به گزارش خبرگزاری ایمنا، بیماری‌های کبد انواع متعددی دارد و هر کدام به‌نوعی به این اندام حیاتی آسیب وارد می‌کند، کبد چرب یکی از شایع‌ترین بیماری‌های کبد است که به دلیل تجمع چربی در آن ایجاد می‌شود، کبد چرب که با نام استئاتوز کبدی نیز شناخته می‌شود، زمانی اتفاق می‌افتد که چربی در کبد تجمع پیدا کند.
کبد دومین ارگان بزرگ بدن است، این عضو به فرآوری مواد غذایی کمک و مواد مضر خون را فیلتر می‌کند، وجود مقدار کمی چربی در این اندام طبیعی است، اما تجمع بیش از حد آن می‌تواند به یک مشکل اساسی تبدیل شود، گاهی این بیماری را بیماری خاموش کبدی می‌نامند، به این دلیل که می‌تواند بدون ایجاد علائم رخ دهد، چربی زیاد کبد می‌تواند باعث التهاب کبد شده و به آن آسیب برساند، در موارد شدید این زخم می‌تواند نارسایی کبدی را در پی داشته باشد.
عوامل بروز بیماری کبد چرب متعدد است، از جمله الگوهای غذا خوردن، سطح فعالیت بدنی و روال خواب، عوامل اجتماعی تعیین‌کننده سلامت، ژنتیک و مصرف بعضی داروها، علاوه بر این افراد در صورت داشتن شرایط خاص مانند چاقی، دیابت یا تری گلیسیرید بالا ممکن است به کبد چرب مبتلا شوند، سو مصرف الکل، کاهش وزن سریع و سو تغذیه نیز ممکن است منجر به کبد چرب شود، با این حال ممکن است برخی افراد حتی اگر هیچیک از این شرایط را نداشته باشند، به کبد چرب مبتلا می‌شوند.
بیماری کبد چرب درمان دارویی ندارد
محمد جعفری، فوق تخصص گوارش و کبد بزرگسالان در گفت‌وگو با خبرنگار ایمنا، با اشاره به اینکه بیماری کبد چرب درمان دارویی ندارد، اظهار می‌کند: بیماری که کبد چرب دارد برای بهبودی باید راهکارهایی را که توسط انجمن‌های گوارش و کبد در دنیا توصیه شده است، را پیگیری کرده و توصیه‌ها را انجام دهد تا چربی‌های کبد به مرور زمان کمتر شده و به حالت اول بازگردد، افرادی که دچار مشکل کبد چرب هستند، باید بدانند بیماری کبد چرب آنها درمان دارویی ندارد، در حال حاضر انواع مختلف داروها در داروخانه‌ها و عطاری با قیمت‌های متفاوت به بیماران برای درمان کبد چرب توصیه می‌شود، باید بیماران آگاه باشند که مصرف این داروها کمک زیادی به درمان آنها نمی‌کند.
وی می‌افزاید: نیازی نیست که تمام بیماران برای بیماری کبد چرب هر چند ماه یک بار آزمایش داده و سونوگرافی و اقدامات تشخیصی پیشرفته‌تر مانند سی تی اسکن و ام آر آی را انجام دهند، متخصصان داخلی و گوارش تنها برای درصد کمی از بیمارانی که نیازمند به این اقدامات باشند، انجام این آزمایش‌ها را تجویز می‌کنند و آنها را به بخش‌های مربوطه ارجاع می‌دهند.
فوق تخصص گوارش و کبد بزرگسالان در خصوص مصرف داروهای گیاهی برای درمان کبد چرب تصریح می‌کند: در مورد مصرف داروهای گیاهی و عرقیجات برای کبد چرب مطالعات دقیق و علمی وجود ندارد و درصد اثرگذاری این داروهای گیاهی برای درمان کبد چرب زیاد نیست، لذا بیماران نباید وقت خود را با مصرف این داروها تلف کنند و بهتر است بدانند داروهای گیاهی فراورده‌هایی ناشناخته دارند و مصرف آن برای درمان کبد چرب می‌تواند باعث آسیب به کبد شود.
وی با بیان اینکه مهم‌ترین درمانی برای بیمار کبد چرب که می‌تواند کمک‌کننده باشد، فعالیت بدنی و تغییر سبک زندگی است، خاطرنشان می‌کند: به طور معمول نسل امروز نسبت به نسل گذشته فعالیت بدنی کمتری دارند و همین کم تحرکی باعث بروز بیماری کبد چرب در نسل امروز می‌شود، علاوه بر این نوع تغذیه‌ای که نسل امروز استفاده می‌کنند، نسبت به نسل گذشته ناسالم‌تر است و روغن‌های اشباع شده، سوسیس، کالباس، فست‌فودها، ساندویچ، پیتزا و غذاهای کنسرو شده را بیشتر مصرف می‌کنند و این روند باعث می‌شود که چربی‌های اضافه در بدن نسل امروز جمع شود و یکی از اعضای بدن که چربی اضافه را ذخیره می‌کند، کبد انسان است که باعث بروز بیماری کبد چرب در این گروه از افراد می‌شود.
