در عصری که افراد به دنبال رسیدن به وزن و اندام ایده‌آل خود هستند، لاغری یکی از موضوعات مهم و پراهمیت در حوزه بهداشت و سلامت است. به همین جهت، تغذیه صحیح و ورزش منظم به تنهایی ممکن است کافی نباشد و در برخی موارد نیاز به کمک دارویی جهت کاهش وزن و مدیریت لاغری وجود داشته باشد. یکی از داروهای مؤثر در این زمینه، “قرص ونوستات” می‌باشد. این دارو یکی از بهترین مکمل‌ها برای مدیریت و کاهش وزن بوده که در سنین مختلف مورد استفاده قرار می‌گیرد. در ادامه به بررسی موارد مصرف، مکانیسم عمل، طریقه مصرف، موارد احتیاط و منع مصرف داروی orlistat خواهیم پرداخت.

اشکال دارویی ونوستات

1. کپسول 60 میلی گرم (Alli) و 120 میلی گرم (Xenica)
2. قرص

موارد مصرف قرص ونوستات

این دارو همراه با ورزش مورد تایید پزشک، تغییر رفتار و برنامه رژیم غذایی کم کالری برای کمک به کاهش وزن استفاده می‌شود. این دارو توسط افراد دارای اضافه وزن خاص استفاده می‌شود، مانند افرادی که چاق هستند یا مشکلات پزشکی مرتبط با وزن دارند. مصرف اورلیستات همچنین می‌تواند از افزایش مجدد وزنی که از دست داده‌اید، جلوگیری کند. کاهش وزن و حفظ آن می‌تواند بسیاری از خطرات سلامتی ناشی از چاقی، از جمله بیماری قلبی، دیابت، فشار خون بالا و عمر کوتاه‌تر را کاهش دهد.

اورلیستات (Orlistat) با مسدود کردن آنزیمی که چربی‌ها را در رژیم غذایی شما تجزیه می‌کند، عمل می‌کند. سپس این چربی هضم نشده در حرکت روده از بدن شما خارج می‌شود. اورلیستات جذب کالری از قند و سایر غذاهای بدون چربی را مسدود نمی‌کند، بنابراین شما همچنان باید کالری دریافتی خود را محدود کنید.

آثار فارماکولوژیک و مکانیسم اثر داروی orlistat

مکانیسم عمل ونوستات لیپازهای معده و پانکراس را مهار می‌کند، از هیدرولیز تری گلیسیرید جلوگیری کرده و در نتیجه جذب چربی‌های غذایی را کاهش می‌دهد. جذب با فراهمی زیستی 5% بوده که جذب بسیار کمی است و جذب سیستمیک اورلیستات برای اثربخشی بالینی لازم نیست. این دارو در دیواره روده متابولیزه شده و متابولیت ها شامل M1 و M3 (هر دو احتمالا غیر‌فعال) می‌باشد. دفع در آخر از طریق مدفوع 95-97% (شامل صفراوی) و ادرار کمتر از 3 درصد صورت می‌گیرد.

مقدار مصرف داروی orlistat

اگر قصد استفاده از قرص ونوستات بدون نسخه پزشک را دارید، ابتدا اطلاعات دارویی موجود بر روی بسته‌بندی دارو را مطالعه کنید. این دارو را طبق دستور پزشک، به صورت خوراکی همراه با مایعاتی که حاوی چربی است، در طول هر وعده غذایی یا ظرف یک ساعت بعد از غذا، معمولاً 3 بار در روز مصرف کنید. اگر یک وعده غذایی را فراموش کردید یا وعده غذایی شما حاوی چربی نیست، آن دوز دارو را حذف کنید. برای کاهش احتمال عوارض جانبی ناخوشایند، بسیار مهم است که بیش از 30 درصد کالری رژیم شما از چربی نباشد. مصرف روزانه چربی، پروتئین و کربوهیدرات شما باید به طور مساوی در 3 وعده اصلی تقسیم شود.

زمان مصرف قرص ونوستات

بدون هماهنگی با پزشک اقدام به افزایش، کاهش یا قطع داروی مصرفی نکنید. اگر بیشتر از دستور پزشک دارو را مصرف کنید، وضعیت شما سریع‌تر بهبود نمی‌یابد و خطر عوارض جانبی شما افزایش می‌یابد. زیرا این دارو می‌تواند در جذب برخی ویتامین‌ها (ویتامین‌های محلول در چربی از جمله A، D، E، K)، یک مکمل مولتی ویتامین روزانه حاوی این مواد مغذی اختلال ایجاد کند.

