سنگ کیسه صفرا یکی از بیماری‌های گوارشی نسبتاً شایع است که علائم متعددی دارد. این بیماری معمولاً به دلیل تشکیل سنگ‌های کوچک در کیسه صفرا اتفاق می‌افتد که می‌تواند منجر به عفونت‌ها یا انسدادهای جدی شود. درمان این بیماری نیازمند رژیم غذایی مناسبی است که بتواند به جلوگیری از تشکیل سنگ‌های جدید کمک کند و عوارض آن را کاهش دهد؛ بنابراین رعایت رژیم غذایی مناسب برای مبتلایان به سنگ صفرا از اهمیت بالایی برخوردار است. اما برای دفع سنگ کیسه صفرا چه بخوریم؟ این رژیم غذایی باید شامل مواردی مانند مصرف فیبر بالا، کاهش مصرف چربی‌های اشباع و شکر، مصرف آب به میزان کافی و محدودیت در مصرف مواد غذایی حاوی کلسترول باشد.

به‌عنوان یک بیمار با سنگ کیسه صفرا، لازم است به طور دقیق به رژیم غذایی خود توجه کنید و از موادی که می‌توانند عوارض بیشتری به همراه داشته باشند، پرهیز کنید. همچنین، مراجعه به پزشک و مشاوره با تغذیه‌شناس می‌تواند در تنظیم یک رژیم غذایی سالم و مناسب برای شما کمک کند.

سنگ کیسه صفرا چیست؟

مایع صفرا شامل موادی مانند کلسترول، بیلی‌روبین، نمک‌های صفراوی و لیستین است. سنگ‌های صفراوی معمولاً از کلسترول یا بیلی‌روبین تشکیل شده‌اند که در انتهای کیسه صفرا تجمع یافته و سپس به سنگ تبدیل می‌شوند. این سنگ‌ها به‌تدریج رشد می‌کنند و به اشکالی شبیه به توده تبدیل می‌شوند. سنگ‌های کوچکتر اغلب برای سلامتی مضر هستند، زیرا ممکن است در مجاری صفراوی حرکت کرده و باعث انسداد شوند. در این حالت، فرد با درد شدیدی مواجه می‌شود و لازم است به سرعت تحت درمان قرار گیرد. اما سنگ‌هایی که در جای خود ثابت می‌مانند، اغلب مشکلی برای فرد ایجاد نمی‌کنند.

آمارها نشان می‌دهد که سنگ کیسه صفرا در کشورهای توسعه‌یافته شایع‌تر است و حدود ۱۰ درصد از بزرگسالان و ۲۰ درصد از افراد بالای ۶۰ سال به آن مبتلا هستند.

بیشتر بخوانید: کیسه صفرا چیست؟

علائم ابتلا به سنگ کیسه صفرا

به طور معمول، سنگ صفرا علائم خاصی در فرد ایجاد نمی‌کند، اما زمانی که این سنگ‌ها حرکت کرده و مجرای صفرا را مسدود کنند، فرد ممکن است درد و علائمی را تجربه کند. برای شناخت بهتر علائم شایع سنگ کیسه صفرا، به موارد زیر توجه کنید. از رایج‌ترین علائم می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

• درد در قسمت بالای شکم و در سمت راست و زیر دنده‌ها
• درد در شانه راست یا کمر
• ناراحتی معده
• استفراغ
• سوءهاضمه و نفخ معده

درصورتی‌که علائم عفونت یا التهاب شدید را تجربه می‌کنید، باید هر چه سریع‌تر به بیمارستان مراجعه کنید. علائم هشداردهنده سنگ کیسه صفرا عبارت‌اند از:

• درد شدید شکمی که چند ساعت طول می‌کشد
• تب و لرز
• زردی پوست و چشم
• علت بروز سنگ کیسه صفرا

