علت تلخی دهان چیست؟

ممکن است پس از خوردن برخی غذاها در دهانتان طعم تلخی را احساس کنید. نوشیدن آب زیاد و رعایت بهداشت دهان و دندان ممکن است به رفع این تلخی کمک کند. اما تلخی دهان مزمن می‌تواند با برخی از شرایط سلامتی مرتبط باشد. در ادامه، بیشتر در مورد علت تلخی دهان صحبت می‌کنیم.

بهداشت ضعیف دهان و مشکلات دندانی

شایع‌ترین علت تلخی دهان، بهداشت نامناسب دهان است. علت تلخی دهان در صبح نیز به همین موضوع برمی‌گردد. استفاده نکردن از نخ دندان و مسواک زدن نامنظم می‌تواند باعث التهاب لثه و ایجاد طعم بد در دهان شود. مشکلات دندانی مانند عفونت، آبسه دندان و حتی در آمدن دندان عقل نیز می‌تواند علت تلخی دهان باشد. سایر علائم مشکلات دندانی عبارت‌اند از:

• بوی بد دهان
• خونریزی یا تورم لثه‌ها
• حساس شدن دندان‌ها
• شل شدن ریشه دندان‌ها

شما می‌توانید با مسواک زدن و استفاده منظم از نخ دندان و همچنین دهانشویه از اکثر مشکلات رایج دندانی جلوگیری کنید. همچنین، مراجعه منظم به دندانپزشک برای معاینه و پیشگیری از مشکلات احتمالی اهمیت دارد.

قرص برای رفع تلخی دهان

قرص مکیدنی پروبیوتیک لاکتوگام به منظور حفظ سلامت دهان، دندان و لثه‌ها مورد استفاده قرار می‌گیرد. لاکتوگام به جلوگیری از پوسیدگی و تشکیل پلاک‌های دندانی کمک کرده و از این طریق، عوامل بوی نامطبوع و احساس تلخی دهان را رفع می‌کند.

قرص جویدنی ول گات گام و گات پروزیست زیست تخمیر نیز، نوعی قرص برای رفع تلخی دهان قابل مصرف در کودکان 3 تا 12 سال است و به رفع مشکلات گوارشی و حفظ سلامت دهان و دندان‌ها کمک می‌کند.

تلخی دهان در بارداری

تلخی دهان در بارداری از کی شروع میشود؟ بانوان باردار ممکن است تغییراتی در درک جوانه‌های چشایی را در سه ماهه اول بارداری تجربه کنند که معمولا با گذشت زمان در اواخر بارداری یا پس از زایمان، خود به خود برطرف می‌شود. این تغییرات که به آن دیسگیوزیا می‌گویند، علت تلخی دهان در بارداری و ناشی از تغییرات هورمون استروژن در این دوران است. این تغییرات هورمونی، می‌تواند بر حس بویایی زنان باردار نیز تأثیر بگذارد و آن‌ها را نسبت به بوهای خاص حساس‌تر کند.

خشکی دهان

خشکی دهان زمانی اتفاق می‌افتد که غدد بزاقی، به اندازه کافی بزاق تولید نمی‌کنند که می‌تواند باعث ایجاد احساس خشکی و چسبندگی در داخل دهان شود. بزاق، رشد باکتری‌ها را در دهان کاهش می‌دهد. در صورت دهیدراته بودن بدن و عدم تولید بزاق کافی، باکتری‌ها، اسیدها و ذرات باقیمانده غذا، مدت بیشتری در دهان باقی می‌مانند و باعث می‌شوند طعم بدی را احساس کنید. نوشیدن مقدار زیادی آب در طول روز به تولید بزاق کمک می‌کند و دهان شما را هیدراته و شاداب نگه می‌دارد.

عوامل مختلفی از جمله داروها (بدون نسخه و تجویزی)، پیری، تنفس دهانی در اثر گرفتگی بینی، آسیب عصبی، سیگار و تنباکو و ابتلا به بیماری‌های خود ایمنی مانند دیابت می‌تواند باعث خشکی دهان شود. اگر خشکی دهان دارید، با کمک پزشک علت آن را پیدا کنید. اکثر افراد مبتلا به خشکی دهان با ایجاد تغییرات سبک زندگی، تغییر و تنظیم داروها و مصرف دهانشویه بهبود پیدا می‌کنند.

کبد و تلخی دهان

تلخی دهان، یکی از علائم اولیه هپاتیت B است. عدم عملکرد صحیح کبد، باعث تجمع سمومی ‌مانند آمونیاک می‌شود که به طور طبیعی توسط کبد به اوره تبدیل شده و از طریق ادرار دفع می‌شود. افزایش سطح آمونیاک در بدن باعث ایجاد طعم ماهی یا پیاز مانند و تلخ و فلزی در دهان می‌شود. شما می‌توانید برای درمان کبد چرب و تلخی دهان از پزشک خود کمک بگیرید.