به همین جهت توصیه می‌شود که مولتی ویتامین را حداقل 2 ساعت قبل یا 2 ساعت بعد از مصرف اورلیستات  مصرف کنید (مثلاً هنگام خواب). اگر سیکلوسپورین مصرف می‌کنید، حداقل 3 ساعت قبل یا بعد از اورلیستات آن را مصرف کنید تا مطمئن شوید که دوز کامل سیکلوسپورین در جریان خون شما جذب می‌شود.

طریقه مصرف قرص ونوستات در بزرگسالان

1. ونوستات (Orlistat) در بیمارانی که BMI قبل از درمان بیش از 30 کیلوگرم بر متر مربع، یا BMI بیش از 27 کیلوگرم بر متر مربع در حضور سایر عوامل خطرزا یا بیماری‌ها (مانند HTN، DM، هیپرلیپیدمی) دارند، استفاده می‌شود.
2. دوز مصرفی برای اشکال دارویی (Rx (Xenical، 120 میلی گرم به صورت خوراکی هر 8 ساعت با هر وعده غذایی حاوی چربی (در طول یا حداکثر 1 ساعت بعد از غذا) و دوزهای بیش از 120 میلی گرم TID هیچ سود اضافی نشان نمی‌دهد.
3. دوز مصرفی اشکال دارویی (OTC (Alli، حداکثر 60 میلی گرم به صورت خوراکی هر 8 ساعت با هر وعده غذایی حاوی چربی مصرف می‌شود.
4. توجه داشته باشید که این دارو فقط به عنوان یک مکمل برای محدودیت کالری، افزایش فعالیت بدنی و اصلاح رفتار موثر است. همچنین به موارد تجویز و هشدارها (نمایش کلی تداخل دارویی) دقت نمایید.

طریقه مصررف قرص ونوستات (اورلیستات) در کودکان

1. این دارو در کودکانی که BMI قبل از درمان بیش از 30 کیلوگرم بر متر مربع، یا BMI بیش از 27 کیلوگرم بر متر مربع در حضور سایر عوامل خطرزا یا بیماری‌ها (مانند HTN، DM، هیپرلیپیدمی) دارند، استفاده می‌شود.
2. ایمنی و اثربخشی این دارو برای کودکان زیر 12 سال ثابت نشده است.
3. دوز مصرفی برای کودکان بالای 12 سال در اشکال (Rx (Xenical، 120 میلی گرم هر 8 ساعت به صورت خوراکی با هر وعده غذایی حاوی چربی (در طول یا حداکثر 1 ساعت بعد از غذا) و دوزهای بیش از 120 میلی گرم TID هیچ سود اضافی نشان نمی‌دهد.
4. دوز مصرفی در کودکان بالای 12 سال در اشکال (OTC (Alli، حداکثر 60 میلی گرم به صورت خوراکی هر 8 ساعت با هر وعده غذایی حاوی چربی مصرف می‌شود.
5. توجه داشته باشید که این دارو فقط به عنوان یک مکمل برای محدودیت کالری، افزایش فعالیت بدنی و اصلاح رفتار موثر است. همچنین برای کسب اطلاعات بیشتر به موارد تجویز و هشدارها (نمایش کلی تداخل دارویی) مراجعه کنید.

موارد احتیاط

قبل از مصرف داروی ونوستات (Orlistat)، اگر به آن یا سایر ترکیبات موجود در آن حساسیت دارید، از مصرف خودداری کنید. این دارو ممکن است حاوی مواد غیرفعالی باشد که می‌تواند باعث واکنش‌های آلرژیک یا مشکلات دیگر شود. در صورت داشتن سوابق پزشکی از جمله مشکل گوارشی خاص (سندرم سوء جذب مزمن)، مشکل خاص کیسه صفرا (کلستاز)، تیروئید کم کار (کم کاری تیروئید)، مشکلات کلیوی (مانند سنگ کلیه، هایپراگزالوری)، برخی اختلالات خوردن (بی‌اشتهایی عصبی یا بولیمی)، عفونت HIV، تشنج و… با پزشک خود در رابطه با خطرات استفاده از دارو مشورت کنید.

