نقرس ازجمله بیماری‌های شناخته شده و نسبتاً رایج در میان ایرانیان است. بااین‌حال، بسیاری از ما اطلاعات کمی درمورد این بیماری داریم. ازاین‌رو، در این مقاله از مقالات پزشکی جدید سایت سیب ابتدا می‌بینیم که بیماری نقرس چیست، سپس به توضیح بیشتر درمورد این بیماری می‌پردازیم.

بیماری نقرس چیست؟

برای پاسخ این سؤال که نقرس چیست و چگونه درمان میشود بهتر است ابتدا به این سؤال پاسخ دهیم که بیماری نقرس چگونه ایجاد میشود. بیماری نقرس یا Gout در اثر اختلال در سوخت‌وساز اسیداوریک در بدن ایجاد می‌شود.

در بیشتر موارد، بیماری با التهاب دردناک مفاصل بروز می‌کند. شایع‌ترین شکل بروز بیماری به‌صورت یک حمله حاد است که در آن انگشت شست پای یک طرف دچار قرمزی، تورم و التهاب شدید و بسیار دردناک می‌شود.

درد، معمولاً ناگهانی در نیمه‌شب آغاز و فرد را از خواب بیدار می‌کند. شدت درد به حدی است که بیمار حتی تحمل یک روانداز و ملحفه کوچک را هم روی شست خود ندارد. نقرس ممکن است مفاصل سایر انگشتان پا و دست یا مفاصل بزرگ‌تر مانند مچ و پاشنه پا، زانو، مچ دست و آرنج را هم درگیر کند.

در این ‌گونه موارد ممکن است علائمی نظیر خشکی و محدودیت حرکت مفصل نیز به درد و قرمزی و تورم اضافه شوند. نقرس همچنین ممکن است باعث رسوب کریستال‌های اسیداوریک در کلیه و ایجاد سنگ کلیه شود.

علت بیماری نقرس چیست؟

حال ممکن است این سؤال برایتان پیش بیاید که واقعاً علت بیماری نقرس چیست؟ افزایش میزان اسیداوریک (Uric Acid) در بدن باعث ایجاد نقرس می‌شود. این افزایش می‌تواند به سه دلیل اتفاق بیفتد:

• بدن به‌طور طبیعی یا بر اثر یک بیماری و مصرف یک دارو میزان زیادی اسیداوریک تولید کند؛
• فرد غذاهای حاوی اسیداوریک فراوان مصرف کند؛
• کلیه فرد نتواند به میزان کافی اسیداوریک را از خون تصفیه کند.

با افزایش میزان اسیداوریک در خون، این ماده حالت محلول خود را از دست داده و تبدیل به کریستال‌های سوزنی شکل شده و در فضای بین مفاصل و در داخل مایع مفصلی رسوب می‌کند. با افزایش میزان این کریستال‌ها در مایع مفصلی، حرکت مفصل دردناک و محدود می‌شود. علائم نقرس در زنان و علائم نقرس در مردان مشابه است؛ اگرچه نقرس مقداری در مردان شایع‌تر است.

معمولاً فرایند رسوب کریستال‌های اسیداوریک در مفصل برای اولین بار به‌صورت ناگهانی و به‌سرعت در مفصل شست پا اتفاق افتاده و حمله حاد نقرسی به‌صورتی‌که شرح داده شد اتفاق می‌افتد.

عواملی که خطرات نقرس را افزایش می‌دهند

مصرف بیش‌ازحد غذاهای حاوی اسیداوریک، زیاده‌روی در مصرف نوشیدنی‌های الکلی، نداشتن تحرک و افزایش وزن و مصرف برخی از داروها ممکن است باعث ابتلا به نقرس یا خطرات نقرس شوند.

رژیم غذایی نقرس

در بیماران مبتلابه نقرس رعایت یک رژیم صحیح نقش بسیار مهمی در کنترل و درمان بیماری دارد. رژیم غذایی نقرس باید تاحدامکان حاوی اوریک‌اسید کمی ‌باشد.

