به گزارش خبرگزاری ایمنا، دیابت یک بیماری مزمن است و زمانی رخ می‌دهد که لوزالمعده انسولین کافی تولید نکند یا بدن نمی‌تواند به طور مؤثر از انسولین تولید شده استفاده کند، انسولین هورمونی است که قند خون را تنظیم می‌کند، سطح قند خون ناشتا از ۱۰۰ تا ۱۲۵ میلی‌گرم در دسی لیتر (۵.۶ تا ۶.۹ میلی مول در لیتر) پیش دیابت محسوب می‌شود، اگر در دو آزمایش جداگانه قند فردی ۱۲۶ میلی گرم در دسی لیتر (۷ میلی مول در لیتر) یا بیشتر باشد، فرد دیابت دارد.
مبرهن است با گسترش زندگی شهرنشینی، بیماری دیابت نیز بیش از پیش گسترش پیدا کرده است، بیماری دیابت شامل دو نوع مختلف است که به‌صورت اکتسابی یا ارثی منتشر می‌شود، دیابت قندی (Diabetes Mellitus) یا مرض قند بیماری است که در آن مقدار ترشح انسولین کمتر از میزان لازم برای طبیعی نگهداشتن قند خون است، انسولین ماده‌ای است که در بدن تمام افراد طبیعی توسط بخشی از غده لوزالمعده ساخته و به داخل جریان خون ریخته می‌شود، این ماده در سوخت و ساز مواد نشاسته‌ای و قندهای ساده و در نتیجه تنظیم قند خون نقش مهمی دارد؛ بنابراین کاهش نسبی آن در جریان دیابت، منجر به افزایش قند خون می‌شود که در صورت کنترل و تنظیم نشدن آن در حد مناسب منجر به ضایعات جبران‌ناپذیر در قسمت‌های مختلف بدن می‌شود.
در حقیقت بیماری مزمن دیابت با سطح بالای قند خون مشخص می‌شود، این بیماری زمانی اتفاق می‌افتد که بدن یا انسولین کافی تولید نکند یا نتواند از انسولین تولید شده استفاده کند، اگر دیابت درمان نشود با عوارض زیادی از جمله زخم پای شدید همراه خواهد بود، ظاهر شدن هر یک از علائم دیابت می‌تواند یک زنگ خطر محسوب شود، در این راستا با شکور امیدی، ایمنولوژیست، استاد دانشگاه تهران و دبیر کل انجمن حمایت از بیماران دیابتی ایران گفت‌وگویی داشته‌ایم که شرح آن را در ادامه می‌خوانید:
ایمنا: آیا آمار دقیقی درباره شیوع بیماری دیابت وجود دارد؟
امیدی: در مورد شیوع دیابت در ایران مانند همه بیماری‌ها آمار دقیقی وجود ندارد، اما مطابق برآوردهای انجمن دیابت کشور که در بعضی از استان‌ها داشته است حاکی از آن است که در استان‌های مختلف بیماری دیابت شیوع دارد و به طور معمول حدود ۱۰ درصد جمعیت ایران مبتلا به دیابت هستند که حدود هشت و نیم میلیون از جمعیت کشور را تشکیل می‌دهند و انجمن دیابت کشور توانسته حدود سه میلیون و ۶۰۰ هزار نفر را شناسایی کند.