هنوز مشخص نیست که سنگ کیسه صفرا دقیقاً به چه دلیلی ایجاد می‌شود، اما پزشکان معتقد هستند که وجود برخی عوامل می‌توانند احتمال تشکیل این سنگ‌ها را افزایش دهند. یکی از عوامل مهم در تشکیل سنگ، وجود کلسترول زیاد در صفرا است که قادر به دفع آن نیست. همچنین، وجود بیش از حد بیلی‌روبین در صفرا نیز می‌تواند باعث بروز سنگ صفرا شود که این موضوع معمولاً به دلیل مشکلاتی مانند سیروز کبدی، عفونت‌های مجاری صفراوی و اختلالات خونی ایجاد می‌شود. همچنین، عدم کارکرد صحیح کیسه صفرا نیز می‌تواند منجر به غلیظ شدن صفرا و تشکیل سنگ در کیسه صفرا شود.

بیشتر بدانید: مصاحبه اختصاصی با جناب آقای دکتر طالب رضا درباره سنگ کیسه صفرا

روش‌های درمان سنگ کیسه صفرا

اگر علائم خاصی ندارید، معمولاً سنگ کیسه صفرا نیاز به درمان فوری ندارد. بااین‌حال، در اکثر افراد مبتلا به سنگ صفرا، لازم است صفرا از بدن خارج شود تا از احتمال انسداد مجرای صفراوی جلوگیری شود و علائم تشکیل سنگ برطرف شوند. برای این منظور، روش‌های مختلفی برای درمان وجود دارد که در ادامه به آنها اشاره می‌شود.

جراحی کوله سیستکتومی باز (cholecystectomy)

در روش جراحی برای درمان سنگ کیسه صفرا، پزشک برای برداشتن کیسه صفرا برش‌های بزرگی را روی شکم ایجاد می‌کند و سپس کیسه صفرا را از بدن فرد خارج می‌کند. این عمل جراحی ممکن است نیازمند چند روز بستری در بیمارستان باشد تا فرد به طور کامل بهبود یابد و عوارض پس از عمل جراحی کنترل شود.

جراحی سیستکتومی لاپارسکوپیک (Laparoscopic cholecystectomy)

یکی از شایع‌ترین روش‌های درمان سنگ کیسه صفرا، جراحی سیستکتومی لاپارسکوپیک است. در این روش، جراح از طریق برش‌هایی ریز یک لوله باریک به نام لاپاراسکوپ را وارد شکم فرد می‌کند. این لوله دارای نور و دوربین است که به پزشک این امکان را می‌دهد تا از طریق تصویربرداری دقیق، کیسه صفرا را بررسی کند. سپس با استفاده از دستگاه‌های مخصوص، پزشک می‌تواند کیسه صفرا را به طور دقیق و کامل از بدن فرد خارج کند. با بهره‌گیری از فناوری لاپاراسکوپی، روش جراحی به طور چشمگیری باعث کاهش درد و سرعت بیشتری در بازیابی فرد می‌شود؛ بنابراین، بیمار معمولاً بعد از عمل در همان روز از بیمارستان مرخص می‌شود.

دفع سنگ با رژیم

برای دفع سنگ کیسه صفرا چه بخوریم؟ یکی از بهترین روش‌ها برای درمان سنگ کیسه صفرا، تغییر در رژیم غذایی است. مصرف غلات و سبوس می‌تواند یک راهکار مؤثر برای دفع سنگ صفرا با رژیم باشد. در این روش، سبوس به مواد صفراوی در روده متصل می‌شود و سپس آن‌ها را از بدن دفع می‌کند. استفاده از این روش می‌تواند به تسریع در فرآیند دفع سنگ کمک کند و در پیشگیری از تشکیل سنگ‌های جدید نیز مؤثر باشد.

جراحی کوله سیستکتومی باز (cholecystectomy)

در روش جراحی برای درمان سنگ کیسه صفرا، پزشک برای برداشتن کیسه صفرا برش‌های بزرگی روی شکم ایجاد می‌کند و سپس کیسه صفر را از بدن خارج می‌کند. این عمل جراحی ممکن است نیازمند چند روز بستری در بیمارستان باشد تا فرد به طور کامل بهبود یابد.

