به گزارش خبرگزاری ایمنا، کادر درمان به ویژه جامعه پرستاری از جمله مشاغل حساس محسوب میشود، از آن جایی که این گروه از افراد با سلامتی و جان بیماران در ارتباط هستند، هر گونه خطا و اشتباهی میتواند جبرانناپذیر باشد، کارشناسان معتقدند کارهای مراقبتی در دسته دوم کارهای سنگین قرار میگیرد، چرا که پرستاران با حداکثر ساعات کاری که با بیماران مختلف سروکار دارند، حداقل درآمد را از این استرس بالا به دست میآورند، بنابراین پرستاری با توجه به محیطی که در آن قرار دارند و مواجهه با بیمار و شرایط نامساعد جسمانی بیمار یکی از سختترین، زیانآورترین و طاقتفرساترین مشاغل است.
به دلیل حساسیت کار پرستاری در مواجهه با زندگی انسان، رابطه بین پرستار و بیمار با کارکنان و مراجعان در مشاغل دیگر یکسان نیست، اگر پای درد و دل پرستاران بنشینی و حرفها و گلایههایشان را گوش دهی منطقی و قابل تأمل به نظر میرسد، به دلیل اینکه علاوه بر استرسهای روحی این شغل و سختیهای کار، نیاز به حمایت قانونی و امکانات رفاهی بیشتری نسبت به سایر مشاغل دارند تا کار خود را به خوبی انجام دهند و استرس بیماران و محیط را کاهش دهند.
رسیدگی به حال بیماران، پاسخگو بودن به همراهان بیماران و مدیریت چند کار به طور همزمان از جمله شیفت کاری تنها بخشی از مشکلات پرستاران در بیمارستان است، در عین حال به دلیل کمبود نیرو، پرستاران مجبور به تحمل شیفتهای کاری زیاد هستند که میتواند مشکلات و عوارض جسمی و روحی را برای آنها در پی داشته باشد.
مشکلات پرستاران در طول سالها آنقدر انباشته شده که به نوعی رسوب گرفته است، از طرفی مسئولان وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی در طول سالها و دورههای مختلف نتوانستهاند، فرمولهای مناسبی برای رفع از این مشکلات طراحی کنند و مرهمی بر درد پرستاران گذارند.
از مشکلات جامعه پرستاری در بیمارستان درآمد پرستاری و نبود تناسب بین حقوق و مزایا با فشار و حجم کاری است، با توجه به کمبود نیروهای استخدامی در بیمارستانها، نیروهای فعال باید فشار کاری بیشتری را تحمل کنند، به طوری که تناسبی بین تعداد بیماران و پرستاران وجود ندارد، از این رو با وجود حجم کاری بالا، دریافتی متناسبی ندارند.
در حقیقت طی سالیان متوالی پرستاران به وضعیت شغلی و درآمدی خود اعتراضهایی داشتهاند که بسیاری از این مشکلات صنفی و عمده آنها مربوط به حقوق و اضافه کاری میشود، مسائلی که حل نشده و بر دوش آنها سنگینی میکند، در حال حاضر مطالبه آنها از دولت جدید این است که مشکلات دیرینه این قشر زحمتکش و دلسوز به خوبی شناسایی و راه حل مناسبی برای آن ارائه شود، در این راستا با محمد شریفیمقدم دبیر کل خانه پرستار ایران گفتوگویی داشتیم که در ادامه شرح آن را میخوانید:
ایمنا: علت اجرایی نشدن تعرفههای پرستاری چیست؟
شریفی مقدم: تعرفههای پرستاری در سال ۱۳۸۶ مصوب مجلس شد و هدف قانونگذار این بود که خدمات پرستاری هم مانند سایر گروههای پزشکی که خدمات آنها تعرفهدار است، به همان روش محاسبه و پرداخت شود، روش انجام این کار کامل مشخص بوده و در حال حاضر پرداخت تعرفه گروه پزشکی یک کتاب ارزش نسبی است که ۱۰ هزار خدمت در آن تألیف شده و قریب به تعداد ۹ هزار خدمت مربوط به پزشکان به شکلهای مختلف بوده و یک هزار تعرفه نیز برای سایر گروه پزشکی تعریف شده است، در حالی که پرستاری تعرفهای ندارد، یعنی فردی که خدمتی در بیمارستان انجام میدهد ممکن است پزشک یا فردی مشغول به کار در آزمایشگاه یا رادیولوژی باشد و بر اساس پنج شاخص به آن خدمت وزن میدهند، یکی اینکه چقدر خطر برای دریافتکننده خدمت که بیمار است دارد، دیگر اینکه چقدر خطر برای عامل انجام کار یعنی پزشک یا پرستار یا فیزیوتراپ داشته باشد، البته اینکه انجام کار مربوطه تا چه اندازه مسئولیت برای این افراد دارد، چقدر زمان میبرد و توسط چه کسی و با چه تخصصی انجام میگیرد نیز با فرمولی مشخص بررسی میشود.