تلخی دهان و معده

بازگشت محتویات معده که حاوی اسید و آنزیم‌های گوارشی است، می‌تواند باعث ایجاد طعم تلخ در دهان شود. زمانی که اسفنکتر تحتانی مری ضعیف می‌شود، غذا و اسید معده به سمت بالا (مری و دهان) حرکت می‌کند. این عارضه، رفلاکس اسید است که اگر مزمن باشد، GERD نیز نامیده می‌شود. علائم دیگر بیماری رفلاکس معده به مری، شامل احساس سوزش قفسه سینه چند ساعت بعد از غذا، مشکلات بلع و سرفه خشک مزمن است.

تلخی دهان در صبح و صفرا

رفلاکس صفرا و اسید علائم مشابهی دارند و می‌توانند همزمان اتفاق بیفتند. صفرا، مایع ساخته شده در کبد است که به هضم غذا کمک می‌کند و رفلاکس آن می‌تواند باعث ایجاد طعم تلخ یا ترش در دهان، سوزش سردل، درد بالای شکم، حالت تهوع و استفراغ، سرفه و گرفتگی صدا شود.

اگر علائم مکرر رفلاکس صفرا یا اسید معده را تجربه می‌کنید، حتما به پزشک مراجعه کنید. انواع داروهای OTC، مکمل‌های ضد سوزش معده و داروهای نسخه‌ای وجود دارد که می‌تواند به درمان تلخی دهان و صفرا کمک کند.

سندروم سوزش دهان

سندروم سوزش دهان می‌تواند علت تلخی دهان و باعث ایجاد احساس سوزش بسیار دردناک در دهان باشد. این احساس می‌تواند در یک قسمت از دهان یا در سراسر آن رخ دهد. سایر علائم سندروم سوزش دهان شامل احساس خشکی و طعم فلزی در دهان است.

با توجه به انجمن دندانپزشکی آمریکا، سندروم سوزش دهان ممکن است به دلیل آسیب به اعصاب دهان یا در ارتباط با شرایط زمینه‌ای یا درمان بیماری‌هایی مانند دیابت، سرطان و تغییرات هورمونی در دوران یائسگی رخ دهد.

یائسگی، علت تلخی دهان

یائسگی نیز ممکن است یکی از علل تلخی دهان باشد. سطوح پایین هورمون استروژن در بدن در این دوره می‌تواند منجر به ابتلا به یک بیماری ثانویه مانند سندروم سوزش دهان شده و تلخی دهان را در پی داشته باشد. همچنین علت تلخی دهان در یائسگی، ممکن است خشکی دائمی‌ دهان در این دوره باشد. گرگرفتگی و تغییرات خلقی از دیگر علائم رایج در بانوانی است که یائسگی را تجربه می‌کنند.

مکمل‌های ویتامین، علت تلخی دهان در طول روز

برخی از مکمل‌های ویتامینی که حاوی مقادیر زیادی عناصر فلزی مانند روی، مس، آهن یا کروم هستند، می‌توانند طعم فلزی و تلخی در دهان ایجاد کنند. این عارضه جانبی، شایع است و معمولا پس از جذب کامل مکمل در بدن بروز پیدا می‌کند.

آنتی بیوتیک‌ها و داروهای ضد افسردگی

برخی از داروها پس از جذب، در بزاق ترشح شده و باعث ایجاد طعم تلخ در دهان می‌شوند. آنتی بیوتیک‌ها (مانند تتراسایکلین‌ها)، داروهای نقرس (مانند آلوپورینول)، لیتیوم و برخی از داروهای بیماری‌های قلبی از این دسته از داروها هستند. داروهای ضد افسردگی نیز ممکن است باعث خشکی دهان شوند که می‌تواند درک چشایی را تغییر دهد.

سرماخوردگی یا آنفولانزا

عفونت‌های ویروسی مانند ویروس سرماخوردگی یا آنفولانزا می‌توانند از طریق بینی وارد بدن شوند و باعث بروز علائمی‌ مانند حس طعم تلخ در دهان، التهاب، خشکی و تحریک گلو یا مخاط بینی، سرفه، تب، عطسه، سردرد و بدن درد شوند.

سینوزیت

التهاب پوشش سینوس‌های پارانازال و حفره‌های صورت توسط باکتری‌ها، ویروس‌ها، قارچ‌ها یا آلرژی باعث سینوزیت می‌شود. سینوزیت می‌تواند منجر به بروز علائمی‌ مانند تلخی دهان، آبریزش یا انسداد بینی، درد صورت یا سردرد شود.

