به گزارش خبرگزاری ایمنا، بر اساس آمارهای موجود، سالانه سه تا چهار کودک از هر ۱۰۰ هزار کودک در جهان به انواع سرطان‌ها مبتلا می‌شوند و در این میان سرطان‌های لوسمی، لنفوم و مغز، شایع‌ترین آنها محسوب می‌شود؛ در واقع به عبارتی ساده، سرطان در پی رشد بی‌رویه و کنترل نشده دسته‌ای از سلول‌های بدن بروز می‌کند که می‌تواند هر ارگانی را درگیر کند و در مجموع در سراسر جهان، انواع مختلف سرطان کودکان منجر به فوت حدود ۹۶ هزار کودک می‌شود.
سرطان می‌تواند در هر سنی افراد را درگیر کند، اما با توجه به ضعیف بودن سیستم ایمنی کودکان، ابتلای آنها به سرطان می‌تواند بسیار رنج‌آور باشد، ابتلاء به این بیماری با توجه به اینکه کودکان توان بالایی برای ابراز درد و مشکلات خود ندارند می‌تواند خاموش یا پنهان باشد و از همین رو توجه والدین به بعضی علائم حائز اهمیت بالایی است.
بنابر اعلام متخصصان حوزه سرطان، علائمی از جمله اختلال بیماری، ابتلای مکرر به بیماری‌های مختلف، نداشتن تمرکز و تعادل، حالت تهوع، سردرد، داشتن تورم و التهاب در یک ناحیه، بی‌اشتهایی و داشتن رفتارهای غیرعادی از جمله مواردی است که می‌تواند نشان از ابتلای کودکان به بیماری و حتی سرطان داشته باشد و والدین باید نسبت به این علائم هوشیارانه رفتار کنند، همچنین چکاپ‌های دوره‌ای کودک تا سن رشد در زمینه تشخیص زودهنگام بیماری‌ها به ویژه سرطان بسیار تأثیرگذار است.
عوامل مختلفی از جمله ژنتیک، عوامل محیطی و سبک زندگی و بعضی اتفاقات در دوران جنینی از جمله استفاده مادر از بعضی داروها و قرارگیری در معرض مواد شیمیایی، می‌تواند منجر به ابتلای سرطان در کودکان شود و برای تشخیص سرطان در کودکان، پزشک نشانه‌ها و سوابق پزشکی خانوادگی را بررسی می‌کند و ممکن است پس از معاینه بالینی برای داشتن تشخیصی بهتر، آزمایش خون، تصویربرداری، نمونه برداری، آزمایش ژنتیک و آزمایش تراکم استخوان را تجویز کند.
تشخیص زودهنگام بیماری سرطان در کودکان از اهمیت بالایی برخوردار است، از همین رو به والدین و خانواده‌ها توصیه می‌شود به محض مشاهده علائم مشکوک به پزشک مراجعه کنند تا بررسی‌های لازم در خصوص فرزندان آنها انجام شود، در حال حاضر برای بیشتر سرطان‌های کودکان به خصوص لوسمی، درمان وجود دارد و ۷۰ درصد از کودکان مبتلا به بیماری سرطان درمان می‌شوند، همچنین سرطان خون نزدیک به ۸۰ درصد قابل درمان است.
شایع‌ترین انواع سرطان‌های کودکان چیست؟
یاشا مخدومی، متخصص رادیوانکولوژی و رئیس انجمن علمی رادیوانکولوژی ایران در گفت‌وگو با خبرنگار ایمنا با اشاره به وضعیت سرطان اطفال در کشور و جهان اظهار کرد: سرطان‌های اطفال به نسبت بزرگسالان بسیار شایع نیست؛ در کشورهای مختلف آمارهای گزارش شده از سرطان‌های کودکان بنابر تعریف آنها از سنین کودکی متفاوت است، برخی کشورها افراد را تا ۱۵ سال و برخی تا ۱۸ سال کودک محسوب می‌کنند، اما طبق اعلام سازمان ملل، افراد تا ۱۸ سالگی کودک محسوب می‌شوند و در تعریف سازمان بهداشت جهانی، افراد از سنین صفر تا ۱۹ سال کودک تعریف می‌شوند.
وی افزود: طبق آمار جهانی اعلام شده، در سال ۲۰۲۰، تعداد موارد سرطان‌های کودکان گزارش شده حدود ۴۰۰ هزار مورد بوده است و کشور ایران نسبت به آمار جهانی از نظر بروز سرطان وضعیت متوسطی دارد و حدود سه تا چهار کودک در هر ۱۰۰ هزار کودک ممکن است دچار سرطان شوند و نسبت به سرطان‌های بزرگسالان این عدد ۲ تا ۳ درصد سرطان‌ها را تشکیل می‌دهد.