غذاهایی که دارای مواد آلی به‌نام پورین (purines) هستند حاوی اسیداوریک فراوان‌اند. برخی غذاهای دریایی شامل ماهی کولی، ساردین، شاه‌ماهی، صدف دریایی، ماهی روغن (کیسه ماهی)، ماهی قزل‌آلا، ماهی هداک پورین فراوان دارند.

جگر قرمز، بیکن و بوقلمون نیز مقادیر قابل‌توجهی پورین دارند. انواع گوشت قرمز مانند گوشت گوسفند و گوساله، خوک و گوشت مرغ و اردک مقادیر کمتری پورین دارند. انواع خرچنگ و میگو نیز حاوی پورین ولی با مقادیر کمتر هستند.

فقط غذاهای غیرگیاهی مقصر اسیداوریک بالا نیستند. ازجمله حبوبات مضر برای نقرس می‌توان لوبیا خشک، دال، نخود خشک، سویا، لوبیا چشم‌بلبلی و لوبیا پخته را نام برد که محتوای پورین متوسطی دارند. این حبوبات مضر برای نقرس با اینکه پورین متوسطی دارند؛ اما، نسبت به غذاهای جانوری جایگزین‌های بهتری هستند.

غلاتی مانند بلغور جو دوسر، سبوس گندم و جوانه گندم نیز محتوای پورین متوسطی دارند. سبزیجاتی که باید از آن اجتناب کنید شامل مارچوبه، قارچ، اسفناج و گل‌کلم هستند.

میوه‌ های مضر برای نقرس

فروکتوز ماده‌ای است که در بسیاری از میوه‌ها وجود دارد و به آن‌ها طعم شیرین طبیعی می‌دهد. محققان ارتباط بین غذاهای سرشار از فروکتوز و علائم نقرس را گزارش می‌دهند که می‌تواند شامل درد مزمن باشد.

این میوه ‌های مضر برای نقرس عبارت‌اند از: سیب، هلو، گلابی، آلو، انگور، آلو خشک و خرما. خوردن این میوه‌ها درصورت ابتلا به نقرس اشکالی ندارد به شرطی که در حد اعتدال این کار را انجام دهید. مهم‌تر از این میوه‌ها، باید از نوشابه‌ها و آب‌میوه‌هایی که با شربت ذرت و با فروکتوز بالا شیرین شده‌اند نیز خودداری کنید. به‌جای آن، آب یا آب‌میوه‌های طبیعی بنوشید.

چه نوع ماهی برای نقرس مفید است؟

گفتیم که بسیاری از غذاهای جانوری ازجمله ماهی‌ها برای نقرس مضر هستند؛ اما، شاید بخواهید بدانید که چه نوع ماهی برای نقرس مفید است و افراد مبتلا می‌توانند از آن استفاده کنند.

بهترین گزینه‌ها عبارت‌اند از: مارماهی ژاپنی، گوشت راهب ماهی، ماهی سیبل. محتوای پورین گربه‌ماهی، ماهی دست و پا، ماهی قرمز، ماهی قزل‌آلا، کف ماهی و تیلاپیا کمی بیشتر است اما گزینه‌های خوبی هستند.

آیا بیماری نقرس خطرناک است؟

حال ممکن است این سؤالات برایتان پیش بیاید که آیا بیماری نقرس خطرناک است، آیا نقرس درمان قطعی دارد و آیا نقرس باعث سرطان میشود؟

نقرس به‌خودی‌خود یک بیماری شدید و خطرناک نیست خصوصاً اگر به‌خوبی فرایند درمان و پیشگیری رعایت شود. بنابراین می‌توان گفت درصورت درمان صحیح و پیگیری مناسب نقرس خطرناک نیست.