با وجود اینکه تمام کارهای کارشناسی این برنامه از سال ۱۳۸۶ برای پرستاران انجام شده و همواره سران سه قوه و رؤسای جمهوری پشتیبان این مسئله بودند و در در دو دوره هم مجلس این برنامه را مصوب کرده و در برنامه ششم توسعه آن را آورده و به شکلهای مختلف پیگیری انجام گرفته و قوه قضائیه نیز از طریق سیستم سازمان بازرسی پیگیر این مسئله بوده، اما اجرای نهایی این برنامه همچنان با مقاومت روبهرو است، همچنین قابل توجه است که مقام معظم رهبری نیز این موضوع را توصیه کردند و به اجرای آن تاکید داشتند، به مسئولان و سیستمهای نظارتی اعلام کردیم که این شرایط تنها اعتراض جامعه پرستاران را به همراه دارد، همچنین یک سال قبل از اجرا، تمام موارد گفته شد و در تمام رسانهها نیز این موضوع را اعلام کردیم، اما اثری نداشت و این برنامه اجرا شد، با توجه به اینکه قبل از اجرای این برنامه پیشبینی ناکارآمدی و اعتراضهای جامعه پرستاری را داشتهایم، در نتیجه جامعه پرستاران معترض به این برنامه شدند که در ابتدا اعتراض به شکل نامه، مکاتبه و مذاکره بود و بعد هم به شکل اعتصاب و تجمع در بیمارستانها و خارج از بیمارستانها اتفاق افتاده است.
ایمنا: آیا تعرفهگذاری و روش اجرای آن صحیح است؟
شریفی مقدم: شرایط و مشکلات تعرفهگذاری پرستاری موجب شده است تا علاوهبر اعتراض، تعدادی از پرستاران مهاجرت کنند یا در حال مهاجرت هستند، عدهای نیز تغییر شغل داده و تعدادی هم ترک شغل کردند، در حال حاضر بسیاری از پرستاران ترجیح میدهند بیکار باشند و با این شرایط سر کار نروند و آن گروهی از پرستاران که در حال فعالیت و مشغول به کار هستند، نیز به این روند و اوضاع اعتراض دارند.
این تعرفهگذاری و روشی که اجرا میشود در شرایط فعلی نادرست است و بارها به این موضوع تاکید شده و خواسته پرستاران این بوده که تعرفهگذاری به باید شکلی که قانونگذار گفته اجرا شود و بر اساس روشی که از سال ۱۳۷۶ برای سایر گروههای پزشکی اجرا شده که ۱۰ هزار خدمت مبنای کار بیمهها بوده و در کتابهای ارزشی نسبی وجود دارد و مطابق خدمت، تعرفهگذاری برای این گروههای پزشکی انجام میگیرد، برای پرستاران نیز اجرایی شود و خواسته پرستاران خواستهای قانونی است و تاکنون وزرات بهداشت این خواسته را اجرایی نکرده است.
ایمنا: علت اجرایی نشدن قانون ارتقای بهرهوری و فوقالعاده خاص برای پرستاران چیست؟
شریفی مقدم: قانونگذار در قانون ارتقای بهرهوری به دلیل شرایط سخت، استرس زیاد، شبکاری و حجم کار زیادی که پرستاران دارند باید ساعت کار پرستاران را نسبت به سایر گروههای دیگر هشت ساعت در هفته کمتر کند و شبها و روزهای تعطیل نیز برای آنها با ضریب ۱.۵ محاسبه شود، این در حالی است که در شرایط کنونی اجرای این قانون را بیاثر کردند، و به علت نبود نیرو به پرستاران اضافهکاری اجباری میدهند، در صورتی که هیچ مسئولی نمیتواند اضافهکار را به اجبار به پرستاران تحمیل کند و باید بدانیم که اضافهکاری، توافقی و دو طرفه است، در نتیجه پرستاران موافق این موضوع نیستند، علاوهبر چالشهای مطرح شده نرخ اضافه کار پرستاران نیز پایین بوده، در حالی کار پرستاران بسیار سخت است.
