به گزارش سلامت نیوز به نقل از همشهری، سن ازدواج و تشکیل خانواده در دو دهه گذشته در بسیاری از جوامع ازجمله ایران روند افزایشی را طی کرده است. براساس اعلام مرکز آمار ایران، میانگین سن اولین ازدواج در سال ۱۳۹۶ برای زنان۲۴.۵ و برای مردان۲۹.۳ سال بود که این میانگین سنی تا تابستان۱۴۰۳، به ۲۶.۸سال برای زنان و ۳۱.۶سال برای مردان رسیده است.
این‌تغییر نشان می‌دهدکه حدود هشت سال اخیر،سن ازدواج در زنان ومردان به میزان حدود۱۵ماه افزایش یافته که این اتفاق به دلایل اجتماعی، روانی و اقتصادی بازمی‌گردد.
کاهش ازدواج دهک‌های بالای اقتصادی
افزایش سن ازدواج افراد موضوعی مهم برای ساختار جمعیتی کشور محسوب می‌شود چراکه پایین بودن نرخ ازدواج، نقش مؤثری در بروز بحران جمعیتی دارد. درواقع با تاخیر در تشکیل خانواده و به‌دنبال آن دیرتر بارورشدن زنان، جامعه به سمت پیری جمعیت پیش می‌رود. آمارها نشان داده که کاهش ۴۰درصدی ازدواج‌ها باعث نزول ۳۴درصدی تولدهای سالانه نسبت به ۱۲سال پیش شده است. بنابراین کارشناسان بررسی علل این موضوع را در اولویت قرار داده و معتقدند هرچند که مسائل اقتصادی از مهم‌ترین علل ازدواج نکردن جوانان است اما بررسی بیشتر پژوهشگران نشان داده که عوامل فردی و اجتماعی ازجمله بی‌مسئولیتی مردان و در مواقعی دختران نسبت به تشکیل خانواده، مشروعیت‌بخشی به تجرد در جامعه، هراس از ازدواج و زندگی مشترک هم بر این پدیده تأثیرگذار است. درواقع بسیاری ازمردان با وضعیت‌های مالی در سطح بالا را می‌بینیم که تجرد را به تشکیل خانواده ترجیح می‌دهند. اسکندرمومنی، وزیر کشور در این راستا اعلام کرده است: موضوع کاهش جمعیت تک‌مؤلفه‌ای نیست و بسیاری از افراد در دهک‌های بالای جامعه با وضعیت اقتصادی مناسب هستند اما در میان این قشر هم کاهش جمعیت وجود دارد.
ازدواج، یک مسئولیت در زندگی افراد است
ازدواج عامل تشکیل خانواده، دوام و بقای زندگی اجتماعی محسوب می‌شود که تاخیر دراین روند سبب تاخیردر پیدایش و شکل‌گیری خانواده‌های جدید و در نتیجه ایجاد بحران‌های اجتماعی می‌شود.دراین راستا، سیما فردوسی، روان‌شناس درباره مهم‌ترین عوامل تاخیر جوانان برای ازدواج تاکید می‌کند: «علت‌های مختلفی برای ازدواج نکردن وجود دارد که یکی از این عوامل این است که حس مسئولیت‌پذیری در این افراد قوی نیست.» وی می‌افزاید: «ازدواج یک نوع مسئولیت‌پذیری در زندگی افراد است چرا که فرزندآوری و مسائل دیگر پس از ازدواج وجود دارد که گروهی از افراد را می‌ترساند که به‌دلیل ترس از مسئولیت ازدواج نمی‌کنند.» این روان‌شناس ادامه می‌دهد: «عده‌ای دیگرهم به‌دلیل مسائل اقتصادی ازدواج نمی‌کنند وعده‌ای دیگر هم ممکن است مشکلات روحی و روانی داشته باشند که مجرد بودن را به تشکیل خانواده ترجیح می‌دهند به همین دلیل نمی‌توان یک علت را برای همه عنوان کرد.» فردوسی عنوان می‌کند: «همچنین محتوای شبکه‌های اجتماعی و خارجی در ازدواج نکردن جوانان تاثیرگذار است. مسائلی در این شبکه‌ها عنوان می‌شود که به این پدیده دامن‌می‌زند.»
