گوش درد که از نظر پزشکی با نام اوتالژیا شناخته می‌شود، می‌تواند یک بیماری شایع و ناراحت کننده باشد که افراد در هر سنی را تحت تاثیر قرار می‌دهد. احساس درد یا ناراحتی در گوش می‌تواند از خفیف تا شدید متغیر باشد و ممکن است توسط عوامل زمینه ای مختلف ایجاد شود. درک علت گوش درد در مدیریت و درمان موثر این بیماری بسیار مهم است. در این مقاله، ما عوامل مختلفی را که می‌توانند به Otalgia کمک کنند را بررسی می‌کنیم و بینش‌های ارزشمندی را در مورد گزینه‌های تشخیص و درمان آن ارائه می‌کنیم.

علت گوش درد

درد گوش در حالت کلی یا ناشی از عفونت‌هایی است که در ناحیه گوش میانی ایجاد می‌شوند و یا در اثر عفونت در قسمت گوش خارجی است. هر یک از این دو حالت، در اثر عوامل مختلفی پدید می‌آیند که ذیلاً بخشی از مهمترین عوامل گوش را مورد بررسی قرار می‌دهیم.

عفونت گوش میانی

عفونت گوش که به عنوان اوتیت میانی نیز شناخته می‌شود، یکی از علل شایع گوش درد است که با التهاب و تجمع مایع در گوش میانی مشخص می‌شود. این وضعیت اغلب به دلیل عفونت باکتریایی یا ویروسی رخ می‌دهد که منجر به علائمی مانند گوش درد، فشار و گاهی تب می‌شود. اوتیت میانی در کودکان شایع‌تر است، اما می‌تواند افراد بزرگسال را نیز تحت تاثیر قرار دهد.

این نوع مشکل معمولاً به دنبال عفونت دستگاه تنفسی یا آلرژی ایجاد می‌شود که در اثر آن، مسیر شیپور استاش مسدود می‌شود و مایع گوش در قسمت گوش میانی به دام می‌افتد. درمان اوتیت میانی از طریق آنتی بیوتیک‌ها و مسکن‌ها صورت می‌پذیرد. در برخی موارد ممکن لوله‌ای در ناحیه مورد نظر جاسازی نمایند تا مایع انباشه شده گوش تخلیه شده و از عفونت بیشتر و مکرر جلوگیری شود.

تجمع جرم در گوش

تجمع جرم گوش که اصطلاحاً نهفتگی سرومن نیز نامیده می‌شود، از علل شایع گوش درد است. جرم گوش یک ماده طبیعی است که توسط گوش برای محافظت از مجرای گوش و به دام انداختن گرد و غبار و آلودگی‌ها تولید می‌شود. با این حال، زمانی که جرم گوش بیش از حد شده و سفت شود، می‌تواند مجرای گوش را مسدود کرده و منجر به علائمی مانند گوش درد، کاهش شنوایی و احساس پری گوش شود. عواملی مانند استفاده مدام از گوش پاک‌کن پنبه ای یا سمعک می‌توانند در تجمع بیش از حد جرم گوش نقش داشته باشند. درمان نهفتگی سرومن معمولاً از طریق نرم کردن جرم با قطره‌ گوش و شستشو با آب گرم یا ساکشن توسط متخصصین مربوطه انجام می‌شود.

عفونت سینوس‌ ها

عفونت سینوسی که به عنوان سینوزیت نیز شناخته می‌شود، می‌تواند یکی از دلایل بالقوه گوش درد باشد. هنگامی که سینوس‌ها به دلایل ویروسی یا باکتریایی ملتهب و عفونی می‌شوند، می‌توانند منجر به فشار و درد در گوش شوند. نزدیکی سینوس‌ها به گوش ممکن است باعث درد ارجاعی شده و ناراحتی در ناحیه گوش ایجاد نماید. عفونت سینوسی علاوه بر گوش درد ممکن است سبب احتقان بینی، درد صورت، سردرد و آبریزش بینی هم شود.