بیماری دیابت به دلیل زندگی ماشینی و مدرنیته در کشور رو به افزایش است، ۱۰ درصد شیوع دیابت در بین افراد دلیل ارثی دارد که در کودکی، نوجوانی و جوانی دچار این عارضه هستند و درمانی قطعی به جز انسولین برای آن وجود ندارد و روی سلول‌های بنیادی، ژن درمانی و موارد دیگر پیگیری‌هایی انجام شده و هنوز به موفقیت‌های چشمگیر در این زمینه نرسیدند و مابقی افراد یعنی از ۹۰ درصد مبتلایان به این بیماری ۲۰ تا ۳۰ درصد آنها به دلیل تغذیه نادرست، تحرک نداشتن و فعالیت بدنی به دیابت مبتلا می‌شوند و برای ۶۰ درصد باقی مانده علل اصلی بروز بیماری دیابت وجود استرس‌ها و تنش‌های شغلی، مشکلات اقتصادی و مدرنیته بودن تأثیر دارد، مدرنیته بودن همان طور که آسایش را برای مردم در دنیا به دنبال دارد اما آرامش را هم از آنها می‌گیرد و در ایران هم به دلیل مشکلات اقتصادی و استرس‌های بالای کاری بروز بیماری دیابت در بین افرادی که استرس زیادی دارند افزایش دارد.
ایمنا: عوارض بیماری دیابت چیست؟
امیدی: بیماری دیابت دارای عوارض زیادی است و همه اعضای بدن از بروز بیماری دیابت در بدن بیمار دچار عارضه می‌شوند و عوارضی مانند کوری چشم، قطع عضو، آسیب دیدگی کلیه‌های بدن به دلیل عارضه دیابت اتفاق می‌افتد، در شرایط فعلی پرهزینه‌ترین بیماری در کشور دیابت است و باید در این زمینه بیمه‌ها کمک‌های لازم برای درمان بیماران را داشته باشند، اگر بیمه‌های پایه و تکمیلی در زمینه آموزش این بیماری هزینه کمتری یعنی حدود یک درصد را داشته باشند، می‌توانند در آینده جلوی ایجاد هزینه‌های زیادتر را بگیرند.
در حال حاضر در کشورهای اروپایی، آسیایی و خلیج فارس و استان‌های ایران شیوع دیابت رو به افزایش است، ایمنولوژیست‌ها معتقدند که روحیه بالای افراد و ایجاد نشاط در جامعه باعث شکست بیماری و تجدید قوای بدنی بیماران می‌شود، سیستم اعصاب و روان و سیستم غدد درون‌ریز و سیستم ایمنی بدن مانند سه گوش یک مثلث به همدیگر وصل هستند، در کنگره بین‌المللی که در سالن همایش‌های راوی دانشگاه ایران داشته‌ایم یکی از موضوع‌های مهم این بود که باید به بیماری‌ها به شکل همه جانبه توجه داشته باشیم.
ایمنا: ضرورت ارائه آموزش درباره بیماری دیابت در جامعه چیست؟
امیدی: ارائه آموزش‌های لازم به مردم در مورد بیماری دیابت اهمیت دارد، بیماران دیابتی که از این عارضه دچار آسیب قلبی، کلیوی و کبدی می‌شوند، باید هزینه‌های درمان زیادی را برای انجام عمل پیوند داشته باشند، به طور یقین هزینه یک درصدی بیمه‌ها برای آموزش و پیشگیری از ابتلای به این بیماری و به منظور اصلاح سبک زندگی و کاهش استرس‌های مردم در جامعه ضرورت دارد، با تشخیص‌های به جای پزشکان و پیشگیری‌های لازم و تشخیص ژن‌های معیوب افراد از بروز بیماری‌هایی مانند تالاسمی و هموفیلی در کشور و از تحمیل هزینه‌های گزاف به خانواده، بیمه‌ها و نظام سلامت کشور جلوگیری می‌شود و عملی شدن این برنامه نیازمند ارائه آموزش‌های لازم به افراد جامعه است.
ایمنا: آیا تغذیه و اصلاح سبک زندگی بر کنترل و درمان بیماری دیابتی مؤثر است؟
امیدی: برای پیشگیری از بروز بیماری دیابت در بین افراد جامعه هم می‌توان با آموزش دادن به افراد جامعه در مورد تغذیه سالم و اصلاح سبک زندگی آنها و با ساخت غذاهای بدون قند از بروز این بیماری جلوگیری کرد، به همین علت انجمن دیابت کشور به شرکت‌های تولید مواد غذایی تاکید داشته است تا جایی که می‌توانند در ساخت مواد غذایی مصرف قند زیاد را حذف کنند و به جای استفاده زیاد از شکر از شیرین‌کننده‌های طبیعی استفاده کنند تا جایگزین شکر شود، همچنین باید در بوفه مدارس به جای نوشابه‌ها از شیرین‌کننده‌های بدون قند برای مصرف دانش‌آموزان استفاده شود و با این روند تا اندازه زیادی می‌توان از شیوع این بیماری در کشور جلوگیری کرد.