1. اگر یک وعده غذایی فراموش شد یا حاوی چربی نبود، دوز باید حذف شود.
2. مصرف روزانه چربی (30 درصد کالری)، کربوهیدرات و پروتئین باید به طور مساوی در 3 وعده غذایی اصلی توزیع شود.
3. مکمل مولتی ویتامین (شامل ویتامین A، D، E، K) توصیه می‌شود. مکمل باید یک بار در روز حداقل 2 ساعت قبل یا بعد از تجویز اورلیستات مانند قبل از خواب مصرف شود.
4. گزارش‌های پس از بازاریابی از آسیب شدید کبد همراه با نکروز سلول‌های کبدی یا نارسایی حاد کبدی که در برخی موارد منجر به پیوند کبد یا مرگ می‌شود. به بیماران باید آموزش داده شود که در حین دریافت درمان، هرگونه علائم اختلال عملکرد کبدی (بی‌اشتهایی، خارش، یرقان، ادرار تیره، مدفوع روشن، یا درد ربع فوقانی راست) را گزارش کنند. در صورت بروز این علائم، مصرف این دارو و سایر داروهای مشکوک باید فوراً قطع شود و آزمایشات عملکرد کبد و سطوح ALT و AST به دست آید.
5. برخی از بیماران ممکن است به دنبال درمان سطح اگزالات ادراری را افزایش دهند. موارد نفرولیتیازیس اگزالات و نفروپاتی اگزالاتی با نارسایی کلیه گزارش شده است. نظارت بر عملکرد کلیه هنگام تجویز درمان برای بیماران در معرض خطر نارسایی کلیوی و استفاده با احتیاط در کسانی که سابقه هیپراکسالوری یا نفرولیتیازیس اگزالات کلسیم دارند، توصیه می‌شود. در بیمارانی که دچار نفروپاتی اگزالاتی می‌شوند، درمان را قطع کنید.
6. کاهش وزن قابل توجه می‌تواند خطر کللیتیازیس را افزایش دهد.
7. قبل از تجویز درمان، علل ارگانیک چاقی (مانند کم کاری تیروئید) را حذف کنید.
8. این دارو ممکن است هنگام مصرف رژیم غذایی پرچرب (بیش از 30 درصد کل کالری روزانه از چربی) وقایع گوارشی را افزایش دهد.
9. کاهش وزن در برخی موارد بر کنترل قند خون در بیماران مبتلا به دیابت تأثیر می‌گذارد. کاهش دوز داروهای خوراکی کاهش‌دهنده قند خون (به عنوان مثال سولفونیل اوره) یا انسولین در برخی از بیماران مورد نیاز می‌باشد.

موارد منع مصرف ونوستات

1. بارداری
2. سندرم سوء جذب مزمن
3. کلستاز
4. حساسیت مفرط

عوارض جانبی قرص ونوستات (orlistat)

مدفوع چرب و روغنی، لکه بینی چرب، گاز روده همراه با ترشح، احساس نیاز به اجابت مزاج فوری، افزایش تعداد دفعات مدفوع، یا کنترل ضعیف روده برخی از عوارض جانبی ونوستات (Orlistat) می‌باشد. اگر پزشک به شما دستور داده است که از این دارو استفاده کنید، به یاد داشته باشید که پزشک شما قضاوت کرده که مزایای آن برای شما بیشتر از خطر عوارض جانبی است. بسیاری از افرادی که از این دارو استفاده می‌کنند عوارض جانبی جدی ندارند. برخی از عوارض جانبی جدی این دارو شامل درد شکم، ادرار تیره، زردی چشم و پوست، علائم سنگ کلیه (مانند کمردرد، درد هنگام ادرار، ادرار صورتی یا خون آلود) و… می‌باشد.