جعفری عنوان می‌کند: برای افزایش فعالیت بدنی بهتر است که افراد به طور متوسط برای پنج روز در طول هفته یک فعالیت فیزیکی سنگین مانند پیاده‌روی سریع از ۳۰ تا ۴۵ دقیقه داشته باشند، این نوع پیاده‌روی باعث تحرک زیاد، افزایش سوخت‌وساز چربی بدن، کاهش وزن و بهبودی کبد چرب می‌شود.
تأثیر رژیم غذایی بر بهبود کبد چرب
وی درباره اهمیت رژیم غذایی مدیترانه‌ای برای بهبودی کبد چرب بیماران توصیه می‌کند: مصرف بیشتر سبزی‌ها، میوه‌ها، گوشت سفید، استفاده کمتر چربی‌ها و گوشت‌های قرمز برای بیماران کبد چرب توصیه می‌شود، بیماران باید بدانند کربوهیدرات اضافه در بدن تبدیل به چربی می‌شود، باید مصرف کربوهیدرات برای کاهش چربی بدن نیز کاهش پیدا کند، استفاده از روغن زیتون و روغن کلزا برای کاهش چربی بدن در اولویت قرار گیرد.
عضو هیئت علمی دانشگاه علوم پزشکی اصفهان اظهار می‌کند: مصرف الکل و داروهایی که متابولیسم مشخص ندارند و در باشگاه‌های بدن‌سازی مصرف می‌شود، برای کبد مضر هستند، استفاده از داروهای هورمونی نیز برای کبد انسان ضرر دارد، مطالعات نشان داده است که مصرف قهوه برای بهبود کبد چرب و کاهش درصد چربی کبد مفید است، اما افراد باید بدانند مصرف قهوه بین برخی از بیماران می‌تواند موجب اختلالات گوارشی یا تپش قلب شود و توصیه می‌شود افراد روزی یک یا دو فنجان قهوه دم کرده بدون شکر را مصرف کنند و اگر عوارض مصرف قهوه در بدن آنها دیده شد، ضرورتی ندارد که به مصرف ادامه دهند.
وی تاکید می‌کند: لازم است بیمارانی که دچار کبد چرب هستند علاوه بر فعالیت بدن و تغییر سبک زندگی و رعایت رژیم غذایی اگر دچار فشارخون و قند خون بالا هستند، این موارد را هم به طور دقیق کنترل کنند، به دلیل اینکه کنترل این موارد از درمان کبد چرب هم مهم‌تر است.
پنهان بودن علائم خطر بیماری کبد چرب / افراد لاغر نیز به کبد چرب مبتلا می‌شوند
هادی عبداللهی، فوق تخصص گوارش و کبد بزرگسالان در گفت‌وگو با خبرنگار ایمنا، با اشاره به اینکه کبد در بدن انسان وظایف متفاوتی را بر عهده دارد، اظهار می‌کند: مهم‌ترین عملکرد کبد سم‌زدایی بدن است، ذخایر انرژی، ذخایر منابع گلیکوژن در کبد، تولید پروتئین‌ها و آمینواسیدهای ضروری بدن، تولید ویتامین‌ها و فاکتورهای پیش‌انعقادی از دیگر وظایف این عضو در بدن است، کبد چرب بیماری شایع و بدون علامت است و این بیماری ارمغان زندگی شهرنشینی است.
وی می‌افزاید: فعالیت بدنی کمتر و کم‌تحرکی در زندگی شهرنشینی امروزه بیشتر شده و نوع غذاها پرچرب و پرکالری بوده است، بنابراین اضافه وزن و چاقی بین افراد رواج زیادی دارد و این موارد موجب افزایش بروز بیماری‌هایی مانند کبد چرب می‌شود، کبد چرب بین بزرگسالان شیوع بیشتری داشت، اما در سال‌های اخیر سن شیوع این بیماری کاهش یافته و بین کودکان هم گسترش پیدا کرده است، زیرا نوع بازی کودکان تغییر یافته است و در تحرک لازم را ندارند و به سمت بازی‌های نشسته و رایانه‌ای گرایش بیشتری دارند.
فوق تخصص گوارش و کبد بزرگسالان در خصوص پنهان بودن علائم خطر بروز این بیماری تصریح می‌کند: لازم است بدانیم تنها ۱۰ درصد چربی این عضو طبیعی است، داشتن چربی بیشتر و جایگزینی بافت طبیعی کبد با چربی می‌تواند علامت خطر باشد، بروز این بیماری در مراحل اولیه علامتی ندارد و افرادی که ریسک ابتلاء به این بیماری را دارند، باید مورد بررسی قرار گیرند.