ایمنا: علت ایجاد زخم پای دیابتی چیست؟
امیدی: علت ایجاد زخم در پای افراد دیابتی به دلیل گرفتگی عروق و مشکل عصبی است که حس در پای فرد دیابتی وجود ندارد و او متوجه هیچ موردی نمی‌شود، در مورد نگهداری، معاینه پا و کفش مناسب برای دیابتی‌ها باید آموزش‌های لازم به آنها داده می‌شود، افراد دیابتی نمی‌توانند از کفش‌های پاشنه دار و نوک تیز و بلند استفاده کنند و آموزش دادن در مورد اینکه بیماران پای دیابتی را چگونه نگهداری کنند یکی فعالیت‌هایی است که در انجمن دیابت کشور تلاش می‌شود در سطح کشور ارائه شود، باید بتوانیم کفش مناسب با کف استاندارد با نقشه پای هر فرد و مناسب برای این گروه از بیماران را داشته باشیم تا پیاده روی مناسبی را داشته باشند.
ایمنا: در حوزه درمان پای زخم دیابتی پیشرفتی داشته‌ایم؟
امیدی: در زمینه بیماری دیابت در کشور وضعیت مناسبی وجود ندارد، تمام چشم‌انداز انجمن دیابت کشور این است که در بحث سلول‌های بنیادی به نتیجه‌های موفقیت‌آمیزی برای درمان این بیماری برسیم، در حوزه درمان زخم‌های دیابتی در بیماران در کشور مشکلات زیادی وجود دارد، در زمینه درمان زخم پای دیابتی و نوع مصرف دارو برای رفع زخم پا ارائه آموزش به بیماران ضرورت دارد، عده‌ای از بیماران بعد از بروز زخم در پا و عفونت شدید آن از داروی بتادین استفاده می‌کنند که برای زخم پای دیابتی نوعی سم محسوب می‌شود.
در شرایط فعلی برای زخم پای دیابتی از اسپری نقره و پتانیم، سلول‌های بنیادین و سلول‌های بندناف استفاده می‌شود و انجمن دیابت ایران تلاش می‌کند که استفاده از روش‌های متفاوت و پیشرفته‌ای را برای درمان زخم پای دیابتی را در بین بیماران جا بیندازد تا آنها متوجه این روش‌ها شوند و بیماری از شدت عفونت زخم پا دچار قطع عضو پا نشود و حداقل بدانند که زخم پای دیابت با زخم بستر و زخم سوختگی بسیار تفاوت دارد.
از دیگر فعالیت‌هایی که طی سال جاری تصمیم بر انجام نهایی آن داریم این است که بتوانیم مرکز معاینه پا و طریقه نگهداری از پای دیابتی با کفش و کفی مناسب را برای بیماران داشته باشیم و دستگاه‌ها هم برای انجام این کار و گرفتن اسکن پا از بیماران از خارج از کشور وارد شده است، انجمن دیابت کشور هم تلاش می‌کند تا این عملکرد در کشور قطعی شود تا اسکن کف پای بیماران توسط پزشک و ارتوپد این حوزه انجام گیرد و کفی پا برای آنها انجام گیرد کفش مناسب داشته باشند و بتوانند پیاده روی کنند.
