در دوران بارداری حتما بارها و بارها به این موضوع فکر کرده‌اید که قصد دارید وقتی برای نخستین بار فرزند خود را می‌بینید، چگونه از وی استقبال کنید؟ دوست دارید لحظه به دنیا آمدن نوزاد خود، بیهوش باشید یا اینکه همان لحظه وی را در آغوش بگیرید؟ زایمان طبیعی همواره برای بسیاری از مادران پراسترس و نگران‌کننده است. اما زایمان در آب تا حدود زیادی می‌تواند از شدت درد و نگرانی‌ها کاسته و تجربه شیرینی برای مادر و کودک بسازد. اگر می‌خواهید بدانید زایمان در آب چگونه است، با ما همراه باشید.

زایمان در آب برای چه کسانی مناسب است؟

فرایند زایمان در آب می‌تواند در بیمارستان، منزل یا زایشگاه تحت نظارت یک ماما یا پزشک زنان اتفاق بیفتد. زایمان در آب به این معنی است که بخشی از زایمان یا کل آن در وان یا استخر آب گرم اتفاق بیفتد. از مزایای زایمان در آب می‌توان به محیط آرام‌تر، درد کمتر و احتمال کمتر پارگی واژن اشاره کرد. مادرانی که گزینه خوبی برای زایمان در آب هستند، باید شرایط زیر را داشته باشند:

• نه ماه بارداری کامل شده باشد و مادر و جنین در سلامت کامل باشند.
• هیچ نوع عفونت و مشکل پزشکی وجود نداشته باشد.
• بارداری دو قلو یا چند قلو نباشد.
• سابقه فشار خون بالا وجود نداشته باشد.
• مادر سابقه اختلالات خونریزی نداشته باشد.
• سابقه سقط جنین وجود نداشته باشد.
• قبل از بارداری شرایط BMI فرد (شاخص توده بدنی) مناسب باشد.

حاملگی پرخطر نیاز به نظارت و دخالت پزشک در حین زایمان دارد. بنابراین ممکن است پزشک اجازه زایمان در آب را به هر کسی ندهد. مصرف مکمل بارداری و رعایت نکات تغذیه‌ای که پزشک ارائه می‌دهد می‌تواند در حفظ سلامتی مادر و جنین در دوران بارداری بسیار موثر باشد.

فرق زایمان طبیعی با زایمان در آب

زایمان طبیعی روی تخت بیمارستان صورت می‌گیرد و اگر فرایند انجام آن در آب باشد، به آن زایمان در آب می‌گویند. غوطه‌ور شدن در آب می‌تواند شدت انقباضات رحم را کاهش داده، احساس بهتری را برای مادر ایجاد کند و فرایند زایمان طبیعی را تسهیل نماید.

تحقیقات نشان می‌دهد که وقتی شما در آب گرم قرار می‌گیرید، اندورفین‌های مهار‌کننده درد به مغز سرازیر شده و در نتیجه فرد احساس آرامش بیشتری خواهد داشت.

زایمان در آب چگونه اتفاق می‌افتد؟

برای انجام زایمان در آب، یک وان بزرگ را با آب گرم پر می‌کنند و مادر باردار باید وارد آن شود. برخی از زنان تصمیم می‌گیرند که به محض شروع شدن درد زایمان وارد وان شوند و بعضی دیگر ترجیح می‌دهند که در مراحل آخر زایمان که تولد نوزاد نزدیک است وارد آب شوند. زایمان در آب به شکل زیر صورت می‌گیرد:

• زمانی که جنین در رحم رشد می‌کند، اکسیژن مورد نیاز خود را از طریق جفت و بند ناف دریافت می‌کند؛ نه از طریق دهان و ریه.
• زایمان در آب این امکان را ایجاد می‌کند که وقتی سر نوزاد از دهانه رحم خارج می‌شود، در آب بیاید که محیطی شبیه مایع آمنیوتیکی دارد که کودک طی 9 ماه در آن بوده است.
• نوزاد تا زمانی که سرش زیر آب است، نفس نمی‌کشد.
• وقتی سر نوزاد بالای آب می‌آید، گیرنده‎‌های عصبی وی تحریک می‌شوند تا اولین تنفس خود را تجربه کند و از ریه‌های خود برای دریافت اکسیژن استفاده نماید.

