کمبود ویتامین B12

کمبود ویتامین B12 را می‌توان با یک آزمایش خون ساده تشخیص داد و با مصرف مکمل درمان نمود. در ادامه این مقاله، علت کمبود ویتامین B12 و روش‌های درمانی آن را بررسی می‌کنیم.

چرا احساس می‌کنم دارم می‌میرم؟

کمبود ویتامین B12 می‌تواند علائم جسمی‌ و روحی جدی داشته باشد. اگر ندانید که این علائم با کمبود ویتامین B12 مرتبط هستند، ممکن است نگران شوید که به شدت بیمار هستید یا حتی در حال مرگ هستید. با تشخیص و درمان کمبود B12، معمولا می‌توانید به سلامت کامل برگردید و دوباره احساس شادابی کنید.

کم خونی

کمبود ویتامین B12 می‌تواند منجر به کم خونی مگالوبلاستیک شود که در آن بدن گلبول‌های قرمز بزرگ، نابالغ و غیرطبیعی تولید می‌کند. این وضعیت منجر به کاهش انتقال اکسیژن به بافت‌ها و اندام‌ها می‌شود. علائمی‌ که ممکن است به تدریج در طول سال‌ها ایجاد شوند، شامل خستگی، ضعف، رنگ پریدگی و زردی پوست، درد، ضربان قلب سریع یا نامنظم، سرگیجه، زخم زبان و بزرگ شدن کبد است. این نوع کم خونی، بدون درمان می‌تواند به نارسایی قلبی به دلیل افزایش بار کار بر روی قلب منجر شود. همچنین ممکن است خطر ابتلا به مشکلات قلبی عروقی مانند حملات قلبی و سکته را افزایش دهد.

آسیب به اعصاب

کمبود B12 حتی بدون کم خونی، می‌تواند به سیستم عصبی آسیب برساند؛ زیرا B12 برای میلین که از اعصاب محافظت می‌کند، بسیار مهم است. بدون ویتامین B12 کافی، ممکن است آسیب عصبی رخ دهد و باعث سوزن و سوزن شدن دست‌ها و پاها، ضعف عضلانی و بی‌حسی شود که اغلب از پاها شروع می‌شود. علائم دیگر شامل مشکل تعادل، واکنش‌های کند، مشکل در راه رفتن، اختلال عملکرد جنسی و از دست دادن بینایی است. درمان کمبود می‌تواند برخی از علائم را معکوس کند. اما موارد شدید یا درمان نشده می‌تواند منجر به فلج دائمی ‌شود.

مشکلات سلامت روان

مشکلات خلقی و حافظه با کمبود ویتامین B12 رایج است و حتی بدون کم خونی نیز ممکن است رخ دهد. علائم آن ممکن است شامل افسردگی، تحریک پذیری، اضطراب، بی‌قراری، بی‌خوابی و مشکل در تفکر باشد. موارد شدید می‌تواند منجر به توهم، پارانویا یا علائم شبه زوال عقل شود. این علائم اغلب پس از بازیابی سطح B12 بهبود می‌یابند.

تغییرات مغزی

مشکلات خلقی و حافظه با کمبود ویتامین B12 رایج است و حتی بدون کم خونی نیز ممکن است رخ دهد. اگرچه مغز همه افراد با افزایش سن کوچک می‌شود؛ اما شواهدی وجود دارد که کمبود B12 ممکن است این روند را تسریع کند. برخی از کارشناسان فکر می‌کنند که دلیل این عارضه این است که با کمبود B12، سطح هموسیستئین بالا می‌رود. سطوح بالای این اسید آمینه با مشکلات و اختلالات مغزی مانند زوال عقل و بیماری آلزایمر مرتبط است.

علت کمبود B12 چیست؟

بر اساس یک بررسی اجمالی در سال 2021، انواع کمبود ویتامین B12 را می‌توان به سه دسته اصلی تقسیم کرد:

• مشکلات خود ایمنی (ناشی از انواع کم خونی)
• سوء جذب ویتامین
• رژیم غذایی ناکافی (به ویژه رژیم‌های گیاهخواری یا وگان که شامل غلات غنی شده نمی‌شود)

پروتئینی به نام فاکتور داخلی معده به جذب ویتامین B12 کمک می‌کند. اختلال در تولید این پروتئین می‌تواند باعث کمبود ویتامین  B12شود. این سوء جذب ممکن است در اثر برخی شرایط خود ایمنی ایجاد شود. همچنین می‌تواند تحت تأثیر جراحی‌های کاهش وزنی باشد که انتهای روده کوچک را برداشته یا دور می‌زند.

علاوه بر این، شواهدی وجود دارد که نشان می‌دهد برخی افراد از نظر ژنتیکی مستعد کمبود B12 هستند. جهش‌ها یا ناهنجاری‌های ژنی خاص می‌توانند بر تمام جنبه‌های جذب، انتقال و متابولیسم این ویتامین تأثیر بگذارند.

گیاهخوار یا وگان بودن ممکن است باعث کمبود ویتامین B12 شود. گیاهان، B12 نمی‌سازند و این ویتامین بیشتر در محصولات حیوانی یافت می‌شود. اگر این افراد قرص ویتامین B12 یا غلات غنی شده مصرف نکنند، ممکن است B12 کافی دریافت نکنند.

در نتیجه، اگر از افراد زیر هستید، از پزشک خود بخواهید سطح B12 شما را بررسی کند.

• گیاهخوار یا وگان هستید.
• به بیماری‌های التهابی روده مانند کرون یا کولیت اولسراتیو مبتلا هستید.
• بیماری سلیاک دارید.
• بیشتر از 50 سال سن دارید.
• عمل جراحی کاهش وزن داشته‌اید.
• سابقه خانوادگی کم خونی پرنیشیوز دارید.
• به HIV مبتلا هستید.

سخن پایانی

کمبود ویتامین B12 رایج است، اما سطوح بسیار پایین آن می‌تواند خطرناک باشد و علائمی ‌را ایجاد کند که در زندگی شما اختلال ایجاد می‌کند. اگر این کمبود در طول زمان درمان نشود، علائم فیزیکی و روانی آن ممکن است ناتوان کننده باشد و باعث شود که احساس کنید در حال مرگ هستید. اگر فکر می‌کنید علائم کمبود B12 را دارید، با پزشک خود مشورت کنید. کمبود ویتامین B12 قابل درمان است؛ اما تشخیص دقیق و درک علت اصلی آن مهم است. هنگامی ‌که سطح ویتامین B12 شما به حالت عادی بازگردد و تثبیت شود، علائم معمولا برطرف می‌شوند.