اگر سینوزیت ناشی از عامل باکتریایی باشد معمولاً با استفاده از آنتی‌بیوتیک‌ نسبت به درمان آن اقدام می‌شود. همچنین خرید داروی ضداحتقان‌ ، شستشوی بینی با نمک و مسکن‌ها هم موثر است. در هر صورت، مدیریت موثر سینوزیت می‌تواند به کاهش درد گوش مرتبط با عفونت‌های سینوسی و بهبود علائم کلی احتقان و ناراحتی کمک شایان توجهی نماید.

اختلالات مفصل گیجگاهی فکی

TMJ مفصلی است که فک را به جمجمه متصل می‌کند و اختلال در عملکرد این مفصل احتمال ایجاد درد در ناحیه گوش دارد. افراد مبتلا به اختلالات TMJ ممکن است علائمی مانند درد فک، صدای کلیک یا صداهای دیگری در هنگام حرکت فک، مشکل در جویدن و نتیجتاً گوش درد را تجربه کنند. درمان اختلالات TMJ غالباً شامل اصلاح سبک زندگی، تمرینات فک، تکنیک‌های مدیریت درد و در موارد شدید، آتل دندان یا جراحی باشد.

مشکلات دندان

مشکلات دندانی نیز می‌تواند یکی از دلایل شایع گوش درد باشد. مسائلی مانند پوسیدگی دندان، بیماری لثه، آبسه یا مشکلات دندانپزشکی می‌توانند منجر به درد ارجاعی در ناحیه گوش شوند. درد دندان به دلیل نزدیکی ساختارهای دندانی به مجرای گوش و اعصاب آن، می‌تواند به گوش درد منجر شود. مشکلات دندانی که احتمالاً باعث گوش درد می‌شوند عبارتند از دندان درد، حساسیت به غذاهای گرم یا سرد، لثه‌های متورم و ناراحتی در فک یا گوش. برای درمان گوش دردهای مرتبط با دندان باید اقدام به حل مشکلات دندان و رفع عفونت‌های لثه و ریشه نمود.

اختلال در شیپور استاش

اختلال عملکرد شیپور استاش به شرایطی اطلاق می‌شود که در آن شیپور استاش، مجرای باریکی که گوش میانی را به پشت گلو متصل می‌کند به درستی باز نشود. این وضعیت می‌تواند منجر به احساس پری یا فشار در گوش، همراه با علائمی مانند گوش درد، افت شنوایی، صدای زنگ در گوش (وزوز گوش) و گاهی اوقات سرگیجه شود. این اختلال می‌تواند ناشی از عوامل مختلفی از جمله آلرژی، عفونت‌های تنفسی فوقانی، عفونت‌های سینوسی، تغییرات فشار هوا (هنگام کوهنوردی، سفر هوایی یا غواصی) و یا مشکلات ساختاری در خود شیپور استاش باشد.

درمان اختلال عملکرد شیپور استاش غالباً شامل رسیدگی و رفع علت زمینه‌ای اختلال (مثلاً درمان آلرژی یا عفونت)، استفاده از داروهای ضداحتقان، استروئیدهای بینی و در برخی موارد مداخله جراحی باشد.

اجسام خارجی در گوش

وجود اجسام خارجی در گوش می‌تواند منجر به آسیب به کانال یا پرده گوش شده و تولید عفونت و درد نماید. جسم خارجی می‌تواند شامل هر چیزی از اسباب‌بازی‌های کوچک گرفته تا کبریت و مواد غذائی و حشرات و بطور کلی هر ماده دیگری شود. هنگامی که یک جسم خارجی در گوش قرار می‌گیرد، می‌تواند باعث درد، ناراحتی و آسیب احتمالی به کانال یا پرده گوش شود.

اجسام خارجی در گوش در برخی موارد ممکن است به مشکلاتی چون ترشح گوش، خونریزی یا کاهش شنوایی نیز منجر شوند. در صورت ورود جسم خارجی به گوش، بهترین کار این است که به‌جای دستکاری و تلاش برای خارج کردن آن، فوراً به پزشک مراجعه شود. چرا که در صورت دستکاری جسم خارجی، ممکن است که وضعیت بدتر شود.