بیشتر بخوانید: برای کاهش درد زایمان چه بخوریم؟

مزایای زایمان طبیعی برای مادر

مهم‌ترین مزایای زایمان در آب عبارتند از:

• آرامش بیشتر و درد کمتر
• احساس سبکی و سهولت در حرکت
• بهبود گردش خون برای انقباضات موثرتر
• کاهش خطر پارگی واژن به دلیل آرامش بیشتر بدن
• خصوصی‌تر شدن محیط و تمرکز بیشتر

در مورد برخی از این مزایا در ادامه بیشتر شرح خواهیم داد:

آرامش بیشتر و درد کمتر

آب گرم تسکین‌دهنده است. بنابراین تصور اینکه چرا زایمان در آب آرامش بیشتری را ایجاد می‌کند، بسیار آسان است. وقتی زایمان در گرمای لذت‌بخش آب صورت می‌گیرد، به کاهش فشار خون مادر کمک شده و مراحل زایمان با آرامش خاطر بیشتری انجام خواهد شد.

به این نکته دقت داشته باشید که در آب، درد زایمان طبیعی همچنان وجود دارد اما به این دلیل که محیط آرامش‌بخش‌تر و لذت‌بخش‌‎تر است، شدت درد کمتر حس خواهد شد. برخی از مادران متوجه می‌شوند که امکان ایجاد احساس ارتباط بیشتر با نوزاد در آب از شدت درد آنها در حین زایمان می‌کاهد.

سهولت در حرکت

شناور بودن در آب، وزن بدن مادر را کاهش می‌‎دهد و امکان حرکت و موقعیت آزادتر را فراهم می‌کند. بسیاری از زنان اظهار می‌دارند که با حرکت در آب، انقباضات رحم را با شدت کمتری حس خواهند کرد.

بهبود گردش خون از فواید زایمان طبیعی در آب

استراحت در یک وان آب گرم در طول زایمان باعث ترشح اندورفین در بدن مادر شده و جریان خون بهبود می‌یابد تا انقباضات رحم به سهولت بیشتری صورت گیرند. در این صورت نه تنها درد کاهش می‌یابد، بلکه اکسیژن بیشتری برای بدن جنین فراهم خواهد شد.

کاهش خطر پارگی

یکی دیگر از مزایای زایمان در آب این است که احتمال پارگی شدید یا نیاز به اپیزیوتومی (برش جراحی) تا حد قابل توجهی کاهش می‌یابد. تصور بر این است که پرینه با نشستن در وان آب گرم، انعطاف‌پذیری بهتری خواهد داشت و نوزاد با سهولت بیشتری از شکم مادر خارج خواهد شد.

مزایای زایمان در آب برای نوزاد

این مزایا عبارتند از:

• استرس هنگام تولد کاهش می‌یابد و محیطی آرامش‌بخش برای تولد نوزاد فراهم می‌شود.
• تولد نوزاد در آب باعث می‌شود وی وارد محیطی شود که بسیار شبیه به فضایی است که به تازگی آنجا را ترک کرده است. (مایع آمنیوتیک)

خطرات زایمان در آب چیست؟

برخی از مشکلات احتمالی که در فرآیند زایمان در آب ممکن است رخ دهند، عبارتند از:

• ابتلای مادر یا کودک به عفونت: خون و ترشحات بخشی عادی از روند زایمان طبیعی هستند. هنگام زایمان در آب ممکن است چشم یا دهان کودک در معرض باکتری‌ها قرار گرفته و خطر ابتلا به عفونت افزایش یابد.
• امکان استفاده از اپیدورال و برخی داروهای مسکن که زایمان طبیعی را تسهیل می‌‎کنند، در طول زایمان در آب وجود ندارد.
• اگر آب داخل وان بیش از حد گرم باشد می‌تواند خطراتی را برای کودک ایجاد کند. بنابراین دمای آب باید به خوبی کنترل شده باشد.
• به ندرت ممکن است اتفاق بیفتد که نوزاد به محض تولد در آب نفس بکشد.
• بند ناف ممکن است قبل از بیرون آمدن کودک از آب پاره شود. این اتفاق بسیار نادر است اما اگر اتفاق بیفتد یک مشکل جدی به حساب می‌آید.

زایمان در آب با حضور همسر

متاسفانه امکان زایمان در آب با حضور همسر در ایران وجود ندارد اما این تجربه می‌تواند بسیار به‌یادماندنی و لذت‌بخش باشد. هرچه محیطی که یک زن در آن وضع حمل می‌کند، آرام‌تر باشد و حس بهتری را ایجاد کند، زایمان با سهولت بیشتری انجام خواهد شد. زمانی که همسر در کنار مادر است، مادر احساس امنیت بیشتری دارد، در هنگام درد می‌تواند به آغوش همسر خود پناه ببرد و همسر می‌تواند با کلمات انرژی‎‌بخش شدت درد را کاهش دهد.

بنابراین زایمان در آب با حضور همسر بسیار تجربه شیرینی می‌تواند باشد. البته معدود افرادی هم هستند که حضور همسر می‌تواند برای آنها استرس‌زا باشد که در این صورت باید از زایمان در آب با حضور همسر بپرهیزند. زایمان در آب در تهران و برخی شهرستان‌ها انجام می‌شود اما بدون حضور همسر.

چه کسانی نباید زایمان در آب داشته باشند؟

به طور کلی می‌توان گفت که افراد زیر کاندیدای مناسبی برای زایمان در آب نیستند:

• خانم‌هایی که زایمان زودرس یا دوقلو و چند قلو دارند.
• افرادی که زگیل تناسلی یا تبخال تناسلی دارند.
• زمانی که نوزاد چرخیده باشد و اول پاهای وی بیرون بیاید.
• اگر نوزاد نارس باشد.
• افرادی که مشکل انعقاد خون یا دیابت دارند.
• اگر میزان مکونیوم یا مدفوعی که جنین در شکم مادر می‌کند، زیاد باشد.
• افرادی که دچار مسمومیت بارداری شده‌اند.
• افراد مبتلا به عفونت
• خانم‌های زیر 17 سال و بالای 35 سال.

بیشتر بخوانید: عوارض زایمان طبیعی بر واژن و چگونگی بازگشت واژن به حالت قبل

هزینه زایمان در آب

عوامل مختلفی روی هزینه زایمان در آب تاثیر دارند. از جمله:

• نوع بیمارستان
• نوع بیمه‌ای که فرد دارد (داشتن یا نداشتن بیمه تکمیلی)
• دستمزد پزشک
• مدت زمان بستری بودن در بیمارستان
• تسهیلاتی که در بیمارستان ارائه می‌شود. اعم از: یک یا چند تخته بودن اتاق و داشتن یا نداشتن همراه.

به طور کلی می‌توان گفت که هزینه زایمان در آب تقریبا با هزینه زایمان طبیعی در یک محدوده یا رنج است. بدیهی است که اگر زایمان در بیمارستان دولتی صورت گیرد، نسبت به بیمارستان خصوصی قیمت بیشتری خواهد داشت.

در این مقاله از مجله داروخانه آنلاین مثبت سبز سعی کردیم اطلاعات جامعی در مورد زایمان در آب به شما ارائه دهیم. در پایان باید بگوییم که پزشک باید برای شما تعیین کند که کدام روش زایمان از بقیه برای شما بهتر است. اگر کاندیدای مناسبی برای زایمان طبیعی یا زایمان در آب نیستید، اصراری برای آن نداشته باشید.