ایمنا: بررسی قندخون از چه سنی باید مورد توجه قرار گیرد؟
امیدی: دیابت یک بیماری فراگیر در کشور اس و برای کنترل بیماری دیابت باید تمام سازمان‌ها در کشور با انجمن دیابت کشور همکاری کنند و بیمه‌های پایه و تکمیلی هم در این زمینه باید حمایت لازم را از بیماران داشته باشند، شرکت‌های دانش بنیان هم نیازمند بیمه شدن و حمایت برای تولید داروهای مکمل هستند، در شرایط فعلی «اچ بی یا ای وان سی» شاخص مهم در بیماری دیابت است، یعنی متوسط قند سه ماهه بیمار است، «ای وان سی» یعنی متوسط قند سه ماهه بیمار باید زیر هفت باشد و اگر بالای هفت شود احتمال بروز سکته و زخم پا برای بیمار دیابتی وجود دارد و تلاش می‌کنیم «ای وان سی» بیماران زیر هفت باشد و دیابت آنها کنترل شود.
افراد بالای ۲۰ سال باید سعی کنند بررسی مرتب از قند خون را داشته باشند و اگر عدد قند خون آنها دو مرتبه از عدد ۱۲۶ بالاتر شود، باید بدانند که مبتلا به بیماری دیابت شدند و ضروری است که به پزشکان متخصص و عمومی آموزش دیده این حوزه که مورد تأیید انجمن دیابت کشور هستند، مراجعه داشته و تحت مراقبت و کنترل منظم قرار گیرند، بیماری دیابت نیازمند کنترل منظم و دائمی است و علائم پرخوری و پر ادراری نیز از علائم ابتلاء به بیماری دیابت در بزرگسال است.
ایمنا: رسالت انجمن دیابت کشور چیست؟
امیدی: رسالت انجمن دیابت کشور این است که این بیماری را به طور کامل و جامع و ویژه ببیند و باید به بیماران دیابتی این آگاهی را بدهند که برای ویزیت شدن نزد پزشکانی مراجعه کنند که آموزش‌های لازم و دوره‌های خاص دیابت را دیده باشند یعنی پزشکانی که اطلاعات به روز دارند، تا امروز انجمن دیابت کشور موفق شده به ۱۵۰۰ پزشک عمومی در سطح کشور اطلاعات و آموزش‌های لازم و تخصصی را در مورد بیماری دیابت ارائه دهد و این آمار هر روز در حال افزایش است تا در آینده هر خیابان و کوچه‌ای پزشک عمومی با این نوع اطلاعات خاص برای ارائه خدمات به مردم وجود داشته باشد.
بیماری دیابت هیچ علامتی ندارد و زمانی که خستگی شدید و پر ادراری در فرد وجود داشته باشد به این بیماری مبتلا شده است انجمن دیابت کشور در زمینه مصرف داروها برای بیماران دیابتی تلاش می‌کند تا اطلاع‌ر سانی لازم را انجام دهد، همچنین لازم است بدانیم در حال حاضر انسولین‌ها به شکل قلمی هستند و در کشور تلاش می‌کنیم که این انسولین‌ها که تولید شرکت‌های داخلی است، مورد مصرف بیماران قرار گیرد، تمام انسولین‌ها یک نوع اثرگذاری را برای بدن بیماران دارند و انسولین‌هایی که از خارج با هزینه ارز زیاد وارد کشور می‌شود، تنها بسته‌بندی آنها متفاوت است و باید شرکت‌های داخلی حمایت کنند تا انسولین‌های داخلی را تولید کنند، در این صورت بیماران می‌توانند انسولین‌های ویالی با هزینه کمتری را تهیه کرده و استفاده کنند.
به وزارت بهداشت و سازمان بیمه برای بیمه کردن داروهای مکمل پیشنهادهایی توسط انجمن دیابت ایران داده شده تا همه بیماران به آسانی و با پرداخت هزینه کمتر بتوانند این داروها را تهیه کرده و مصرف کنند، برگزاری همایش‌ها و ارائه آموزش‌های به روز به پرستاران و پزشکان برای پیشگیری از بروز این بیماری و کنترل دیابت در جامعه ضروری است.