مادههای مغذی به سه گروه اصلی تقسیم میشوند که بدون آنها نمیتوان ادامه یافت. این گروهها شامل پروتئینها، کربوهیدراتها و چربیها هستند. پروتئینها از واحدهای کوچکتری به نام اسیدآمینه تشکیل شدهاند که به علامت نیتروژن متمایز میشوند. این پروتئینها در سراسر بدن فعالیت بسیاری دارند و سلولها برای بقا به آنها نیاز دارند.
گفتنی است که تمام فعالیتهای حیاتی بدن، از جمله گوارش، تنفس، ایمنی، خونرسانی، سیستم عصبی، رشد و نمو، تشکیل و حفظ عضلات و استخوانها به پروتئین وابسته است. پروتئینهای بدن از مجموع ۲۱ نوع اسیدآمینه تشکیل شدهاند. اما بدن فقط ۱۳ نوع را میتواند تولید کند و برای کالریهای باقی مانده، از طریق مواد غذایی باید تأمین شود.
هشت اسیدآمینهای که بدن تولید میکند با نام «اسیدهای آمینه ضروری» شناخته میشوند. مواد غذایی حیوانی بهترین منبع برای دریافت پروتئین کامل هستند و پروتئینهای کامل تمام هشت اسید آمینه ضروری را دارند. اما پروتئینهای غیرکامل که بیشتر منبع گیاهی دارند، فقط از تعدادی از این اسید آمینهها تشکیل شدهاند.
نهایت عدم دریافت کافی پروتئین با مشکلاتی مانند عقبماندگی رشد، ضعف بدن، افزایش ابتلا به عفونتها، تحلیل عضلات، ریزش مو، کاهش یادگیری، کمخونی و موارد دیگر همراه است. کمبود پروتئین فقط در افراد کم وزن و لاغر نیست بلکه در افراد با اضافهوزن که الگوی غذایی پرچرب و پرکربوهیدرات بدون توجه به منابع پروتئینی را داشته باشند نیز به وجود میآید.
برای تأمین پروتئین مورد نیاز بدن، منابع پروتئین باید شناخته شده و در برنامه غذایی لحاظ شوند. منابع حیوانی شامل گوشتها، لبنیات و تخممرغ هستند. اما باید محدودیتهایی برای مصرف گوشت به ویژه گوشتقرمز را در نظر گرفت. همچنین حبوبات و سویا نیز از منابع خوب پروتئینهای گیاهی محسوب میشوند و باید پروتئینهایی از این دست را با یکدیگر مصرف کرد تا از کفایت اسیدهای آمینه اطمینان حاصل شود.
دانشمندان و کارشناسان به صورتی آموزشهای لازم در زمینه تنظیم سبد غذایی خانوار با هدف دریافت کافی پروتئینها را به ویژه در ارتباط با کودکان، سالمندان و زنان باردار مورد توجه قرار دهند.