع شده و ممکن است به سایر قسمت‌های بدن گسترش یابد. این بیماری اغلب در مراحل اولیه بدون علامت است، اما با پیشرفت آن مشکلاتی در بلع، کاهش وزن و درد قفسه سینه ایجاد می‌شود. آگاهی از علائم سرطان مری و تشخیص زودهنگام آن می‌تواند تأثیر زیادی در موفقیت درمان داشته باشد.
سرطان مری چیست؟
مری لوله‌ای عضلانی است که غذا و مایعات را از دهان به معده منتقل می‌کند. سرطان مری زمانی اتفاق می‌افتد که سلول‌های غیرطبیعی به‌طور کنترل‌نشده در دیواره مری رشد کنند. سرطان مری می‌تواند از لایه داخلی مری (مخاط) شروع شود و به بخش‌های عمیق‌تر گسترش پیدا کند.
انواع سرطان مری
سرطان مری به دو نوع اصلی تقسیم می‌شود که هر کدام ویژگی‌ها و علل متفاوتی دارند:
* سرطان سنگدانه‌ای (آدنوکارسینوما): این نوع سرطان در قسمت پایینی مری و به ویژه در نزدیکی معده رخ می‌دهد. آدنوکارسینوما معمولاً از غدد تولیدکننده مخاط در مری شروع می‌شود. این نوع بیشتر در افرادی که از رفلاکس اسید معده (GERD) یا بیماری ریفلاکس معده به مری (بیماری ترش کردن معده) رنج می‌برند، مشاهده می‌شود.
* سرطان سلول سنگفرشی (اسکواموس سل کارسینوما): این نوع سرطان معمولاً در بخش بالایی و میانه مری به وجود می‌آید و از سلول‌های پوششی سطح مری شروع می‌شود. عوامل خطر این نوع سرطان شامل مصرف دخانیات، الکل و تغذیه نامناسب است. در برخی از نواحی جغرافیایی، این نوع سرطان شایع‌تر است.
هر دوی این سرطان‌ها می‌توانند منجر به انسداد مری و مشکلات در بلع غذا شوند، و تشخیص و درمان به‌موقع آنها برای پیشگیری از عوارض جدی بسیار مهم است.
علائم سرطان مری
سرطان مری در مراحل اولیه اغلب بدون علامت است. اما با پیشرفت بیماری، علائم زیر ممکن است ظاهر شوند:
* دشواری در بلع (دیسفاژی): احساس گیر کردن غذا در گلو
* سختی در بلع غذاهای جامد و حتی مایعات در مراحل پیشرفته: کاهش وزن ناگهانی و بدون علت به دلیل مشکل در بلع و کاهش اشتها
* درد یا سوزش در قفسه سینه یا گلو: درد هنگام بلعیدن غذا و احساس سوزش مشابه سوزش سر دل
* سرفه مداوم یا خشونت صدا: تحریک اعصاب حنجره توسط توده‌های سرطانی
* برگشت غذا و افزایش ریفلاکس معده: افزایش رفلاکس و سوزش معده
* خستگی و ضعف عمومی: ناشی از کاهش وزن و تأثیر سرطان بر متابولیسم بدن
نکته مهم: اگر این علائم را به مدت طولانی تجربه می‌کنید، حتماً به پزشک مراجعه کنید.
علل و عوامل خطر سرطان مری
چندین عامل می‌توانند احتمال ابتلا به سرطان مری را افزایش دهند، از جمله:
* ریفلاکس معده و مری بارت: ریفلاکس معده (GERD) باعث تحریک مزمن مری می‌شود که می‌تواند به بیماری مری بارت و در نهایت سرطان مری منجر شود.
* سیگار و الکل: سیگار کشیدن و مصرف الکل خطر ابتلا به سرطان سلول سنگفرشی را به شدت افزایش می‌دهد.
* چاقی و رژیم غذایی ناسالم: رژیم غذایی کم فیبر و پر از غذاهای فرآوری‌شده خطر ابتلا به سرطان مری را افزایش می‌دهد. چاقی نیز باعث افزایش رفلاکس معده می‌شود که یکی از عوامل خطر است.
* عوامل ژنتیکی و سابقه خانوادگی: داشتن سابقه خانوادگی سرطان مری می‌تواند احتمال ابتلا را افزایش دهد.
* عفونت با ویروس HPV: برخی تحقیقات نشان داده‌اند که ویروس پاپیلومای انسانی (HPV) ممکن است با سرطان مری مرتبط باشد.
روش‌های تشخیص سرطان مری
تشخیص سرطان مری معمولاً از طریق مجموعه‌ای از آزمایش‌ها و روش‌ها انجام می‌شود که به شناسایی وجود تومور در مری و تعیین مرحله پیشرفت بیماری کمک می‌کنند. مهم‌ترین روش‌های تشخیصی عبارتند از:
* آندوسکوپی مری (EGD): یک لوله باریک و مجهز به دوربین وارد مری می‌شود تا پزشک بتواند تغییرات غیرطبیعی را مشاهده کند.
* بیوپسی (نمونه‌برداری): در طول آندوسکوپی، نمونه کوچکی از بافت مری برداشته و برای بررسی سرطانی بودن آزمایش می‌شود.
* تصویربرداری با اشعه ایکس (بلع باریم): بیمار مایعی حاوی باریم می‌نوشد و سپس تصویربرداری انجام می‌شود تا مشکلات مری بررسی شوند.
* سی‌تی‌اسکن و ام‌آر‌آی: برای بررسی گسترش سرطان به سایر قسمت‌های بدن انجام می‌شود.
روش‌های درمان سرطان مری
درمان به مرحله سرطان، سلامت کلی بیمار و نوع تومور بستگی دارد. برخی از روش‌های درمان سرطان مری عبارتند از:
* جراحی ازوفاژکتومی (Esophagectomy): برداشتن بخشی از مری و جایگزینی آن با قسمت‌هایی از معده یا روده
* جراحی لاپاروسکوپی: روش کم‌تهاجمی‌تر برای برخی بیماران
* پرتودرمانی (Radiotherapy): استفاده از پرتوهای پرانرژی برای کاهش اندازه تومور و از بین بردن سلول‌های سرطانی
* شیمی‌درمانی (Chemotherapy): از بین بردن یا کاهش رشد سلول‌های سرطانی با استفاده از دارو
* درمان هدفمند و ایمونوتراپی: استفاده از داروهای جدیدتر مانند تراستوزوماب (Herceptin) برای سرطان‌های خاص مری
پیشگیری از سرطان مری
اگرچه هیچ روشی قطعی برای جلوگیری از سرطان مری وجود ندارد، اما رعایت برخی از نکات می‌تواند خطر ابتلا به این بیماری را کاهش دهد. این نکات شامل تغییرات سبک زندگی، رژیم غذایی و مراقبت‌های بهداشتی است:
* ترک سیگار و الکل
* کنترل ریفلاکس معده با رژیم غذایی مناسب
* حفظ وزن سالم و ورزش منظم
* مصرف غذاهای سرشار از آنتی‌اکسیدان مانند میوه‌ها و سبزیجات
* معاینات دوره‌ای در صورت داشتن عوامل خطر