بیماری‌های التهابی روده مانند کولیت اولسراتیو و بیماری کرون، از جمله مشکلات مزمن دستگاه گوارش هستند که می‌توانند کیفیت زندگی افراد را به شدت تحت تأثیر قرار دهند. این بیماری‌ها با علائمی نظیر درد شکم، اسهال مزمن، خونریزی رکتال و کاهش وزن همراه بوده و نیاز به درمان‌های طولانی‌مدت دارند. در میان داروهای مختلفی که برای کنترل و درمان این شرایط استفاده می‌شوند، قرص مزالازین (Mesalazine) به عنوان یکی از موثرترین و ایمن‌ترین گزینه‌ها شناخته شده است.

اشکال دارویی مزالازین

• قرص
• شیاف
• ساشه گرانول

موارد مصرف قرص مزالازین

قرص مزالازین (Mesalazine) یا مسالامین یک داروی ضد التهابی است که عمدتاً برای درمان بیماری‌های التهابی روده مانند کولیت اولسراتیو و بیماری کرون مورد استفاده قرار می‌گیرد. این دارو به کاهش التهاب در روده کمک کرده و علائم این بیماری‌ها مانند اسهال، درد شکمی و خونریزی را کنترل می‌کند. مزالازین به عنوان یک آمینوسالیسیلات (5-ASA) عمل می‌کند و به طور مستقیم در مخاط روده تاثیر می‌گذارد تا التهاب را کاهش دهد.

آثار فارماکولوژیک و مکانیسم اثر قرص مزالازین

قرص مزالازین مستقیماً در دیواره روده بزرگ و روده کوچک عمل کرده و باعث مهار مسیرهای التهابی می‌شود. این دارو تولید واسطه‌های التهابی مانند پروستاگلاندین‌ها و لوکوترین‌ها را کاهش می‌دهد. این دارو آنزیم‌های لیپوکسیژناز و سیکلوکسیژناز را که در تولید مواد التهابی دخیل هستند، مهار می‌کند. این موضوع منجر به کاهش تولید متابولیت‌های التهابی در روده می‌شود. مزالازین دارای خاصیت آنتی‌اکسیدانی است و می‌تواند رادیکال‌های آزاد را که به فرآیندهای التهابی کمک می‌کنند، مهار کند.

مقدار مصرف قرص مزالازین

قبل از مصرف قرص مزالازین، اطلاعات دارویی موجود در بسته بندی شامل مقدار و زمان مصرف را با دقت بررسی کنید. نحوه مصرف قرص مزالازین بسته به شدت بیماری، نوع بیماری التهابی روده (کولیت اولسراتیو یا بیماری کرون)، و نسخه پزشک ممکن است متفاوت باشد. قرص را به صورت کامل همراه با یک لیوان آب مصرف کرده و از جویدن یا خرد کردن دارو خودداری کنید. خرد کردن یا جویدن قرص منجر به آزادسازی فوری و در نتیجه افزایش خطر عوارض جانبی خواهد شد.

نحوه مصرف قرص مزالازین

• دوز معمول برای بزرگسالان ممکن است بین 1.5 تا 4.8 گرم در روز باشد که معمولاً پزشک دارو را به صورت یک یا چند بار در روز تجویز می‌کند (مثلاً 2 تا 4 بار در روز). این دارو را می‌توان با غذا یا بدون غذا مصرف کرد، اما بهتر است طبق توصیه پزشک عمل شود.
• درمان با مزالازین ممکن است طولانی‌مدت باشد و برای پیشگیری از عود بیماری، حتی بعد از بهبود علائم، مصرف آن ممکن است ادامه پیدا کند. هرگز بدون مشورت با پزشک، مصرف دارو را قطع نکنید، حتی اگر احساس بهبودی دارید.
• در طول درمان با قرص مزالازین، آب کافی بنوشید تا احتمال ایجاد مشکلات کلیوی کاهش یابد. مصرف منظم و دقیق دارو طبق دستورات پزشک، برای کنترل و پیشگیری از عود بیماری بسیار مهم است. در صورت بروز علائمی مانند درد شدید شکم، خونریزی غیرمعمول یا واکنش‌های آلرژیک، مصرف دارو را متوقف کرده و فوراً به پزشک مراجعه کنید.
• در صورت فراموشی یک نوبت از دارو، به محض یادآوری آن را مصرف کنید. اگر نوبت فراموش شده نزدیک به نوبت بعدی است، آن را فراموش کرده و دارو را مطابق با نسخه پزشک ادامه دهید. هرگز برای جبران دوز از دست رفته یک نوبت را دو بار استفاده نکنید.

