انگل‌ها به‌عنوان یکی از مهم‌ترین عوامل بیماری در جهان شناخته می‌شوند و تأثیرات گسترده‌ای بر سلامت انسان و دام‌ها دارند. انگل‌ها می‌توانند در انسان‌ها، حیوانات و گیاهان عفونت‌های متعددی را ایجاد کنند که ممکن است به شدت خطرناک باشند. یکی از داروهای کلیدی در مدیریت این نوع عفونت‌ها، مبندازول است. داروی Mebendazole به‌عنوان یک داروی ضدانگل از خانواده بندازول‌ها شناخته می‌شود. این دارو با تأثیر بر فعالیت سیستم ترکیبی انزیمی در انگل‌ها، به‌طور مؤثری در مهار رشد، تکثیر و بقاء آن‌ها نقش دارد. توانمندی این دارو در درمان انواع مختلف انگل‌ها آن را به یک ابزار قدرتمند در مواجهه با این نوع عفونت‌ها تبدیل کرده است.

اشکال دارویی مبندازول

1. قرص، جویدنی 100 میلی گرم (Emverm) و 500 میلی گرم (ورموکس)

موارد مصرف قرص مبندازول

مبندازول برای درمان عفونت‌های کرمی روده مانند کرم سوزنی، کرم گرد و کرم قلابدار استفاده می‌شود. برخی از موارد مصرف این دارو شامل کرم سوزنی (Enterobius vermicularis)، کرم گرد (Ascaris lumbricoides)، کرم شلاقی (Trichuris trichiura)، کرم قلابدار (Ancylostoma duodenale، Necator americanus)، Giardia Duodenalis (ژیاردیازیس؛ خارج از برچسب)، لارو احشایی مهاجر (توکسوکاریازیس) و… می‌باشد.

آثار فارماکولوژیک و مکانیسم اثر داروی Mebendazole

داروی مبندازول با مسدود کردن جذب گلوکز؛ از تشکیل میکروتوبول‌های کرمی در کرم‌های روده مستعد بالغ جلوگیری می‌کند. توزیع این دارو در سرم، مایع کیست، کبد، چربی سوزنی و کیست‌های لگنی، ریوی و کبدی صورت گرفته و بالاترین غلظت یافت شده در کبد؛ غلظت نسبتاً بالایی در لاروهای Trichinella spiralis دارای عضله یافت می‌شود. دفع آن از طریق مدفوع (در درجه اول) و ادرار (~2%) صورت می‌گیرد.

مقدار مصرف داروی Mebendazole

قرص مبندازول را طبق دستور پزشک خود، با یا بدون غذا از طریق خوراکی مصرف کنید. قرص جویدنی این دارو را به صورت کامل جویده و سپس قورت دهید. اگر احساس ناراحتی معده دارید، می‌توانید دارو را همراه با غذا میل کنید. برای درمان عفونت کرم سوزنی، دارو معمولاً به صورت یک دوز تجویز می‌شود و در صورت لزوم، درمان دوم ممکن است در چند هفته انجام شود. برای سایر انواع عفونت‌های رایج کرمی (مانند کرم گرد، کرم قلابدار)، مبندازول را طبق دستور پزشک، معمولاً دو بار در روز (صبح و عصر) به مدت 3 روز از طریق دهان مصرف کنید.

زمان مصرف قرص مبندازول

برای سایر انواع عفونت‌ها، دستورالعمل‌های پزشک خود را دنبال کنید. پزشک ممکن است به شما دستور دهد که این دارو را بیشتر از دو بار در روز و بیش از 3 روز مصرف کنید. ادامه مصرف داروی مبندازول دقیقاً طبق دستور پزشک بسیار مهم است. نسخه دارویی پزشک را تا آخرین دوز مصرف کنید، قطع زودهنگام دارو سبب بازگشت بیماری خواهد شد. اگر وضعیت بیماری شما ادامه یافت یا بدتر شد به پزشک خود اطلاع دهید.