1. مدفوع چرب
2. لکه های چرب
3. افزایش اجابت مزاج
4. بی‌اختیاری مدفوع
5. حالت تهوع
6. استفراغ
7. کاهش جذب ویتامین های محلول در چربی و بتاکاروتن
8. نارسایی کبد
9. نفروپاتی اگزالات
10. واسکولیت لکوسیتوکلاستیک

تداخل دارویی ونوستات

1. سیکلوسپورین: نباید به طور همزمان با سیکلوسپورین تجویز شود. زیرا می‌تواند قرار گرفتن در معرض سیکلوسپورین را کاهش دهد. برای کاهش احتمال تداخل، سیکلوسپورین باید حداقل 3 ساعت قبل یا بعد از اورلیستات مصرف شود.
2. لووتیروکسین: این دارو باید با فاصله 4 ساعت تجویز شده و از نظر تغییرات در عملکرد تیروئید کنترل ‌شود.
3. آمیودارون PO: یک مطالعه فارماکوکینتیک نشان داد کاهش مواجهه سیستمیک آمیودارون و دستیل آمیودارون در صورت مصرف همزمان با اورلیستات وجود دارد.
4. داروهای ضد صرع (AEDs): تشنج با مصرف همزمان AEDs و اورلیستات گزارش شده است، سطح سرمی AED را کنترل کنید.
5. داروهای ضد رتروویروسی: از دست دادن کنترل ویروسی در بیماران آلوده به HIV گزارش شده است که همزمان با داروهای ضد رتروویروسی اورلیستات مصرف می‌کنند. سطوح RNA HIV در بیمارانی که داروهای اورلیستات و ضد رتروویروس مصرف می‌کنند باید به طور مکرر کنترل شود. اگر بار ویروسی HIV افزایش یافت، مصرف اورلیستات را قطع کنید.

تداخلات دارویی وارفارین با اورلیستات (ونوستات)

1. جذب ویتامین K ممکن است با اورلیستات کاهش یابد.
2. گزارش‌هایی مبنی بر کاهش پروترومبین، افزایش INR و درمان نامتعادل ضدانعقادی که منجر به تغییر پارامترهای هموستاتیک می‌شود، با تجویز همزمان اورلیستات و داروهای ضدانعقاد گزارش شده است.
3. بیمارانی که دوزهای پایدار مزمن وارفارین یا سایر داروهای ضدانعقاد تجویز می‌کنند باید از نظر تغییرات پارامترهای انعقادی به دقت تحت نظر باشند.

تداخلات دارویی وارفارین با اورلیستات

1. اورلیستات ممکن است جذب برخی از ویتامین‌های محلول در چربی و بتاکاروتن را کاهش دهد.
2. به بیمار آموزش دهید تا برای اطمینان از تغذیه کافی، مولتی ویتامین حاوی ویتامین‌های محلول در چربی مصرف کند.
3. مکمل ویتامین را حداقل 2 ساعت قبل یا بعد از مصرف اورلیستات مانند قبل از خواب مصرف کنید.

مصرف قرص ونوستات (orlistat) در دوران بارداری و شیردهی

استفاده از داروی ونوستات (Orlistat) در زنان باردار تاثیر خطرناکی بر روی مادر نداشته و تنها سبب عوارض جدی کشنده در جنین یا نوزاد خواهد شد. حداقل افزایش وزن و بدون کاهش وزن، برای همه زنان باردار، از جمله کسانی که در حال حاضر اضافه وزن یا چاق هستند، توصیه می‌شود. همچنین مشخص نیست که آیا این دارو تاثیری بر روی شیر مادر دارد یا خیر، به همین جهت از مصرف بدون نسخه پزشک خودداری کنید.

شرایط نگهداری داروی orlistat

داروی ونوستات باید در دمای اتاق به دور از نور و رطوبت نگهداری شود. همچنین تمام داروهای شیمیایی و گیاهی را دور از دسترس کودکان و حیوانات نگهداری کنید.

کلام آخر در مورد قرص ونوستات

در این مقاله از مجله داروخانه آنلاین مثبت سبز ما به بررسی تأثیرات قرص ونوستات بر کاهش وزن و مدیریت لاغری پرداختیم. ونوستات به عنوان یک داروی نوآورانه در زمینه لاغری شناخته می‌شود و مطالعات انجام‌شده نشان داده‌اند که این ترکیب دارویی می‌تواند به عنوان یک ابزار مؤثر در رسیدن به وزن و شکل بدنی مطلوب کمک کند. از مزایای این قرص می‌توان به افزایش سرعت متابولیسم، کاهش اشتها و تسهیل در مدیریت و کاهش وزن اشاره کرد. با این حال، این قرص باید با دقت و تحت نظر پزشک متخصص مصرف شود.

منبع سایت: Medscape