موارد احتیاط

قبل از مصرف قرص مزالازین، اگر به آن یا سایر ترکیبات موجود در دارو حساسیت دارید، از مصرف خودداری کنید. در صورت داشتن سوابق پزشکی از جمله سابقه شخصی یا خانوادگی گلوکوم (نوع بسته شدن زاویه)، مشکل در ادرار کردن (مانند بزرگ شدن پروستات)، سایر مشکلات معده و روده (مانند کندی روده، انسداد، کولیت اولسراتیو، عفونت، اسید معده کم، ایلئوستومی یا کلوستومی بیماران مبتلا به اسهال)، تیروئید پرکار، مشکلات قلبی و… با پزشک مشورت کنید. در ادامه به موارد احتیاط قرص مزالازین خواهیم پرداخت؛

• اگر به داروی مزالازین یا سایر آمینوسالیسیلات‌ها (مانند سولفاسالازین) و هر یک از ترکیبات موجود در دارو حساسیت دارید، حتماً به پزشک اطلاع دهید.
• افرادی که دچار مشکلات کلیوی هستند باید با احتیاط از این دارو استفاده کنند، زیرا مزالازین ممکن است به عملکرد کلیه آسیب برساند. پزشک ممکن است قبل و در طول درمان، عملکرد کلیه‌ها را بررسی کند. افرادی که دچار مشکلات کبدی هستند نیز باید با احتیاط این دارو را مصرف کنند، زیرا عملکرد کبد ممکن است تحت تأثیر قرار بگیرد.
• افرادی که دچار آسم یا سایر بیماری‌های ریوی هستند، ممکن است نیاز به نظارت دقیق‌تری داشته باشند زیرا قرص مزالازین می‌تواند علائم تنفسی را تشدید کند. در صورتی که سابقه انسداد روده دارید، باید پزشک خود را مطلع کنید، زیرا این دارو ممکن است باعث تشدید مشکلات روده‌ای شود.
• قرص مزالازین به طور کلی در دوران بارداری ایمن است، اما باید تحت نظر پزشک مصرف شود. همچنین، این دارو می‌تواند به مقدار کمی وارد شیر مادر شود، بنابراین در دوران شیردهی مصرف آن باید با احتیاط انجام شود.
• اگر داروهای دیگری مصرف می‌کنید، به پزشک خود اطلاع دهید، زیرا ممکن است تداخلاتی با قرص مزالازین داشته باشند. برخی از این موارد شامل برخی از داروهای ضدالتهابی غیراستروئیدی (NSAIDs)، داروهای سرکوب‌کننده سیستم ایمنی، و داروهای ضد انعقاد است.
• پزشک ممکن است برای بررسی عملکرد کلیه، کبد و سطح خون، آزمایشات دوره‌ای تجویز کند. این بررسی‌ها به تشخیص سریع هر گونه عوارض احتمالی کمک می‌کند. در صورت بروز علائمی مانند درد شدید شکم، خونریزی رکتوم، تیره شدن ادرار، زردی پوست یا چشم‌ها و واکنش‌های آلرژیک شدید (مانند کهیر، تورم، تنگی نفس)، فوراً به پزشک مراجعه کنید.

موارد هشدار قرص مزالازین

• مقدار مصرف در هر نوبت با توجه به برند تجاری دارویی که برای شما تجویز شده است، می‌تواند متفاوت باشد. به همین جهت حتما دارو را طبق دستور پزشک تهیه کنید و در صورت نیاز به تغییر برند تجاری دارو به هر دلیلی، حتما با پزشک مشورت کنید.
• از مصرف همزمان داروهای ضد سوء هاضمه با مزالازین خودداری کرده و حداقل قرص مزالازین را با دو ساعت فاصله از زمان مصرف این داروها میل کنید. زیرا داروهای سوء‌هاضمه می‌توانند پوشش مخصوصا گرانول‌های دارو را از بین ببرند.
• در صورت مصرف گرانول، مقدار مصرف تجویز شده را به دقت اندازه گیری نموده و روی زبان خود قرار داده، سپس با یک لیوان آب میل کنید. همچنین، می‌توانید دارو را قبل یا پس از غذا مصرف کنید.
• بعد از مصرف، به یک سمت دراز بکشید و زانوی پایی که رو قرار دارد را به داخل شکم خم کنید. سرنازل دارو را داخل مقعد قرار داده و به آرامی ظرف دارو را فشار دهید. این کار را تا زمانی که همه دارو به داخل مقعد انتقال یابد ادامه دهید.

موارد منع مصرف قرص مزالازین

• مزالازین در صورت وجود حساسیت مفرط به سالیسیلات‌ها و عیب کار کلیه نباید مصرف شود.