طریقه مصرف داروی مبندازول در برگسالان

1. مبندازول برای کرم سوزنی 100 میلی گرم به صورت خوراکی به عنوان یک دوز واحد مصرف می‌شود. اگر 3 هفته بعد از درمان بهبودی حاصل نشد، دوره دوم درمان را آغاز کنید.
2. دوز مصرفی برای کرم گرد 100 میلی گرم به صورت خوراکی هر 12 ساعت به مدت 3 روز است. اگر 3 هفته پس از درمان بهبودی به دست نیامد، دوره دوم درمان توصیه می‌شود.
3. کرم شلاقی (Emverm)، 100 میلی گرم به صورت خوراکی هر 12 ساعت برای 3 روز متوالی استفاده می‌شود. اگر 3 هفته پس از درمان بهبودی به دست نیامد، دوره دوم درمان را آغاز کنید.
4. دوز مصرفی برای کرم قلابدار (Emverm)، 100 میلی گرم به صورت خوراکی هر 12 ساعت برای 3 روز متوالی است که اگر 3 هفته پس از درمان بهبودی به دست نیامد، دوره دوم درمان را شروع کنید.
5. برای Giardia Duodenalis، 200 میلی گرم به صورت خوراکی هر 8 ساعت به مدت 5 روز تجویز می‌شود.
6. در جهت لارو احشایی مهاجر (توکسوکاریازیس؛ خارج از برچسب)، 100-200 میلی گرم به صورت خوراکی هر 12 ساعت به مدت 5 روز استفاده می‌شود.

طریقه مصرف قرص مبندازول در کودکان

1. داروی مبندازول برای درمان کرم سوزنی در کودکان بالای 2 سال (اشکال دارویی Emverm)، 100 میلی گرم به صورت خوراکی به عنوان یک دوز واحد مصرف می‌شود که اگر 3 هفته بعد از درمان بهبودی حاصل نشد، دوره دوم درمان توصیه می‌شود.
2. کرم گرد در کودکان بالای 2 سال (اشکال دارویی Emverm)، 100 میلی گرم به صورت خوراکی هر 12 ساعت به مدت 3 روز استفاده شود. اگر 3 هفته بعد از درمان بهبودی حاصل نشد، دوره دوم درمان را آغاز کنید. همچنین درمان برای اشکال ورموکس در کودکان بالای 1 سال 500 میلی گرم به صورت خوراکی به عنوان یک دوز واحد می‌باشد.
3. برای کرم شلاقی در کودکان بالای 2 سال (اشکال دارویی Emverm)، 100 میلی گرم به صورت خوراکی هر 12 ساعت برای 3 روز متوالی استفاده شود. اگر 3 هفته بعد از درمان بهبودی حاصل نشد، دوره دوم درمان توصیه می‌شود. همچنین برای اشکال دارویی ورموکس در کودکان بالای 1 سال 500 میلی گرم به عنوان یک دوز واحد استفاده می‌شود.
4. در جهت درمان کرم قلابدار در کودکان بالای 2 سال (اشکال دارویی Emverm)، 100 میلی گرم به صورت خوراکی هر 12 ساعت توصیه می‌شود.

موارد احتیاط

قبل از مصرف داروی مبندازول، اگر به آن یا سایر ترکیبات موجود در دارو حساسیت دارید، از مصرف خودداری کنید. این دارو حاوی مواد غیرفعالی است که می‌تواند باعث واکنش‌های آلرژیک یا حساسیت‌ها شود. در صورت داشتن سوابق پزشکی خاص از جمله  شمارش خون پایین (کم خونی)، بیماری کبد، مشکلات روده (مانند بیماری کرون، کولیت اولسراتیو)، اختلال کلیوی، زخم معده یا خونریزی و… به پزشک مراجعه کنید. در دوران بارداری، این دارو فقط زمانی مصرف شود که به وضوح مورد نیاز است.

1. در صورت ابتلای بیمار به اختلال کبدی، این دارو باید با احتیاط و مشورت پزشک مصرف شود.
2. برای درمان کرمک، قبل از شروع درمان و یک هفته پس از آن، باید ناحیه اطراف مقعد به منظور یافتن تخم کرم، به ویژه در بیمارانی که علایم عفونت در آن‌ها پایدار است، بررسی شود.
3. برای بررسی آلودگی یا وجود کرم باید آزمایش‌های لازم مانند آزمایش مدفوع را انجام دهید. درمان این بیماری را زیر نظر پزشک خود انجام داده و از مصرف بی‌رویه دارو خودداری کنید.
4. در صورت فراموشی یک دوز مصرفی از دارو، به محض یادآوری دوز را مصرف کنید. اگر دوز مصرفی شما نزدیک به نوبت بعدی است، دوز فراموش شده را مصرف نکنید.
5. بیماران مبتلا به آلودگی کرم‌های قلاب‌دار و شلاقی، باید به صورت مکمل مقادیری آهن دریافت کنند.
6. در صورت مصرف مبندازول برای درمان کرمک بهتر است تمام افراد خانواده به طور همزمان درمان و بررسی شوند. همچنین، شستن لباس‌های خواب و تخت خواب بعد از درمان با دارو ضروری است تا آلودگی دوباره عود نکند.
7. در درمان آلودگی‌های داخل بافت‌ها ( مانند کیست‌ها) ، این دارو در مقادیر زیاد همراه با غذا، به ویژه غذاهای چرب باید مصرف شود تا مقدار بیشتری از دارو جذب شود.