ضربه یا آسیب به گوش

ضربه یا آسیب به گوش از دیگر علل گوش درد است که می‌تواند طیف وسیعی از حوادث را در بر گیرد. این عامل می‌تواند شامل ضربه‌های شدید به گوش یا آسیب‌های نفوذی ناشی از اجسام تیز باشد. ضربه به گوش می‌تواند منجر به عوارض مختلفی از جمله پارگی گوش خارجی، کبودی، هماتوم (جمع شدن خون)، آسیب به پرده گوش یا شکستگی استخوان گوش شود. بسته به شدت آسیب، افراد ممکن است علائمی مانند درد، خونریزی، کاهش شنوایی، صدای زنگ در گوش (وزوز گوش) یا سرگیجه را تجربه کنند. در صورت حادث شدن چنین اتفاقی، بسیار مهم است که سریعاً به پزشک مراجعه شود.

گوش شناگر

گوش شناگر که به عنوان اوتیت خارجی نیز شناخته می‌شود، یک بیماری است که معمولاً به دلیل باقی ماندن آب در گوش پس از شنا یا حمام کردن بصورت التهاب یا عفونت مجرای گوش پدیدار می‌شود. وجود رطوبت در گوش، محیط مناسبی را برای رشد باکتری‌ها یا قارچ‌ها ایجاد می‌کند که منجر به تحریک، تورم و درد در گوش می‌گردد. علائم گوش شناگر به اینصورت است با کشیدن گوش یا فشار دادن آن، احساس درد بیشتر می‌شود.

علائم دیگر شامل خارش داخل گوش، قرمزی و تورم مجرای گوش، تخلیه چرک و کم شنوایی موقت می‌شود. برای درمان گوش شناگر اغلب از قطره‌های آنتی بیوتیک یا ضد قارچ برای از بین بردن عفونت، همراه با اقداماتی برای خشک نگهداشتن گوش استفاده می‌شود. در برخی موارد اگر عفونت شدید باشد، ممکن است آنتی بیوتیک خوراکی تجویز شود. به منظور پیشگیری از این بیماری، باید گوش‌ها را پس از شنا و حمام، کاملاً خشک کرد. ضمناً هنگام شنا نیز بهتر است از گوش‌گیر استفاده شود.

بیشتر بخوانید: قارچ گوش چیست؟

تونسیلیت یا درد ارجاعی

تونسیلیت یا درد ارجاعی گلودرد به پدیده‌ای اطلاق می‌‌شود که در آن درد ناشی از التهاب لوزه‌ها یا گلودرد در نواحی غیر از خود گلو احساس می‌شود. این حالت زمانی می‌تواند رخ دهد که اعصابی که گلو و نواحی اطراف آن را پوشش می‌دهند، سیگنال‌های درد را به سایر قسمت‌های بدن نیز منتقل کنند. بعضاً درد ارجاعی ناشی از ورم لوزه یا گلودرد ممکن است در گوش‌ها احساس شود.

بعضاً هم ممکن است درد در نواحی گردن، فک و یا حتی سر نیز احساس بشود. ناراحتی در این نواحی ناشی از مسیرهای عصبی به هم پیوسته‌ای است که باعث می‌شود تا درد در مکان‌هایی غیر از منبع واقعی درد درک شود. درک این درد ارجاعی در تشخیص دقیق منبع ناراحتی و ارائه درمان مناسب بسیار مهم است.

ماستوئیدیت

ماستوئیدیت وضعیتی است که به التهاب یا عفونت استخوان ماستوئید که یک ساختار استخوانی برجسته در پشت گوش است، مربوط می‌شود. این وضعیت اغلب در اثر عفونت‌های گوش میانی درمان نشده یا درمان ناکافی، بروز می‌نماید. دلیل اصلی هم به این موضوع باز می‌گردد که عفونت گوش میانی در صورت درمان نشدن، می‌تواند به استخوان ماستوئید سرایت نماید.