عوارض قرص مزالازین

حالت تهوع، استفراغ، سردرد، اختلالات بینایی، کاهش وزن، افزایش فشار خون، درد شکم، یبوست، کمردرد، درد مفاصل، تکرر ادرار و… برخی از عوارض قرص مزالازین می‌باشد. به یاد داشته باشید که پزشک شما تشخیص داده که مزایای آن برای شما بیشتر از خطر عوارض جانبی است. بسیاری از افرادی که از این دارو استفاده می‌کنند عوارض جانبی جدی ندارند. در صورت مشاهده علائم یک واکنش آلرژیک جدی، از جمله بثورات پوستی، خارش و تورم (به ویژه در صورت، زبان و گلو)، سرگیجه شدید، مشکل تنفسی، فورا به پزشک مراجعه کنید. در ادامه به برخی عوارض قرص مزالازین خواهیم پرداخت؛

• گوارشی: باد گلو، درد شکمی، یبوست
• تنفسی: نازوفارنژیت
• قلبی عروقی: افزایش فشار خون
• سیستم اعصاب مرکزی: سرگیجه، خستگی، درد، عصبانیت، خواب رفتگی اندام
• پوستی: راش پوستی، کچلی، آکنه ولگاریس
• غدد درون ریز و متابولیسم: افزایش تری گلیسرید سرم، کاهش وزن
• گوارشی: اسهال، تشدید کولیت اولسراتیو، نفخ، درد ناحیه فوقانی شکم، سوء هاضمه، تهوع، درد ناحیه تحتانی شکم، گاستروانتریت، بواسیر، ناتوانی در تخلیه کامل مدفوع، خونریزی گوارشی، اسهال خونی، پانکراتیت، استفراغ، درد رکتوم،‌ باد کردن شکم، درد مقعد و رکتوم، تهوع و استفراغ، کولیت
• ادراری تناسلی: خون در ادرار، تکرر ادرار
• عفونی: آنفلونزا، عفونت، عفونت ویروسی
• عصبی، عضلانی و اسکلتی: کمردرد، درد مفاصل، آرتروپاتی، درد پا
• چشمی: اختلالات بینایی
• گوشی: وزوز گوش
• تنفسی: رینیت، سینوزیت، سرفه، تنگی نفس

تداخل دارویی مزالازین

• تداخلات رده X (پرهیز): تداخل قابل‌توجهی مشخص نشده است.
• کاهش اثرات مزالازین توسط داروها: آنتی‌اسیدها، آنتاگونیست‌های گیرنده هیستامینی H₂، مهارکننده‌های پمپ پروتونی
• افزایش اثرات داروها توسط مزالازین: هپارین، هپارین‌ها (با وزن مولکولی پایین)، داروهای سرکوب‌کننده مغز استخوان، آنالوگ‌های تیوپورین، واکسن‌های حاوی ویروس آبله‌مرغان
• افزایش اثرات مزالازین توسط داروها: داروهای ضدالتهاب غیراستروئیدی

مصرف قرص مزالازین در دوران بارداری و شیردهی

قرص مزالازین به طور کلی در دوران بارداری نسبتاً ایمن در نظر گرفته می‌شود. مطالعات نشان داده‌ است که این دارو در دوزهای درمانی معمولی خطری برای جنین ندارد. در حقیقت، کنترل بیماری‌های التهابی روده در دوران بارداری اهمیت زیادی دارد، زیرا عدم کنترل این بیماری‌ها ممکن است به مشکلاتی مانند زایمان زودرس یا وزن کم نوزاد منجر شود. در دوزهای بالا، برخی از فرم‌های مزالازین ممکن است با افزایش خطر مشکلاتی برای جنین همراه باشند، بنابراین مصرف آن باید تحت نظارت دقیق پزشک انجام شود.

شرایط نگهداری قرص مزالازین

قرص مزالازین باید در دمای اتاق و به دور از نور نگهداری شود. توجه داشته باشید که اشکال دارویی مختلف از جمله قرص، شربت، شیاف، کرم، کپسول، گزانول و… باید دور از دسترس کودکان و حیوانات نگهداری شوند.

کلام آخر قرص مزالازین

این مقاله به بررسی درمان التهاب روده با قرص مزالازین، از مجله داروخانه آنلاین مثبت سبز پرداخت. قرص مزالازین (Mesalazine) به عنوان یک داروی مؤثر در درمان بیماری‌های التهابی روده نظیر کولیت اولسراتیو و بیماری کرون شناخته شده است. این دارو با عملکرد ضدالتهابی خود که عمدتاً از طریق مهار تولید واسطه‌های التهابی و کاهش فعالیت آنزیم‌های التهابی به دست می‌آید، به کاهش التهاب در مخاط روده کمک می‌کند و در نتیجه علائم مربوط به این بیماری‌ها را بهبود می‌بخشد.