رئیس انجمن علمی رادیوانکولوژی ایران تصریح کرد: شایع‌ترین انواع سرطان‌های کودکان در جهان و ایران شامل سرطان‌های خون و لنفاوی و به طور معمول در پیک سنی سنین دو تا چهار سال است و در هر سنی از زمان بدو تولد تا ۱۹ سالگی ممکن است لوسمی‌ها دیده شود و سرطان‌های لنفاوی به دو بخش سرطان هوچکین و غیرهوچکین تقسیم می‌شود.
مخدومی ادامه داد: پس از سرطان‌های خون و لنفاوی، سرطان‌های مغز از جمله سرطان‌های شایع کودکان به شمار می‌رود و پس از آن تومور نوروبلاستوما، تومور ویلمز (سرطان کلیه کودکان)، سارکوما، سرطان‌های استخوان و چشم مانند رتینوبلاستوما در کودکان شیوع بالایی دارد.
علائم و عوامل زمینه‌ساز ابتلای کودکان به سرطان
وی با بیان اینکه الگوی شیوع سرطان‌های بیان شده در ایران و سایر کشورها به صورت تقریبی مشابه است و تفاوت چندانی ندارد، گفت: مهم‌ترین عاملی که مشخص می‌کند کودک درگیر یک بیماری است، نداشتن توان بازی کردن است و علامت دوم بیماری کودک، داشتن تب‌های مداومی است که قطع نمی‌شود.
رئیس انجمن علمی رادیوانکولوژی ایران با بیان اینکه کم‌خونی، سردرد، حالت تهوع، اختلالات بینایی، درد در یک موضع خاص بدون وارد شدن ضربه و داشتن تورم از جمله دیگر علائمی است که والدین باید به آن توجهی ویژه داشته باشند، اضافه کرد: به طور معمول در سرطان‌های اطفال اختلالاتی که در ژن‌های منجر به بروز سرطان می‌شود، وجود دارد و این اختلالات ژنتیک یا به ارث می‌رسند یا به صورت مادرزادی هستند.
مخدومی با بیان اینکه در صورتی که مادر در زمان جنینی فرزند خود، در معرض موادمخدر، دخانیات داروها و اشعه‌ها قرار گیرد، احتمال ابتلای فرزند او به سرطان‌های اطفال افزایش می‌یابد، افزود: والدین باید از عوامل سرطان‌زا مانند سیگار و داروهایی که ممکن است منجر به ایجاد مشکل شود، پرهیز کنند، البته بعضی از موارد ژنتیکی قابل پیشگیری نیست و ممکن است بسیاری از این موارد با بررسی‌های ژنتیک در زمان جنینی و مشاوره‌های ژنتیک پیش از ازدواج قابل تشخیص و جلوگیری باشد.
وی خاطرنشان کرد: اغلب سرطان‌های کودکان جزو سرطان‌های درمان‌پذیر هستند که این موضوع در کشورهای پیشرفته به حدود ۸۰ درصد موارد بروز آنها می‌رسد که البته باید توجه داشت در صورت شناسایی زودهنگام سرطان‌های اطفال و انتخاب و آغاز درمان‌های مناسب برای آنها، احتمال موفقیت درمان بیشتر می‌شود و روش‌های ساده‌تر برای آنها تأثیرگذار است.
میزان بروز سرطان در گروه سنی ۱۴ سال و کمتر از آن، حدود ۱۶.۸ در هر ۱۰۰ هزار نفر است
علی مطلق، دبیر انجمن رادیوانکولوژی ایران در گفت‌وگو با خبرنگار ایمنا با اشاره به وضعیت سرطان‌های کودکان اظهار کرد: بر اساس بررسی‌های انجام شده، شایع‌ترین سرطان‌های کودکان در کشور شامل سرطان خون، پلتفرم‌ها، تومورهای کلیوی، تومورهای بدخیم استخوانی و تومورهای سیستم عصبی مرکزی است و عواملی از جمله شیوع چاقی میان نوجوانان و آلودگی هوا، از جمله عوامل زمینه‌ساز ابتلای کودکان به سرطان محسوب می‌شود.