وی با بیان اینکه خطر ابتلاء به این بیماری در برخی افراد بیشتر است، ادامه می‌دهد: بیماران مبتلا به دیابت مهم‌ترین گروه افراد پرخطر برای ابتلاء به بیماری کبد چرب هستند و حدود ۵۰ تا ۷۰ درصد آنها مبتلا به این عارضه می‌شوند، کبد چرب بیماری شایعی است و حدود ۲۵ تا ۳۰ درصد عموم افراد جامعه به این عارضه مبتلا می‌شوند که آمار بالایی است، در برخی افراد خطر ابتلاء به این بیماری بالاتر است، طبق بررسی‌ها ابتلاء به بیماری کبد چرب در افرادی که دچار فشار خون، دیابت نوع دو، چاقی شکمی و چربی خون هستند، افزایش دارد و عوارض ناشی از بروز این بیماری بیشتر است، برای مثال در بیماران دیابت نوع دو اگر به سمت بیماری کبد چرب پیش بروند، انتظار بروز فیبروز کبدی نیز وجود دارد.
عبداللهی تاکید می‌کند: افراد لاغر هم می‌توانند به کبد چرب مبتلا شوند، کسانی که زمینه ژنتیکی دارند و افرادی که چربی شکمی و زندگی کم‌تحرکی دارند، نیز در معرض خطر ابتلاء به این بیماری هستند و این بیماری تنها مختص افراد چاق نیست، بنابراین تغییر سبک زندگی مهم‌ترین بخش برای درمان بیماری کبد چرب است، اصلاح شیوه زندگی ۹۰ درصد بخش درمان را به خود اختصاص می‌دهد.
شیوه‌های درمانی عارضه کبد چرب / لزوم تغییر سبک زندگی برای درمان این بیماری
وی درباره روند تشخیص بیماری کبد چرب می‌گوید: برای تشخیص این بیماری در افراد پرخطر ابتدا آنزیم‌های کبد با آزمایش خون و سونوگرافی مورد بررسی قرار می‌گیرد، در این آزمایش‌ها می‌توان متوجه بروز این بیماری شد و در مراحل پیشرفته‌تر تشخیص مورد تأیید نهایی قرار می‌گیرد.
فوق تخصص گوارش و کبد بزرگسالان در خصوص عوارض بیماری کبد چرب برای سلامتی بدن عنوان می‌کند: کبد چرب بیماری شایع و بدون علامتی است و احتمال دارد مورد غفلت واقع شود و نگرانی از بروز این بیماری تنها چرب شدن کبد نیست، بیشترین نگرانی از بروز سکته و فیبروز کبدی در بیماران است و مرحله آخر درگیری با بیماری سیروز کبدی بوده که پیوند کبد تنها راه نجات این گروه از بیماران است.
وی در مورد شیوه‌های درمانی عارضه کبد چرب توضیح می‌دهد: تغییر سبک زندگی مهم‌ترین بخش برای درمان بیماری کبد چرب است، اصلاح شیوه زندگی ۹۰ درصد بخش درمان را به خود اختصاص می‌دهد، در حال حاضر دارو و درمان مؤثری برای این بیماری وجود ندارد و درمان بیماران در مسیر کاهش وزن، جلوگیری از بروز چاقی، انجام فعالیت‌های ورزشی هوازی، پرهیزهای غذایی و کم کردن مصرف کربوهیدرات‌ها، مواد قندی و شکرهای تصفیه شده قرار دارد.
عبداللهی تصریح می‌کند: پیوند کبد درمان مؤثری برای سیروز کبد است و کشور ما بهترین قطب در این زمینه است، اما برای انجام این عمل باید منتظر گرفتن عضو از افراد مرگ مغزی بود و پس از پیوند باید بیماران مراقبت‌های طولانی مدت داشته باشند و داروها را به‌طور مرتب مصرف کنند تا دچار عارضه نشوند.
مبرهن است؛ کبد عضو پردازشگر بدن است و مانند یک فیلتر عمل می‌کند، به‌وسیله کبد مواد مغذی و مفید غذایی که می‌خوریم، جذب و مواد مضر دفع می‌شود، به‌نوعی وظیفه پاک‌سازی خون به عهده کبد است، اما زمانی که همین کبد با تجمع بیش از حد سلول‌های چربی مواجه شود، نمی‌تواند وظیفه خود را به خوبی انجام دهد.
تشخیص بیماری کبد چرب به دلیل عدم وجود علائم در بسیاری از موارد چالش‌برانگیز است، انواع آزمایش خون مانند شمارش کامل گلبول‌ها، آزمایش هموگلوبین، تعیین سطح کلسترول و تری گلیسیرید، آزمایش هپاتیت c، سونوگرافی و در برخی موارد بیوپسی کبد ممکن است برای تشخیص و ارزیابی شدت بیماری کبد چرب استفاده شود.
افراد مبتلا به بیماری کبد چرب، اغلب هیچ علائمی ندارند تا اینکه بیماری پیشرفت می‌کند و به سیروز کبدی تبدیل می‌شود، سیروز کبدی مرحله پیش از سرطان کبد است، در سیروز کبدی بافت سالم کبد با بافت اسکار (فیبروز) جایگزین می‌شود و کبد به طور دائم آسیب می‌بیند، بنابراین مهم است در جوامع امروزی که تحرک افراد بسیار کم است، با تغییر سبک زندگی و داشتن برنامه غذایی صحیح از بروز این بیماری خاموش پیشگیری کرد.