کتواسیدوز دیابتی

یکی از عوارض دیابت، کتواسیدوز دیابتی (DKA) است و زمانی اتفاق میفتد که سطح قند خون، بالا و سطح قند در سلول‌ها پایین باشد. بدن سعی می‌کند این وضعیت را با تولید کتون‌های بیشتر کنترل کرده تا اطمینان حاصل کند که انرژی کافی برای حفظ عملکرد منظم را دارد.

به دلیل وجود مقدار زیادی کتون در خون، سطح pH کاهش می‌یابد و باعث بروز علائمی ‌مانند گیجی، بوی بد، خشکی و تلخی دهان می‌شود.

شیمی‌درمانی و پرتودرمانی

برخی از داروهای مورد استفاده در شیمی‌درمانی می‌توانند به جوانه‌های چشایی آسیب برسانند و باعث تغییر در طعم دهان شوند. بسیاری از بیماران شیمی‌درمانی طعم تلخ یا فلزی را در دهان خود تجربه می‌کنند.

پرتودرمانی مورد استفاده برای درمان سرطان سر و گردن نیز می‌تواند به جوانه‌های چشایی آسیب برساند؛ زیرا این جوانه‌ها به پرتو حساس هستند. همچنین، سایر عوارض پرتودرمانی مانند خشکی دهان و گلودرد می‌توانند طعم تلخی دهان را بدتر کنند.

سندروم آجیل کاج، علت تلخی دهان

سندروم آجیل کاج (Pine nut syndrome) که اتفاقی نادر است، می‌تواند در برخی افراد در عرض 12 تا 48 ساعت بعد از مصرف آجیل کاج رخ دهد. سندروم آجیل کاج می‌تواند 2-4 هفته طول بکشد و علامت اصلی آن طعم تلخ یا فلزی در دهان است.

شرایط عصبی

جوانه‌های چشایی به اعصاب مغز متصل هستند. هر چیزی که بر این اعصاب تأثیر بگذارد، می‌تواند باعث ایجاد طعم بد و تلخ شدن دهان شود. شرایطی که ممکن است بر اعصاب مغز تأثیر بگذارند، عبارت‌اند از:

• تومورهای مغزی
• زوال عقل
• صرع
• ضربه به سر

برخی از داروهای مورد استفاده برای درمان این بیماری‌های عصبی نیز می‌توانند باعث ایجاد طعم غیرعادی در دهان شوند که معمولا پس از درمان بیماری زمینه‌ای از بین می‌رود.

درمان تلخی دهان

بهترین و سریعترین راه درمان تلخی دهان، پیدا کردن علت تلخی دهان و برطرف کردن آن است. پرشک اغلب می‌تواند با سؤال در مورد سایر علائم و داروهای مصرفی و انجام آزمایشات، مشکل شما را تشخیص داده و درمان مناسب را تجویز کند. اما شاید برای شما سوال باشد که باید برای تلخی دهان چی بخوریم؟

لیموناد، بستنی لیمویی و آبنبات از گزینه‌های در دسترس هنگام تلخ شدن دهان است. هر روز به اندازه کافی آب بنوشید زیرا به رفع تلخی دهان کمک می‌کند. از خوردن غذاهایی که باعث اسیدی شدن معده یا تشدید رفلاکس معده می‌شوند، خودداری کنید. غذاها را با ادویه‌های زیاد و متنوع تهیه کنید.

از دیگر راه‌های درمان تلخی دهان، حفظ بهداشت دهان و دندان‌ها، جویدن آدامس بدون قند، اجتناب از غذاهای کنسروی و غرغره کردن مخلوط 1 قاشق چایخوری جوش شیرین و 1 قاشق چایخوری نمک در 4 فنجان آب است.

سخن پایانی

در این مقاله از مجله داروخانه آنلاین مثبت سبز، به یکی از مشکلات رایج یعنی تلخ شدن دهان پرداختیم و علل و راه‌های درمان آن را بررسی کردیم. چشایی، حس مهم و پیچیده‌ای است که می‌تواند تحت تاثیر عوامل زیادی از جمله بهداشت نامناسب دندان، خشکی دهان یا بارداری قرار بگیرد. همچنین بر روی اشتها و احساس لذت ما از غذا خوردن و بسیاری از موارد دیگر تاثیر می‌گذارد. در نتیجه، درمان تلخی دهان که شامل برطرف نمودن علل زمینه‌ای آن است، اهمیت مضاعف دارد.