کشور با کاهش ازدواج باید مهاجرپذیر شود
این روان‌شناس درباره عادی‌سازی موضوع تجرد در جامعه اظهار می‌کند: «این موضوع اهمیت بسیاری دارد اما همه افراد به یک سمت نمی‌روند. معمولا افرادی که زمینه این موضوع در آنها باشد و به نوعی خودشان مسئولیت‌پذیر نباشند، تحت‌تاثیر قرار می‌گیرند.» فردوسی همچنین درباره آسیب‌های جامعه از افزایش سن برای ازدواج توضیح می‌دهد: «وقتی سن ازدواج بالا رود، مسأله فرزندآوری مطرح می‌شود، چراکه افراد در سن بالا دیگرنمی‌توانند فرزندبه دنیا آورند.»وی می‌افزاید: «با کاهش فرزندآوری، جمعیت جامعه کاهش می‌یابد و کشور به سمت پیرشدن حرکت می‌کند؛ در نتیجه کشور محتاج نیروهای جوان است.» این روان‌شناس ادامه می‌دهد: «کشور با کاهش فرزندآوری مجبور می‌شود مهاجرپذیر شود که این مهاجرت‌پذیری هم آسیب‌ها و مشکلات خاص خود را دارد. افزایش سن ازدواج، آسیب جدی به کشور وارد می‌کند.»
حس مسئولیت‌پذیری از کودکی شکل‌می‌گیرد
وی در پاسخ به این پرسش که چه مواردی باعث بی‌مسئولیتی جوانان می‌شود، توضیح می‌دهد: «احساس مسئولیت یک حسی است که از کودکی باید در ما ایجاد شود یا به نوعی این حس را باید در افراد شکل داد.» این روان‌شناس خاطرنشان می‌کند: «اگر یک جایی فردی ازخودش مسئولیت نشان داده،بایدموردتایید قرارگیرد تا این حس به‌وجودآید.»فردوسی با بیان این‌که گاهی مسئولیت‌پذیری افراد ریشه در الگوپذیری دارد، می‌گوید: «باید بدانیم که پدر یا مادر فرد چقدر در زندگی مسئولیت‌پذیر بوده‌اند که فرد هم از آنها الگو گرفته است.» وی درباره راهکار افزایش حس مسئولیت‌پذیری در جوانان، یادآور می‌شود: «این افراد باید با مشاور صحبت کنند و مشاور به این افراد روش‌های مسئولیت‌پذیری را بیاموزد.»
مشاوره روان‌شناسی تحت پوشش بیمه قرار گیرد
فردوسی درباره راهکارهای کاهش سن ازدواج در جوانان اظهار می‌کند: «دولت باید از ازدواج جوانان حمایت‌های مالی و فرهنگی بسیاری کند.» وی تاکید می‌کند:«همچنین بحث هسته‌های مشاوره درنقاط مختلف کشورمطرح است که جوانان درهمه مکان‌ها امکان دسترسی به مشاوره‌ها را داشته باشند.» این روان‌شناس یادآور می‌شود:«علاوه براین بحث تحت پوشش بیمه قرار گرفتن مشاوره‌های روان‌شناسی می‌تواند کمک بسیاری به جوانان کند تا به این واسطه فشار مالی کمتری به جوانان وارد شود.» فردوسی ادامه می‌دهد: «باید در زمینه تشکیل خانواده و کاهش سن ازدواج فرهنگ‌سازی شود و دولت باید خانواده‌ها را آگاه کند و طی یک برنامه پیوسته، مسائل مربوط به ازدواج و راهکارهای کمک به فرزندان برای ازدواج‌شان را به‌آنهابیاموزد.»