داروی گیاهی برای درمان سنگ صفرا

در طب سنتی برای درمان سنگ کیسه صفرا از گیاهانی مانند زردچوبه، شاهتره، کاسنی، گل قاصدک، سیر، سداب، خرفه، رزماری، تمرهندی، برگ زیتون، گزینه، سنبل‌الطیب، گل همیشه‌بهار، گل محمدی، نعناع، سبوس برنج، زرشک، زبان‌گنجشک، ریواس و جعفری استفاده می‌شود. مصرف این گیاهان دارویی می‌تواند به کاهش درد و بهبود سنگ صفرا کمک زیادی کند.

بهترین رژیم غذایی برای سنگ صفرا

در ابتدای بررسی رژیم غذایی برای سنگ صفرا، باید توجه داشت که هیچ رژیم غذایی خاصی برای درمان علائم یا پیشگیری از سنگ کیسه صفرا وجود ندارد. بااین‌حال، برخی از غذاها ممکن است باعث تشدید علائم یا کاهش آنها شوند. برای برخی از افراد مبتلا به سنگ صفرا، عمل جراحی با نام کوله سیستکتومی ضروری است تا کیسه صفرا برداشته شود. اما مصرف یک رژیم غذایی کم‌چرب احتمالاً می‌تواند علائم را در زمان انتظار برای عمل جراحی کاهش دهد، زیرا کیسه صفرا برای ترشح صفرا در روده کوچک تحریک نمی‌شود.

یک برنامه غذایی متعادل برای بهبود علائم سنگ کیسه صفرا شامل موارد زیر می‌شود:

• مصرف میوه و سبزیجات: مصرف حداقل پنج وعده در روز میوه و سبزی را در رژیم غذایی خود بگنجانید.
• کربوهیدرات‌های نشاسته‌ای فراوان: انواع غلات کامل و محصولات غنی از نشاسته مانند برنج، نان و ماکارونی مفید هستند.
• شیر و لبنیات: مصرف محصولات لبنی کم‌چرب و پر پروتئین، مانند ماست و پنیر پروتئینی، مفید است.
• مصرف مقدار متوسطی از گوشت و ماهی: از گوشت‌های کم‌چرب مانند مرغ و ماهی استفاده کنید.
• محدودکردن مواد غذایی سرشار از چربی و قند: چربی‌های اشباع موجود در محصولات حیوانی را محدود کنید و از چربی‌های ناشتا استفاده کنید.
• مطمئن شوید که رژیم غذایی شما حاوی فیبر است.
• مصرف مایعات زیاد: حداقل دو لیتر مایعات مانند آب را در روز مصرف کنید.
• اجتناب از خوردن وعده‌های غذایی زیادی چربی.
• شناسایی و اجتناب از غذاهایی که ممکن است علائم را تشدید کنند.

غذاهای مفید برای بیماران مبتلا به سنگ صفرا

برای دفع سنگ کیسه صفرا چه بخوریم؟ هدف اصلی از رژیم غذایی برای کسانی که دارای سنگ کیسه صفرا هستند، کاهش فشار و استرسی است که ممکن است بر کیسه صفرا وارد شود. مطالعه‌ای انجام شده در سال ۲۰۱۵ نشان می‌دهد که رژیم‌های غذایی سالم، که از میوه‌ها و سبزیجات تازه، محصولات لبنی کم‌چرب، غلات کامل و حبوبات تشکیل شده باشند، می‌توانند درصد ابتلا به سنگ صفرا را تاحدودی کاهش دهند.

در مقابل، مصرف زیاد گوشت فراوری‌شده، نوشابه، غلات تصفیه‌شده و محصولات لبنیات پرچرب می‌تواند به افزایش خطر ابتلا به این بیماری منجر شود؛ بنابراین، توجه به الگوی غذایی مناسب و متناسب می‌تواند در حفظ سلامت کیسه صفرا مؤثر باشد.