لازم است بدانیم اضافه کار اجباری خلاف قانون و رأی دیوان عدالت است که در شرایط فعلی به اجبار به پرستاران اضافه کار میدهند و خواسته پرستاران این است که اضافهکار اجباری به آنها داده نشود، این روند به دلیل کمبود نیرو انجام میگیرد و از سوی دیگر اضافهکار اجباری را با نرخ بسیار پایین محاسبه میکنند و پرداخت این نرخ هم با معوقه چند ماه برای پرستاران پرداخت میشود، در حقیقت در قانون ارتقای بهرهوری هدف قانونگذار این بوده که حضور فرد در محیط کار کمتر باشد و با ارائه اضافه کاری اجباری به جامعه پرستاران این قانون بیاثر شده است.
همچنین در قانون فوقالعاده خاص، دولت میتواند در مشاغل خاص بر مبنای حقوق پایهای که دارند میزان دریافتی آنها را تا ضریب سه ارتقا دهد که برای بسیاری از دستگاهها ضریبی ارائه شده و از سال گذشته وزارت بهداشت ضریبی را ارائه داده که این ضریب سه دهم و چهار دهم بوده و در این برنامه نیز از اوایل خرداد سال جاری دنبال ترمیم حقوق بودند، اما با این وجود که این ضریب بسیار کم بوده در حکمشان ثبت نشده است و از سویی قانون سخت و زیانآور نیز وجود دارد که بر اساس آن پرستاران با ۲۵ سال سابقه کار در بخش دولتی و پنج سال بخشودگی که به آنها داده میشود، میتوانند با ۳۰ روز حقوق بازنشسته شوند، اما با اجرای این برنامه به دلیل کمبود نیرویی که وجود دارد، موافقت نمیشود.
ایمنا: میزان حقوق پرستاران را چگونه ارزیابی میکنید؟
خواستههای اصلی جامعه پرستاری در دورههای مختلف اجرایی نشده است و مورد کمتوجهی و حتی بیتوجهی قرار گرفته است، در حال حاضر شرایط به گونهای شده که حقوق و کارانه جامعه پرستاری مناسب نیست و حجم کار آنها زیاد، سخت و پراسترس است، عوامل پرخطر و ابتلاء به بیماریهایی مانند هپاتیت و ایدز نیز برای جامعه پرستاری وجود دارد، این در حالی است که در دنیا به دلیل همین مسائل، شغل پرستاری را متفاوت میبینند و احترام، توجه به منزلت اجتماعی، حقوق و پرداختهای پرستاران در اولویت است، این قیاس سبب میشود که پرستاران مسیرهایی را که وزارت بهداشت پیش روی آن گذاشته گزینش کنند، چرا که میزان حقوق ثابت پرستاران در کشور پایین است و به دلیل وجود حقوق بالاتر در کشورهای دیگر عدهای از پرستاران مهاجرت میکنند.
ایمنا: راهکار برونرفت از شرایط فعلی چیست؟
شریفی مقدم: در حال حاضر با توجه به شرایطی که وجود دارد، تعدادی از پرستاران کشور مهاجرت کردند وعدهای نیز به جای کار کردن در این حرفه با حقوق کم به مشاغل آزاد روی میآورند و ترک کار میکنند، تعدادی نیز که علاقهمند به مشاغل اداری هستند به سمت جذب در آموزش و پرورش، اداره مالیات و سایر مشاغل میروند و تمام این عوامل باعث میشود که امروز بیمارستانها خالی از پرستار شود.
در حال حاضر با کمبود پرستار در کشور مواجه هستیم و باید دغدغههای حوزه پرستاری رفع شود تا پرستاران بیکار برای جذب به این حرفه و کار در بیمارستانها تشویق شوند و پرستارانی که در این حرفه هستند، ماندگار شوند و مهاجرت یا ترک شغل نکنند و بیمارستانها از وجود پرستاران خالی نشوند.
پرستاران به دلیل وعدههای بی سرانجامی که در ادوار مختلف به جامعه پرستاری داده شده و اجرایی نشده است، نسبت به مسئولان در وزارت بهداشت بی اعتماد شدند و سرمایههای اجتماعی از دست رفته است، در واقع سیاستهای نادرست و کمتوجهی به جامعه پرستاران باعث شده که آنها دلسرد و بی اعتماد شوند، با این اوضاع پرستاران به طور مرتب اعتراض دارند و رفع مشکلات این حوزه نیازمند بازسازی است و نیاز به کار عملیاتی و اجرایی دارد، با توجه به اینکه بهزودی در آستانه روز پرستار هستیم امیدواریم تغییر و تحولات مؤثری در وضعیت پرستاران ایجاد شود و آنها بتوانند با خیال آسوده در خط مقدم نظام سلامت خدمت کنند.