افزایش اشتها و هوس غذایی
کورتیزول با تاثیر بر مراکز تنظیم اشتها در مغز مانند هیپوتالاموس میل به مصرف غذاهای پرکالری به ویژه غذاهای غنی از قند و چربی را افزایش می‌دهد. این هورمون با مکانیسم‌های مختلف هوس غذایی را افزایش داده و حساسیت به هورمون سیری را کاهش می‌دهد. در نتیجه، افراد در شرایط استرس مزمن ممکن است به پرخوری روی آورند که این امر به افزایش وزن به‌ویژه در ناحیه شکم منجر می‌شود.
- مطالعه‌ای در سال 2020 نشان داد که استرس و کورتیزول بالا مصرف غذاهای پرکالری را در افراد به ویژه در شرایط استرس روانی افزایش می‌دهد. افرادی با کورتیزول بالا تمایل بیشتری به مصرف غذاهای شیرین و چرب دارند که این امر مستقیما به افزایش چربی شکمی منجر می‌شود.
کورتیزول بالا و تجمع چربی احشایی
چربی احشایی که اطراف اندام‌های داخلی مانند کبد و پانکراس جمع می‌شود به دلیل نزدیکی به این اندام‌ها خطرناک‌تر از چربی زیرپوستی است. کورتیزول آنزیم‌هایی را فعال می‌کند که باعث ذخیره چربی در سلول‌های چربی احشایی می‌شود. همچنین کورتیزول می‌تواند چربی را از نواحی دیگر بدن به ناحیه شکم منتقل کند که این مسئله به چاقی شکمی منجر می‌شود. در سندرم کوشینگ که با تولید بیش از حد کورتیزول همراه است، تجمع چربی احشایی یکی از علائم بارز است. این بیماری نشان می‌دهد که کورتیزول بالا می‌تواند مستقیما به چاقی شکمی منجر شود.
راه های کاهش کورتیزول برای بهبود عملکرد تخمدان ها
- تجمع چربی احشایی نه تنها ظاهر فیزیکی را تحت تاثیر قرار می‌دهد، بلکه خطر بیماری‌های متابولیک مانند سندرم متابولیک، بیماری کبد چرب غیرالکلی و آترواسکلروز را افزایش می‌دهد.
- این مکانیسم در افرادی با استرس مزمن مانند مدیران با فشار کاری بالا یا افرادی با اضطراب مداوم شایع‌تر است.
اختلال در خواب
استرس مزمن و کورتیزول بالا می‌توانند الگوی خواب را مختل کنند. کمبود خواب باعث افزایش هورمون گرسنگی و کاهش هورمون سیری می‌شود که این امر به پرخوری و افزایش وزن منجر می‌شود. همچنین کورتیزول بالا در شب می‌تواند کیفیت خواب را کاهش دهد و چرخه‌ای معیوب ایجاد کند. افراد با خواب ناکافی اغلب در طول روز خسته هستند و ممکن است برای جبران انرژی به مصرف غذاهای پرکالری روی آورند.
- مطالعه‌ای نشان داد که کمبود خواب با افزایش کورتیزول و تجمع چربی احشایی مرتبط است. افرادی که کمتر از 7 ساعت در شب می‌خوابند، بیشتر در معرض چاقی شکمی هستند. این مکانیسم در افرادی با برنامه‌های کاری نامنظم یا استرس‌های شبانه مانند والدین نوزادان شایع‌تر است.
برای کاهش استرس چه دمنوشی بخوریم
اختلال در متابولیسم گلوکز
کورتیزول بالا می‌تواند حساسیت سلول‌ها به انسولین را کاهش دهد و مقاومت به انسولین ایجاد کند. این وضعیت باعث می‌شود گلوکز به جای مصرف به‌عنوان انرژی، به چربی تبدیل شده و در ناحیه شکم ذخیره شود. مقاومت به انسولین همچنین با افزایش قند خون و خطر دیابت نوع 2 مرتبط است.
- مطالعات نشان داده‌اند که افراد با کورتیزول بالا و استرس مزمن مقاومت به انسولین بیشتری دارند که با چاقی شکمی مرتبط است. در سندرم کوشینگ، مقاومت به انسولین و چاقی شکمی از علائم شایع هستند که نشان‌دهنده نقش کورتیزول در این فرآیند است. این مکانیسم به‌ویژه در افرادی که رژیم غذایی پرقند دارند یا کم‌تحرک هستند، تشدید می‌شود.
سخن پایانی
در این مطلب از مجله داروخانه آنلاین مثبت سبز ارتباط بین کورتیزول بالا و چاقی شکمی را بررسی کردیم. اگرچه کورتیزول نقش مهمی در چاقی شکمی دارد، اما عوامل دیگری مانند ژنتیک، رژیم غذایی ناسالم و کم‌تحرکی نیز تاثیرگذار هستند. مدیریت استرس، رژیم غذایی متعادل، ورزش منظم و خواب کافی می‌توانند به کاهش کورتیزول و پیشگیری از چاقی شکمی کمک کنند. در صورت بروز علائم نگران‌کننده مانند افزایش وزن سریع یا علائم سندرم کوشینگ، مشورت با پزشک برای ارزیابی دقیق و درمان مناسب ضروری است.
source