درمورد اینکه آیا نقرس درمان قطعی دارد یا خیر، نیز باید گفت که تاکنون دارو و درمانی وجود ندارد که علت ایجاد نقرس را کاملاً درمان کند. بلکه داروهای موجود از طریق کم‌کردن اوریک‌ اسید بدن به درمان نقرس کمک می‌کنند.

درمورد این سؤال که آیا نقرس باعث سرطان میشود نیز باید گفت خیر، نقرس باعث سرطان نمی‌شود؛ اما، درصورت درمان‌نشدن آسیب‌های جدی به کبد، کلیه و دیگر اندام‌های بدن وارد می‌شود.

آزمایش نقرس چیست؟

همان ‌گونه که گفتیم، در نقرس اوریک‌اسید افزایش می‌یابد؛ بنابراین، مهم‌ترین جزء پاسخ این سؤال که آزمایش نقرس چیست سنجش سطح اوریک‌اسید است. در کنار آن، یک آزمایش کبد و کلیه نیز انجام می‌شود و ممکن است پزشک آزمایش‌های اختصاصی‌تری برای تشخیص درخواست دهد.

همچنین، در بیشتر مواقع که فرد با حملات حاد مراجعه می‌کند ممکن است نمونه‌گیری از مایع مفصلی و آزمایش آن نیز انجام شود.

پیشگیری

داشتن یک رژیم غذایی مناسب و جلوگیری از افزایش بیش‌ازحد وزن، پرهیز از زیاده‌روی در مصرف گوشت به اشکال مختلف (حتی غذاهای دریایی)، اجتناب از مصرف بیش‌ازحد نوشیدنی‌های الکلی و افزودن مقادیر متعادل از غلات، سبزیجات و میوه‌ها به رژیم غذایی روزانه می‌تواند به پیشگیری از بیماری نقرس کمک کند.

درمان

درمان حمله حاد نقرسی به شکل درمان دارویی و شامل داروهای ضدالتهاب غیراستروئیدی (NSAIDS) و کورتیکواستروئیدها است. درمان مراحل مزمن بیماری نیز شامل داروهایی است که میزان اسیداوریک خون را به روش‌های مختلف کاهش می‌دهند.

افراد مبتلا باید از مصرف غذاهای حاوی پورین پرهیز کرده و آب فراوان بنوشند تا کلیه بتواند اسیداوریک اضافی را تصفیه کند. ورزش و تحرک کافی نیز باید پس از برطرف‌شدن حمله حاد نقرس در برنامۀ روزانۀ مبتلایان گنجانده شود. در دورۀ حمله حاد نقرسی باید از مصرف موادی که ادرار را اسیدی می‌کنند اجتناب کرد. بهتر است که دستورالعمل کامل غذایی برای این بیماران را پزشک آموزش دهد.

در خاتمه باید یادآور شد که، متأسفانه سن ابتلا به نقرس در حال کاهش است. در گذشته نقرس به بیماری پولدارها معروف بود؛ چون، سایر طبقات اجتماعی استطاعت مصرف زیاد گوشت را نداشتند و سبک زندگی ایشان مبتنی بر تحرک فراوان بود. تغییر سبک زندگی و کم‌تحرکی و رژیم غذایی نامناسب از عوامل افزایش میزان نقرس و کاهش سن ابتلا به آن هستند. رعایت رژیم غذایی مناسب، پرهیز از مصرف بیش‎ازحد الکل و داشتن تحرک کافی عواملی هستند که می‌توانند تا حد زیادی از خطر ابتلا به نقرس بکاهند.

اگر درمورد بیماری نقرس سؤالی دارید، سؤال خود را در قسمت نظرات بنویسید تا پزشکان سایت سیب به سؤال شما پاسخ دهند.

منابع:

https://www.ncbi.nlm.nih.gov

https://www.niams.nih.gov

https://www.arthritis.org

سوالات متداول در مورد بیماری نقرس