مصرف غذاهای گیاهی

رژیم غذایی سالم مجموعه‌ای از مواد مغذی حیاتی را ارائه می‌دهد. این رژیم که از طیف گسترده‌ای از غذاهای گیاهی حاوی منبع عالی ویتامین‌ها، مواد معدنی و آنتی‌اکسیدان‌ها تشکیل شده است. این غذاها می‌توانند در پیشگیری از سنگ کیسه صفرا مؤثر باشند و کمک کنند که عملکرد بهتری از کیسه صفرا در هضم غذا داشته باشیم. آنتی‌اکسیدان‌ها، موادی هستند که به بدن کمک می‌کنند تا از مولکول‌های آزاد، معروف به رادیکال‌های آزاد، پاک‌سازی شود. این رادیکال‌ها در نتیجه فعالیت‌های طبیعی بدن و تنش‌های محیطی مانند مصرف غذاهای فراوری‌شده، تولید می‌شوند و می‌توانند به ایجاد استرس اکسیداتیو منجر شوند.

مصرف پروتئین و گوشت بدون چربی

پروتئین برای ترمیم و رشد بافت‌های بدن بسیار حیاتی است. مصرف گوشت قرمز و لبنیات، می‌تواند منابع خوبی از پروتئین باشند، اما توجه به میزان چربی موجود در آنها ضروری است، زیرا مصرف زیاد چربی می‌تواند به فشار بیشتر بر کیسه صفرا منجر شود. برای کمک به هضم غذا، غذاهای پروتئینی کم‌چرب می‌توانند گزینه مناسبی باشند، از جمله: طیور، ماهی، لبنیات بدون چربی، آجیل و مغز دانه‌ها، سویا و محصولات سویا، حبوبات مانند لوبیا و عدس، جایگزین‌های لبنی مانند شیر سویا. مطالعات نشان داده‌اند که مصرف زیاد پروتئین گیاهی می‌تواند به کاهش خطر ابتلا به بیماری سنگ کیسه صفرا کمک کند.

مواد غذایی حاوی فیبر

برای دفع سنگ کیسه صفرا چه بخوریم؟ به گفته کارشناسان، مصرف فیبر می‌تواند به سلامت گوارش کمک کرده و از سنگ کیسه صفرا نیز جلوگیری نماید. درواقع رژیم غذایی با فیبر بالا می‌تواند تولید لجن صفراوی را در کیسه صفرا کاهش داده و از بروز بیماری کیسه صفرا در افرادی که به‌سرعت وزن کم می‌کنند، جلوگیری نماید. منابع فیبر شامل میوه‌ها، سبزیجات، حبوبات، آجیل و دانه‌ها و غلات کامل هستند.

چربی‌های سالم

چربی‌های غیراشباع به‌ویژه امگا ۳ می‌توانند به حفظ سلامت کیسه صفرا کمک کنند. منابع اصلی امگا ۳ شامل ماهی‌های چرب، آجیل مانند گردو، دانه‌ها مانند دانه کتان، و روغن‌های ماهی یا بذر کتان می‌شوند. همچنین افراد می‌توانند مکمل‌های امگا ۳ را مصرف کنند، اما توصیه می‌شود ابتدا با پزشک مشورت کنند تا استفاده از مکمل‌هایی که برای همه مناسب نیستند، جلوگیری شود. اگر نیاز به خرید امگا 3 دارید، به داروخانه مثبت سبز مراجعه کنید.

مصرف قهوه

مصرف قهوه می‌تواند به افزایش ترشح صفرا و حرکت مثانه، افزایش مقدار ادرار و فراهم‌کردن آنتی‌اکسیدان‌ها که به کاهش التهاب سنگ کیسه صفرا کمک می‌کنند، منجر شود. اما برای افرادی با مشکلات گوارشی، به‌ویژه اسیدیته معده و مشکلات قاعدگی، مصرف قهوه باید معتدل باشد و همچنین باید به اندازه‌ مصرف قهوه دقت کرد تا به مشکلات دیگری مانند اضطراب و خواب‌آلودگی منجر نشود.