وی با اشاره به ابتلای بیش از یک هزار کودک به طور روزانه به بیماری سرطان در جهان و با بیان اینکه خطر ابتلاء به سرطان در گروه سنی کمتر از ۷۵ سال طی سال ۲۰۲۰ حدود ۱۴.۷ درصد برآورد شده است، افزود: با توجه به اینکه حدود ۲۵ درصد از جمعیت کشور در گروه سنی ۱۴ سال و کمتر از آن قرار دارند، میزان بروز سرطان‌های کودکان حدود ۱۶.۸ در هر ۱۰۰ هزار نفر برآورد می‌شود.
دبیر انجمن رادیوانکولوژی ایران با بیان اینکه حدود ۲۰ تا ۳۰ درصد کودکان مبتلا به سرطان به حیات خود ادامه می‌دهند، تصریح کرد: درمان بیماری سرطان برای کودکان در کشورهای دارای درآمد بالا به بیش از ۸۰ درصد می‌رسد، اما خانواده کودکانی که در کشورهای با درآمد کم یا متوسط به این بیماری مبتلا می‌شوند، متحمل فشار بسیاری می‌شوند؛ درمان برای کودکان درگیر با این بیماری در کشورهای در حال توسعه در دسترس نیست یا در صورت در دسترس بودن، مقرون به صرفه محسوب نمی‌شود.
ابتکار جهانی GICC می‌تواند جان یک میلیون کودک را نجات دهد
مطلق با تاکید بر لزوم افزایش دسترسی به درمان برای کودکان مبتلا به سرطان در سراسر جهان و افزایش برابری در دسترسی به خدمات درمانی و بهداشتی ادامه داد: سازمان جهانی بهداشت در سپتامبر ۲۰۱۸ برنامه‌ای تحت عنوان ابتکار GICC ارائه کرد که هدف آن، دستیابی به نرخ بقای حداقل ۶۰ درصد برای کودکان درگیر با سرطان تا سال ۲۰۳۰ است.
وی با بیان اینکه اجرای این برنامه می‌تواند منجر به نجات جان یک میلیون کودک دیگر شود، گفت: بنابر اعلام سازمان جهانی بهداشت، اهداف کلیدی این طرح شامل افزایش ظرفیت و تقویت توانایی کشورها برای ارائه مراقبت‌های باکیفیت به کودکان مبتلا به سرطان، در اولویت قرار گرفتن سرطان کودکان و ارتقای اهمیت سرطان کودکان در سطوح جهانی، منطقه‌ای و ملی می‌شود.
دبیر انجمن رادیوانکولوژی ایران با اشاره به اینکه پوشش همگانی سلامت یکی از ابعاد برنامه مذکور است که منجر به دسترسی کودکان به خدمات جامع و ضروری مراقبتی در برابر بیماری سرطان منجر می‌شود، اضافه کرد: GICC ابتدا بر شش نوع سرطان رایج با درمان‌پذیری بالا کودکان که شامل ۵۰ تا ۶۰ درصد از سرطان‌های کودکان می‌شود و با درمان‌های موجود به راحتی قابل درمان هستند، تمرکز دارد.
امروزه درمان سرطان در ایران مطابق با کشورهای پیشرفته سراسر جهان صورت می‌گیرد و جدیدترین پروتکل‌های درمانی روز برای درمان بیماران سرطانی اجرا می‌شود و بر اساس مطالعات انجام شده، میزان شیوع سرطان با توجه به مواردی از جمله افزایش آلودگی‌های محیطی، اشعه‌های یونیزان و استفاده از مواد شیمایی، در دهه‌های اخیر در جوامع بشری افزایش یافته است و در بعضی سرطان‌ها به خصوص در بالغان که بیشتر تحت تأثیر عوامل محیطی قرار دارند، شاهد افزایش آمار سرطان هستیم.
در سرطان کودکان، عوامل محیطی کمتر مؤثر است، عوامل سرشتی بیشتر در بروز سرطان کودکان تأثیر دارد و اهمیت تشخیص زود هنگام سرطان در کودکان بر ضرورت توجه و دقت والدین و پزشکان در مواجهه با علائم و نشانه‌های بیماری در کودکان تاکید دارد، همچنین امروزه بیشتر کودکان مبتلا به سرطان خون با شیمی‌درمانی به صورت کامل بهبود می‌یابند و با توجه به اینکه بیشتر داروهای سرطان و درمان این بیماری بسیاری از خانواده‌ها را با مشکل مواجه می‌کند، خیران و مؤسسات حمایتی می‌توانند در این مسیر همراه و حامی خانواده‌ها و کودکان درگیر با این بیماری باشند.