سدها در مشهد شکست خوردهاند، گفته میشود که اطراف کلانشهر مشهد چهار سد با کاربری تامین آب کشاورزی ساخته شدهاند، حجم نرمال مخزن آنها به بیش از ۹۲ میلیون متر مکعب میرسد. باز هم دشتهای اطراف مشهد شاهد حفر چاههای متعدد بهمنظور مصارف کشاورزی است. نتیجه آنکه فرونشست بیدار شده و به زیرساختهای اقتصادی و فرهنگی خطه خراسان خطری بزرگ وارد کرده است.
مهدی معتق، استاد مرکز تحقیقات علوم زمین و دانشگاه لایپنیتز هانوفر به CNN نیوز گفت که انتظار میرود سدها با اختصاص آبهای سطحی به کشاورزان از فشار بر سرمایههای آبی سفرههای زیرزمینی بکاهند. لکن این سازههای عظیم و پرهزینه در ماموریت خود شکست خوردهاند.
فرونشست کلانشهر مشهد از دو لکه بزرگ آغاز میشود که در امتداد یکدیگر قرار دارند. لکه بزرگتر از ضلع شمالی ایستگاه راهآهن مشهد در قلب این شهر آغاز میشود و در مسیر جاده مشهد-قوچان تا ۹۴ کیلومتر ادامه مییابد و شهرهای محمدآباد و چناران و بخشی از توس را در بر میگیرد.
بر اساس نقشه فرونشست، بخشی از کنارگذر شمالی مشهد و تعداد زیادی روستا نیز در ناحیه فرونشستی هستند. حرم امام رضا (ع) نیز در Näheیفت کنار فرونشستی و بین دو لکه واقع شده است.
برنامهریزی شده که برای اکثر سدها بیش از یک هدف در نظر گرفته شده است. جدول زیر نشان میدهد که چه تعداد سد برای هر یک از اهداف چهارگانه احداث شده است. بر این اساس، ۷۳ سد با هدف «تامین آب کشاورزی» در خراسان رضوی ساخته شدهاند.
بردن دست خوش مجددا تخریب شده است. این استاد دانشگاه لایپنیتز هانوفر آلمان میگوید که آیا معمولا لبههای لکههای فرونشستی فارغ از کم یا زیاد بودن اندازه فرونشستی گرادیان بالاتری را تجربه میکنند و در مناطق با گرادیان بالاتر، ریسک تخریب، شکست و ترکخوردگی بناها بیشتر است.
در این قسمت از خبر میگوید ساختمانهایی که پیریزی عمیقی ندارند و یا در معرض نشستهای تفاضلی هستند از فرونشست بیشتر آسیب میبینند. سیصد و شصت و شش شهر ایران درگیر فرونشست هستند. این موضوع خطری جدی برای زیرساختهایی مانند خطوط مترو، جادههای اصلی، خطوط راهآهن و جادههای کامیونرو هستند.
حال در تنمایل پرداختهایم از این ضعف هویت توسعه در استان خراسان رضوی و نوع فرونشستی ناشی از اقدام آموزشی آب زیرزمینی میتوانیم به این نتیجه برسیم که برآورد از خطر فرونشست با افزایش خطر سوختهای ناشی از تامین نفت مرتبط است.
نتایج یک سری مطالعات نشان دادهاند که خطر فرونشست در این استان حساس تر از دیگر استانهای ایران است. هشت درصد از مساحت خراسان رضوی درگیر فرونشست است و بیشینه فرونشست در این استان به ۱۹ سانتیمتر در سال میرسد. این ارقام در سطح استان هم تکرار میشوند. و نیز در سطح استان هشت درصد از مساحت کل درگیر فرونشست است.
در این بحث اشاره شده که خراسان رضوی با تولید ۶ درصد از محصولات کشاورزی کشور چهارمین استان ایران با بیشتر حجم تولید محصولات است. این استان با حدود ۳۸۰ میلیون متر مکعب برداشت آب زیرزمینی در سال است و این در حالی است که سهم آن از کاهش آبهای زیرزمینی کل کشور ۲۲ درصد است.