موارد منع مصرف داروی مبندازول

1. حساسیت مفرط

عوارض جانبی قرص مبندازول (Mebendazole)

درد معده و شکم، استفراغ، اسهال، سردرد، سرگیجه یا خواب آلودگی برخی از عوارض جانبی داروی مبندازول می‌باشد. اگر هر یک از این اثرات ماندگار یا بدتر شد، فوراً به پزشک یا داروساز خود اطلاع دهید. به خاطر داشته باشید که این دارو تجویز شده زیرا پزشک شما تشخیص داده است که فواید آن برای شما بیشتر از خطر عوارض جانبی است. بسیاری از افرادی که از این دارو استفاده می‌کنند عوارض جانبی جدی ندارند. برخی از عوارض جانبی جدی این دارو شامل درد شدید شکم، خونریزی و کبودی آسان، علائم عفونت جدی (مانند گلودرد شدید و تب)، خستگی غیرمعمول و شدید، تشنج، ضعف، ادرار تیره یا صورتی، زردی چشم و پوست و… می‌باشد.

1. آنژیوادم
2. تب
3. سرگیجه و سردرد
4. لکوپنی
5. تشنج
6. خواب آلودگی
7. کهیر و خارش
8. آگرانولوسیتوز
9. آلوپسی (با دوزهای بالا)
10. درد شکم و اسهال
11. حالت تهوع
12. نکرولیز اپیدرمی سمی

تداخل دارویی مبندازول

تداخلات دارویی ممکن است نحوه عملکرد داروهای شما را تغییر یا خطر عوارض جانبی جدی را افزایش دهد. قبل از مراجعه به پزشک، لیستی از داروهای شیمیایی و گیاهی مورد استفاده خود تهیه کرده و به وی نشان دهید. دارو را طبق نسخه و دستور پزشک مصرف کنید تا خطر و تداخلی در شما ایجاد نشود. هرگز بدون مشورت با پزشک دوز مصرفی خود را افزایش، کاهش یا قطع نکنید. داروهای زیر در برخی موارد سبب تداخل دارویی با مبندازول شده است:

1. داروهای تداخل X: مترونیدازول (سیستمیک)
2. کاهش اثرات مبندازول توسط داروها: کاربامازپین، فوس فنی‌توئین، فنی‌توئین، ریتوناویر
3. افزایش اثرات مبندازول توسط داروها: سایمتیدین

مصرف قرص مبندازول (Mebendazole) در دوران بارداری و شیردهی

مصرف قرص مبندازول (Mebendazole) در دوران بارداری توصیه نمی‌شود. این دارو از جفت عبور کرده و می‌تواند بر رشد جنین تأثیر بگذارد. در مطالعات حیوانی، مبندازول باعث افزایش خطر سقط جنین، ناهنجاری‌های مادرزادی و مرگ جنین شده است. با این حال، در برخی موارد ممکن است پزشک این دارو را برای درمان عفونت انگلی در دوران بارداری تجویز کند. در این موارد، پزشک مزایای مصرف دارو را با خطرات آن مقایسه می‌کند و در صورت نیاز، دارو را تجویز خواهد کرد. در صورت مصرف مبندازول در دوران بارداری، باید تحت نظر پزشک این فرایند صورت گیرد.

شرایط نگهداری داروی Mebendazole

داروی مبندازول (Mebendazole) باید در دمای اتاق به دور از نور و رطوبت نگهداری شود. همچنین تا حدامکان از کودکان و حیوانات دور نگه داشته شود و درصورت خرابی یا تمام شدن تاریخ مصرف آن را به درستی دور بریزید.

کلام آخر داروی مبندازول

همانطور که در این مقاله از مجله داروخانه آنلاین مثبت سبز گفتیم، از مزایای این دارو می‌توان به اثر بر روی گونه‌های مختلف انگل‌ها، اثبات کارایی در درمان عفونت‌های انگلی انسانی و حیوانی و توانایی در مقابله با مقاومت‌های مختلف انگل‌ها اشاره کرد. با توجه به توانایی مبندازول در مقابله با چالش‌های پیچیده عفونت‌های انگلی، این دارو به عنوان یک ابزار مهم و مؤثر در مدیریت این نوع بیماری‌ها مطرح است و به نظر می‌رسد که با پژوهش‌های بیشتر، بهبودهای بیشتری در این زمینه بدست آمده است.

منبع سایت: Medscape