استخوان ماستوئید حاوی سلول‌های هوایی است که با گوش میانی در ارتباط هستند و هنگامی که عفونت رخ می‌دهد، این سلول‌های هوا می‌توانند با چرک پر شوند و منجر به التهاب و درد شوند. علائم ماستوئیدیت شامل درد گوش، تورم و حساسیت پشت گوش، تب، تخلیه از گوش و کاهش شنوایی هستند. در موارد شدید، ماستوئیدیت می‌تواند منجر به عوارضی چون تشکیل آبسه، مننژیت و یا فلج عصب صورت شود.

بیشتر بخوانید: کمبود چه ویتامینی باعث وزوز گوش می شود؟

دردهای عصبی

درد عصبی سه قلو یا نورالژی گلوفارنکس می‌تواند منجر به درد شدید و تیرکشیدن درد گوش شود. درد عصبی سه قلو بر اعصابی که مسئول احساس در صورت و اطراف گوش هستند، تأثیر می‌گذارد. هنگامی که این عصب تحت تأثیر قرار می‌گیرد، شخص ممکن است درد ناگهانی، شدید و کوبنده‌ای در ناحیه گوش را تجربه کند که اغلب با فعالیت‌هایی مانند خوردن، صحبت کردن یا لمس صورت ایجاد می‌شوند.

به طور مشابه، درد عصبی گلوفارنژیال که عصب گلوسوفارنژیال را درگیر می‌کند، می‌تواند باعث درد شدیدی در ناحیه گلو و گوش شود. برای درمان این قبیل دردهای عصبی از داروهایی برای مدیریت حساسیت عصبی، بلوک‌ کردن اعصاب یا در برخی موارد از روش‌های جراحی برای کاهش فشار روی اعصاب آسیب‌دیده استفاده می‌شود.

تومورها

تومور ، چه خوش خیم باشند و چه بدخیم، اگر در گوش یا استخوان تمپورال یا ساختارهای مجاور آن قرار داشته باشند، پتانسیل ایجاد گوش درد را دارند. این توده‌ها می‌توانند بر ساختارهای حساس فشار وارد کنند و منجر به ناراحتی و درد در گوش یا اطراف آن شوند. علاوه بر این، تومورها ممکن است با عملکرد طبیعی بافت تداخل داشته و منجر به علائمی مانند کاهش شنوایی، پری گوش یا تغییر در تعادل شوند.

بسته به محل خاص و ماهیت تومور، علائم دیگری مانند وزوز گوش (زنگ در گوش)، ضعف صورت یا سرگیجه نیز ممکن است رخ دهد. تشخیص تومورهای گوش اغلب شامل مطالعات تصویربرداری مانند سی تی اسکن یا ام آر آی می‌گردد و درمان ممکن است شامل برداشتن تومور از طریق جراحی، پرتودرمانی یا ترکیبی از رویکردهای مختلف باشد. در صورت تجربه گوش درد مداوم یا نگران کننده، حتماً با پزشک مشورت نمائید.

بیشتر بخوانید: درمان وزوز گوش در خانه

جمع‌بندی

این مقاله از مجله داروخانه آنلاین مثبت سبز  سعی بر آن داشتیم تا مروری جامع از علل مختلف گوش درد را ارائه نماییم که هم ناراحتی عمومی و هم دردهای ناشی از عفونت‌ گوش میانی یا کانال گوش خارجی را در بر می‌گرفتند. در این ارتباط، چندین عامل کلیدی موثر در گوش درد از جمله عفونت گوش، تجمع جرم گوش، عفونت سینوسی، اختلالات مفصل گیجگاهی فکی (TMJ)، مشکلات دندانی، اختلال عملکرد شیپور استاش، اشیاء خارجی در گوش، ضربه یا آسیب به گوش، گوش شناگر، التهاب لوزه یا گلو درد ارجاعی، ماستوئیدیت، درد عصبی و تومورها مورد بررسی قرار گرفتند.

مقاله همچنین سعی داشت تا برای هر یک از مشکلات مذکور، درمان احتمالی پزشکی را نیز معرفی نماید. البته پر واضح است که همه درمان‌های معرفی شده باید توسط پزشک متخصص صورت پذیرند. هرچند ذکر این نکته نیز خالی از لطف نیست که در برخی موارد خفیف گوش درد، می‌توان از درمان‌های خانگی نیز برای مدیریت عفونت و درد بهره‌مند شد.