مصرف کلسیم

مصرف کافی کلسیم در رژیم غذایی می‌تواند به حفظ سلامت کیسه صفرا کمک کند. منابع غنی از کلسیم عبارتند از: سبزی‌های تیره و برگ‌دار مانند کلم‌پیچ و کلم‌بروکلی، غذاهای لبنی از قبیل ماست، پنیر و شیر، و جایگزین‌های لبنیات غنی‌شده مانند شیر بادام یا کتان. افرادی که در معرض خطر بیماری کیسه صفرا هستند، بهتر است لبنیات بدون چربی را انتخاب کنند.

مصرف غذاهای حاوی ویتامین c و منیزیم

ویتامین C، منیزیم و فولات می‌توانند در پیشگیری از سنگ کیسه صفرا و بهبود عملکرد کیسه صفرا در هضم غذا مؤثر باشند. منابع غنی از این مواد مغذی شامل میوه‌ها و سبزیجات تازه می‌شوند. ویتامین C در موارد زیر یافت می‌شود: فلفل قرمز و سبز، پرتقال و مرکبات دیگر، کیوی، کلم‌بروکلی، توت‌فرنگی و گوجه‌فرنگی. منیزیم نیز در منابع زیر موجود است: بادام و بادام‌هندی، بادام‌زمینی، اسفناج، لوبیاها، شیر سویا، آووکادو و برنج. همچنین، منابع خوب فولات شامل جگر گاو، اسفناج، نخودسیاه، غلات غنی‌شده، مارچوبه و دیگر غذاها هستند.

راه‌های پیشگیری از سنگ صفرا

برای جلوگیری از تشکیل مجدد سنگ کیسه صفرا، می‌توانید اقدامات و تغییراتی در روند زندگی و رژیم غذایی خود انجام دهید:

رژیم غذایی مناسب:

انتخاب غذاهای غنی از فیبر و کم‌چربی اشباع شده و کلسترول می‌تواند به کاهش احتمال تشکیل سنگ کیسه صفرا کمک کند. میوه‌ها، سبزیجات، مواد غذایی کامل غلات، ماهی و مواد غذایی پایه‌ای گزینه‌های مفیدی برای یک رژیم غذایی مناسب هستند.

مدیریت وزن:

حفظ وزن مناسب و جلوگیری از چاقی می‌تواند به بهبود سطح چربی‌ها در بدن کمک کنده و خطر تشکیل سنگ کیسه صفرا را کاهش دهد.

مصرف کافی آب:

مصرف آب به میزان کافی می‌تواند به رقیق‌شدن مایعات صفرا کمک کرده و از تشکیل سنگ‌های صفراوی جلوگیری کند.

اجتناب از چربی‌های اشباع شده:

محدودکردن مصرف چربی‌های اشباع شده موجود در محصولات لبنی، گوشت قرمز چرب و تخم‌مرغ می‌تواند به کاهش کلسترول خون کمک کند.

سخن پایانی

سنگ کیسه صفرا یک مشکل پیچیده و دردناک است که می‌تواند زندگی روزمره را تحت‌تأثیر قرار دهد. اما با اقدامات مناسب و تغییرات در روند زندگی، می‌توان از این بیماری جلوگیری کرد و از تشکیل مجدد سنگ‌ها جلوگیری نمود. اهمیت رژیم غذایی مناسب، ورزش منظم، مدیریت وزن، مصرف کافی آب و مداومت در داروهای تجویز شده توسط پزشک از جمله اقداماتی هستند که می‌توانند بهبودی و پیشگیری از عود بیماری را فراهم کنند.

همچنین، مهم است که همواره با پزشک خود در ارتباط باشید و هرگونه تغییر در وضعیت خود را به او اطلاع دهید. با پیروی از راهنمایی‌های پزشکی و راهکارهایی که در این مقاله از مجله داروخانه آنلاین مثبت سبز عنوان شد، می‌توانید از سلامت کیسه صفرا مراقبت کنید.